Johnny B. wordt verdacht van drie brandstichtingen en vijf pogingen daartoe in ’t Zandt en omgeving, van het versturen van acht foute brieven en van het in bezit hebben van illegaal vuurwerk.

Maandag eiste het openbaar ministerie vijf jaar gevangenisstraf tegen de 20-jarige hovenier.

 

In de media wordt Johnny B. vooral een pyromaan genoemd.

Logisch dus dat hij het heeft gedaan, want pyromanen stichten maar wat graag brand.

 

Punt is dat niemand met kunde bij Johnny B. heeft vastgesteld dat hij een psychische aandoening heeft. Want dat heeft een pyromaan, een stoornis in de impulsbeheersing.

 

Wij, van de media, hebben de verkeerde diagnose gesteld.

Artsen doen dat ook wel eens en steeds vaker. Dan gaat niet het zieke been er af, maar de gezonde rechter.

Dat komt geheid in het nieuws.

Nooit schrijven wij van de media, dat wij het steeds vaker bij het verkeerde eind hebben.

 

Tijdens de rechtszaak van Johnny B. krijgen wij van de media er flink van langs.

Wij hebben de zaak ’t Zandt niet alleen groter gemaakt dan die is, wij hebben ook kritiekloos bijgedragen aan het laten ontstaan van een beeld zoals politie en justitie dat graag zien.

 

En dat is een eenzijdig beeld, zeggen de advocaten.

Bij de hiv-zaak was dat ook al zo.

 

In de rechtszaal zeggen de advocaten Jan Boksem en Tjalling van der Goot: ‘Dagblad van het Noorden heeft de schuldvraag al beantwoord, een zeer kwalijke zaak.’  Wij, van de krant, kregen vorig jaar toestemming een verslaggever met het politie-onderzoek te laten meelopen. Kort na de arrestatie van Johnny B. kon de krant daarom schrijven over de onderzoekshandelingen, opsporingsmethoden en de resultaten van dat alles: ‘De pyromaan van ’t Zandt is gepakt’.

 

Wij mochten meelopen, zei de hoofdofficier van justitie, opdat vooral de inwoners van ’t Zandt konden lezen dat zij, zij van de politie en justitie, ‘alles hebben gedaan om de pyromaan te pakken’.

 

De advocaten: ‘En daarmee was de toon gezet. Johnny B. is al veroordeeld zonder dat er ook maar een rechter aan te pas is gekomen.’

 

En alsof dit allemaal nog niet erg genoeg is, zeggen de advocaten maandagmiddag tegen de rechters: ‘Afgelopen zaterdag toonde RTV Noord een uitzending waaruit blijkt dat zij, zij van Noord, de beschikking hebben over het volledige politiedossier.’ In de uitzending worden de bewijzen die justitie denkt te hebben, uitvoerig getoond, toegelicht en van commentaar voorzien. Nog door een onkundige deskundige ook.

 

De advocaten: ‘Er zit een lek in de organisatie.’ 

 

Op basis van de RTVNoord-uitzending kopt het Algemeen Dagblad op de dag van de zitting: ‘Justitie heeft ijzersterke zaak tegen de pyromaan van ’t Zandt.’

 

De rechters vragen aan Johnny B.: Wat doet dat met u, al die publiciteit’?

Johnny B. zegt: ‘Ik zit er niet op te wachten.’

Rechters: Begrijpen we, maar wat doet het met u? Maakt het u verdrietig?

B.: ‘Tuurlijk, ik lig er wakker van.’

 

De officier van justitie zegt tegen de rechters dat ook hij zich wel kan voorstellen dat het vervelend is voor de verdachte. En dat hij ook wel heeft gezien hoe ’t Zandt een jaar lang is bestormd door de media. Maar dat het niet op de weg van het openbaar ministerie ligt om het werk van de media te nuanceren.

 

Ik vind dat de advocaten een punt hebben en dat wij, wij van de media, van hun kritiek ook wakker moeten liggen.

Net zoals die chirurgen met hun foute diagnoses.

Doen we dat niet, dan hebben ook wij straks geen poot meer om op te staan.

 

Meelopen met een politie-onderzoek?

Best.

Maar dan moeten we er wel bij vermelden dat de politievoorlichter  onwelgevalligheden voor publicatie mocht schrappen.

Omdat dat de afspraak was.

 

Vertrouwelijke politiedossiers?

Welkom.

Maar bij een publicatie past een begeleidende tekst met een waarschuwing: Pas op, dit verhaal kan een eenzijdig beeld oproepen en u op het verkeerde been zetten.

Of zoiets.

 

Binnen in de rechtszaal gaat het er doorgaans redelijk overzichtelijk aan toe.

Maar buiten is de boel complex geworden.

Daar tellen niet alleen de feiten, maar steeds vaker ook beeldvorming. Niet alles wat politie zegt en justitie beweert, is ook zo.

 

Voor aanvang van het Johnny B.-proces sta ik met vele anderen te wachten tot de deur van zittingszaal 14 opengaat.

Iemand zegt daar tegen mij: ‘Wel lullig voor je Zijlstra, dat wij het dossier hebben gelekt naar RTV Noord en niet naar jouw krant.’

 

De officier van justitie zegt tijdens de zitting tegen de rechters dat het niet justitie en de politie zijn geweest die het dossier hebben gelekt naar RTV Noord.

 

Ik dacht: als de officier van justitie tegen de rechters de waarheid spreekt, dan maakte die politieman voor aanvang van de zitting dus maar een grapje.

 

 

Rob Zijlstra