INTERVIEW

Wim (50) liet zijn honden uit toen hij ineens, rond zes uur ’s middags en vlakbij zijn woning in Scharmer, door vier politiemensen in kogelvrije vesten werd gearresteerd. Dat was op 13 mei 2007. Achttien maanden later hoort hij de officier van justitie een gevangenisstraf van 8 jaar eisen. De rechtbank besliste vier weken later anders. ‘Met twee plastic zakken op de nek en 12 euro reisgeld om in Groningen te komen werd ik de gevangenispoort uitgezet. De groeten, zeiden ze, je was een leuke vent.’

Zo zit je als vertegenwoordiger van de ondernemingsraad van Essent in de commissie die moet adviseren over een mogelijke fusie met Nuon, zo zit je in Leeuwarden in de gevangenis en ben je een van de drie hoofdrolspelers in een van de meest bizarre strafzaken in jaren: het Groninger hiv-proces.

Wim, weg- en waterbouwkundige, is weer vrij man en probeert in de wetenschap dat er een proces in hoger beroep volgt, zijn leven weer op te pakken.

Ja. Hij wil wel praten.
Nee. Niet alles wat hij zou willen zeggen, kan hij zeggen.
Geen foto’s.
En gewoon Wim.
‘Wim D. is zo stigmatiserend.’

Vanwege dat hoger beroep en de civiele zaak waarin slachtoffers proberen geleden schade op hem, zijn partner Peter (9 jaar cel) en Hans (5 jaar) te verhalen.
Er wordt een miljoen euro geclaimd.
Dan moet je op je woorden passen.
Wat weer niet betekent dat hij iets te verbergen heeft.

Tuurlijk was hij verrast toen hij op die dag in mei een politieauto voor zijn woning zag staan. En toen hij werd gearresteerd, spookte het even door zijn hoofd dat zijn leven zou instorten. ‘Ik wist van de seks, maar van dat prikken, het injecteren, daar had ik geen weet van. Tijdens de verhoren door de politie werd ik er mee geconfronteerd. Ja, daar schrok ik van.’

Het nieuws sloeg in mei 2007 in als een bom. Drie mannen, zo vertelden politie en justitie op een persconferentie op het hoofdbureau van politie hebben willens en wetens op door hen georganiseerde seksparty’s mannen geïnfecteerd met hiv-besmet bloed.
Het was even wereldnieuws.
Er waren veertien slachtoffers, dan wel veertien mannen die hun party’s hadden bezocht, zeiden daarna met hiv te zijn besmet en die bereid waren aangifte te doen.

Peter met wie Wim dit jaar 25 jaar een relatie heeft, wordt gezien als de grote initiator, hun gezamenlijke kennis Hans als de slaafse uitvoerder en Wim als de organisator op de achtergrond.
Wim spoorde, zo wil het beeld dat justitie tijdens de rechtzaak schetste, zittend achter zijn laptop aan de keukentafel, mannen op, legde de contacten, haalde hen op en bracht hen na gedane zaken soms ook weer naar huis.

Wim: ‘Klopt. Ik zat vaak aan de keukentafel achter de laptop. Meestal te googelen. Tegen Peter zei ik dan, jongen, ga je gang. Het is niet mijn spelletje. Mijn probleem was dat ik de partner ben van de hoofdverdachte. Ik moest hoe dan ook een rol in het geheel hebben. Dus werd ik de grote organisator. Maar ik organiseerde helemaal niks.’

Toen Wim zijn honden uitliet en werd gearresteerd, werd Peter op datzelfde moment in Groningen in de boeien geslagen. Hij kwam van verpleegverzorgingstehuis ’t Blauwborgje, waar hij werkte als verpleegkundige.
Op weg naar huis was Peter langs hun vaste leverancier van GHB en XTC gereden. De politie wist dat (via telefoontaps) en besloot dat dat het moment was om over te gaan tot de arrestaties.

‘Ik had vaak ruzie met Peter over de drugs. Vroeger moest hij daar ook niks van hebben. Maar met de komst van Hans kwamen ook de drugs. Peter en Hans hadden iets met elkaar, ik niks met Hans. Ik vond hem niet aantrekkelijk. Tegen Peter zei ik, je doet maar, als ik er maar geen last van heb. Ik heb nooit goed begrepen wat Peter in hem zag. Andersom wel. Peter is een uiterst charismatisch figuur, een man met charme. Een spannende man, hoorde ik anderen vaak zeggen. Op zijn werk waren niet alleen mannen, maar ook vrouwen gek op hem. Op zijn werk was hij uiterst correct.’

Drie maanden na de aanhoudingen volgde de eerste proforma-zitting in de rechtbank. Toen al was duidelijk dat Wim niemand had besmet, dat zijn rol in het geheel een andere was geweest dan die van Peter en Hans.
Wim’s advocaat Duco Keuning verzocht (tevergeefs) de rechtbank de voorlopige hechtenis van Wim op te heffen.
Door dat verzoek zag de officier van justitie zich genoodzaakt inhoudelijk op de zaak in te gaan en kwamen de eerste, ook bizarre, details naar buiten.
In de Telegraaf gingen de drie verdachten hiv-monsters heten.
Het actualiteitenprogramma Nova liet slachtoffers hun verhaal doen.
De slachtoffers die het verhaal vertelden, waren acteurs.

Wim: ‘Mijn grootste frustratie was dat ik niet werd geloofd. Ja, mensen die mij kennen, die geloofden me wel. Van veel collega’s heb ik, toen ik in de gevangenis zat, kaartjes gekregen. Ook van mensen uit voor mij onverwachte hoek. Dat gaf steun. Maar de mensen die mij niet kennen, die geloofden de media. Voor hen was ik een hiv-monster.’

Uit een stapeltje papieren pakt hij het door hem getekende schema dat ook tijdens de rechtszaak aan de orde kwam. Het is een schematisch overzicht van de mannen die aangifte deden en van Wim, Peter en Hans.
Pijlen geven aan wie met wie contact had en wie het met wie deed, wie mogelijk wie heeft besmet. Het schema oogt als een plattegrond van een metrostelsel onder een grote stad.
De lijnen vliegen alle kanten op.
Anders gezegd: iedereen deed het met iedereen.

Een van de rechters constateerde tijdens de zitting: ‘Dus alles en iedereen krioelde, zo van rabbeldebabbel, door elkaar.’

‘Toen ik in de cel zat, heb ik mij vaak afgevraagd, waar blijven de anderen? Veel mannen met hiv neukten in de rondte. Het heeft mij altijd verbaasd dat er niet meer mensen zijn aangehouden.
Dacht: wat is dit voor schijnheilige boel? Anderen hebben net zo goed dingen gedaan.
Ik bedoel: onveilige seks. Ik ben wel eens op een feest geweest van het COC in Amsterdam. Zo onveilig als de pest.
Het begint veilig, je begint met een condoom. Maar als het dan spannend wordt en geil, dan vervallen de regels.
En wie is dan dader en wie slachtoffer? Het slachtoffer is kennelijk diegene die het eerste bij de politie op de stoep staat. Die wordt geloofd.
Veel mannen die zeggen slachtoffer te zijn, hebben boter op het hoofd.’

‘Er zijn tijdens het onderzoek en de verhoren namen van mannen gevallen, die niet eens zijn gehoord. Medewerkers van justitie bijvoorbeeld. Wij zijn er uitgepikt. Justitie heeft de zaak beperkt tot veertien slachtoffers en drie hiv-monsters. Maar de groep die er bij betrokken is geweest, is vele malen groter. Ik schat meer dan vijftig mensen.’

‘Overal in de provincie zijn seksparty’s. In Sappemeer is een in de scène heel beruchte, daar laten mensen zich bewust besmetten. Seksparty’s zijn overigens niet specifiek voor de homowereld. Kijk op het internet. Ook hetero’s hebben hun party’s.’

Met betrokken bij, doelt Wim op de onveilige seks, niet op het injecteren van besmet bloed. ‘Dat staat ver van mij. Ik ben daar niet bij geweest en als het is gebeurd, keur ik het af. Dat heb ik ook in de rechtszaal zo gezegd.’

Anderhalf jaar zat Wim in de gevangenis, in de Marwei in Leeuwarden. Een keer per week belde hij met zijn partner Peter die in de Grittenborgh zat in Hoogeveen. En ze schreven elkaar elke dag een brief. De officier van justitie zei dat ze hun verklaringen op die manier op elkaar konden afstemmen.

Wim: ‘Onzin. Echt flauwekul. Je moet wat in de gevangenis, het is daar zo doelloos. Ik had een baantje op de werkzaal, memoblokjes inpakken. Ik raakte dat baantje kwijt toen de dagprogramma’s werden aangepast, vanwege bezuinigingen. Van oktober 2007 tot juli 2008 zat ik soms 23 uur per dag op cel. Ik heb toen met succes een klacht ingediend. Kreeg ik een baantje als wasbaas.
Ik was de baas over drie wasmachines en drie drogers.’

‘Mijn advocaat Duco Keuning kwam regelmatig op bezoek. Hij kon me niet oppeppen. Hij zei, het is een complexe zaak, ik weet niet welke kant het opgaat. Een keer kwam een psycholoog. Die was zo klaar. Zijn conclusie was dat ik niet gek ben. In augustus 2007 ben ik voor de laatste keer door de politie verhoord. De veertien daarop volgende maanden, dus tot aan het proces, heb ik geen politieagent meer gezien.
Ik heb vooral televisie gekeken. Het was een goed tv-jaar, met veel voetbal en de Olympische Spelen.’

‘Met medegedetineerden had ik selectief contact. Mijn zaak was natuurlijk niet iets waar je zo maar met iemand even over gaat praten. Ik heb me gedragen als een modelgedetineerde, ik heb met niemand zitten flirten.
Verkrachters en pedo’s moeten oppassen in de gevangenis. Die zaten er genoeg, die krijgen er klappen. Ik heb me klein gehouden, ik heb geen problemen gehad.’

‘Over de rechtzaak heb ik een goed gevoel. Wij hebben ons woord goed kunnen doen, de zaak kunnen nuanceren. Het waren wereldse rechters, in tegenstelling tot die officier van justitie met zijn Twents accentje. Bah!’

‘Ik was voorbereid op een forse eis. Ik moest rekening houden met een eis van tien jaar, zei mijn advocaat uiteindelijk. Het werden er acht. Toen het vonnis werd voorgelezen, was ik er op voorbereid dat ik lang zou moeten zitten. Maar hoe lang, lang was, wist ik niet. Halverwege het voorlezen dacht ik, het worden er geen acht, misschien vijf. Het werden achttien maanden. En die had ik toen ruimschoots uitgezeten. Ik mocht naar huis.’

‘Ik heb toen nog wel een paar uur in de cel gezeten en ben teruggebracht naar de Marwei in Leeuwarden. Daar werd ik opgevangen door drie bewaarders. Die deden al mijn spullen in twee plastic zakken en ik kon gaan. Een kennis heeft me opgehaald.
Bij het eerste de beste tankstation zijn we gestopt. Daar heb ik een gehaktbal gegeten. Die zal ik nooit vergeten. Thuis een halve krat bier leeggedronken. Dat viel goed.’

‘Ik was gewaarschuwd voor de pers. Ik kon overal naar toe. Naar De wereld draait door, Pauw en Witteman, noem ze allemaal maar op. Ik ben nergens op ingegaan. Tegen Nova heb ik gezegd, huur maar een acteur in. Na een paar dagen ben ik afgereisd naar Frankrijk. Heerlijk wijn gedronken, de schade wat ingehaald, de kop even leeg.’

En nu?

‘Bijkomen, niet te veel hooi op de vork. Wandelen met de honden. Ik ben acht kilo afgevallen, maar mijn honden veertien kilo erbij. Essent wil me niet terug. Het zij zo. Er is een gesprek geweest. Ik ga niet met modder gooien. Ik ga proberen weer aan de bak te komen. Ik ben civiel technisch adviseur, de wegenbouw is mijn ding. Daar wordt de komende jaren veel in geïnvesteerd.’

‘Ik ben harder geworden. Strijdbaarder. Ik laat me door niemand wegjagen. Niet door de politie, niet door de pers. Voor velen zal ik een hiv-monster blijven. Dat zal mij de rest van mijn leven blijven achtervolgen. Maar ik ben uiteindelijk vrijgesproken van alle hiv-zaken en veroordeeld voor slechts één van de zestien ten laste gelegde zedenzaken (ontuchtige handelingen met een onmachtige, RZ). Je kunt beter iemand half dood slaan, dan een zedenzaak op je naam hebben staan. Ik heb er vertrouwen in dat die ene zedenzaak er in hoger beroep ook afgaat. De verklaringen waarop het bewijs stoelt, zijn tegenstrijdig. Het klopt gewoon niet.’

Een keer per week keert Wim terug naar de gevangenis, naar de Grittenborgh in Hoogeveen, om zijn partner Peter te bezoeken. Ze zetten hun relatie voort. Wim: ‘Maar als Peter straks weer thuiskomt, moet hij zich wel gedragen. GHB en XTC komen er bij ons thuis niet meer in.’

rob zijlstra

DIT INTERVIEW IS GEPUBLICEERD IN DAGBLAD VAN HET NOORDEN, OP 3 JANUARI 2009