uit de krant van 4 april – foto: jos schuurman  

 

Wie in zijn auto rijdt, een rood verkeerslicht nadert en bij het afremmen ontdekt dat de remmen dienst weigeren, zal niet zo snel een bekeuring krijgen voor het rijden door rood licht.

Anders is het als de bestuurder vooraf wist dat zijn remmen niet goed werkten.

Zo iemand kan een verwijt worden gemaakt.

 

Dit verhaal gaat niet over auto’s, maar over mensen.

 

In de zittingszalen van rechtbanken komen veel mensen bij wie de rem niet goed werkt.

De rem in het hoofd niet.

Een euvel ook dat niet zomaar met een nieuw leidinkje, wat olie, een bekeuring of met weet ik veel wat, kan worden verholpen.

 

De 49-jarige Carlijn stond al geruime tijd op de wachtlijst voor opname in de armen van de geestelijke gezondheidszorg.

Ze trok het niet meer.

Wachtende ging het mis toen ze mot kreeg met haar vriend. Dat was de druppel.

 

Achteraf, zegt ze tegen de rechters, had ze het anders moeten doen. Maar het was ook nooit haar bedoeling geweest de hele woning in de fik te steken. Het moest bij het brandende kussentje op de stoel blijven.

 

Daar bleef het dus niet bij, op 3 april dit jaar in de Sint Eustatiusstraat in Groningen.

Het liep uit de hand en er was paniek.

De zwangere bovenburen moesten met een ladder door de brandweer uit hun woning worden gehaald, omdat het trappenhuis vol rook stond.

Ook drie katten en een kanarie konden op het nippertje worden gered.

Twee mensen werden met ademhalingsmoeilijkheden opgenomen in het ziekenhuis.

 

Carlijn had nog geprobeerd het kussentje te blussen, maar daarna was het snel gegaan.

 

Rechters: U wilde aandacht trekken.

Carlijn: ‘Dat is wel gelukt.’

 

Carlijn is schizofreen, heeft een alcoholprobleem en haar intelligentie is lager dan je op grond van haar opleiding mag veronderstellen, zegt de gedragsdeskundige.

‘Ze voelt zich onmachtig. En omdat ze geen probleemoplossend vermogen heeft, wordt ze boos wat leidt tot irrationele dingen. Wat ze heeft gedaan, past bij haar.’

 

De rechters knikken.

Ze moeten het maar geloven.

Zij zijn juristen, geen gedragsdeskundigen.

 

Die vervolgt: ‘Carlijn is volledig ontoerekeningsvatbaar, er kan haar geen strafrechtelijk verwijt worden gemaakt.’

Carlijn is het daar mee eens: ‘Ik was zo in de war.’

 

De officier van justitie maakt nog wel een puntje van het feit dat Carlijn uit eigen beweging stopte met de haar voorgeschreven medicatie. Daardoor had ze kunnen weten dat het fout kon gaan, dat ze de druppel niet aan zou kunnen.

De gedragsdeskundige werpt tegen dat veel mensen met schizofrenie dat doen.

Door de medicatie voelen ze zich beter en omdat ze zich beter voelen, denken ze dat het ook beter gaat en het zonder kan. Wat dus niet zo is.

 

De officier van justitie is om.

Ze acht Carlijn schuldig aan brandstichting, maar ze mag wat haar betreft worden ontslagen van alle rechtsvervolging (een ovar); schuldig, maar geen straf.

Blijft over een opname van een jaar in een psychiatrisch ziekenhuis.

De gedragsdeskundige zegt iemand te kennen die binnen het circuit druk kan uitoefenen opdat ze niet weer op de wachtlijst terechtkomt.

 

Ik denk dat zo’n eis niet direct zal leiden tot het massaal opzeggen van het vertrouwen in de rechtstaat.

 

Dustin.

Man, 34 jaar, met baard.

Ook hij knalde door rood.

 

De rechters vragen: Wist u dat wat u deed, dubieus was?

Dustin moet lang nadenken.

Zegt dan: ‘Ik verkeerde in een vertwijfeling, tussen goed en slecht.’

 

Eerder had hij bij de politie gezegd dat de maatschappij nog niet toe is aan dit soort verhoudingen. Daar komt hij nu op terug. ‘Ik heb veel tijd gehad, in een kleine ruimte met weinig prikkels, om na te denken. Nu zie ik het ongeoorloofde er wel van in.

 

Het was uitgekomen toen Lisa tegen haar moeder had gezegd dat ze Dustin, met wie ze vaak en graag speelde, niet meer lief vond. Dustin was een huisvriend en kwam regelmatig langs om met Lisa memorie te spelen of om te kwartetten.

Soms bleef hij slapen en dan lagen ze wel eens lepeltje-lepeltje.

 

Maar bij de zedenpolitie hadden ze in de speciale kinderverhoorstudio aan Lisa gevraagd wat Dustin dan met zijn vingers had gedaan.

Lisa had geantwoord: ‘Hetzelfde als met zijn piemel. Heen en weer.’

 

Lisa is negen jaar.

 

Dustin: ‘Ik was echt heel verliefd.’

Rechters: ‘Nog steeds?’

Dustin, die roerloos op die stoel zit, met de handen op de knieën, zegt zonder nadenken nu: ‘Nee. Alle lichaamsstoffen die gevoelens oproepen, zijn volledig afwezig.’

 

De psychiaters en psychologen zeggen dat Dustin, tot zijn grote opluchting, geen pedofiel is. Wel dat hij anders is, altijd al geweest, een einzelgänger die zich als kind al onbegrepen voelde.

De diagnose: een aan autisme verwante stoornis.

Daarom mankeren ook zijn remmen.

 

De officier van justitie eist twaalf maanden celstraf waarvan acht voorwaardelijk en een verplichte behandeling.

 

Rob Zijlstra