In het parkje voor het Groninger gerechtsgebouw ligt op een bankje een vrouw te slapen. Een triest gezicht: eens was deze vrouw strafrechter. Nu is zij morsig en aan lager wal geraakt. Het parkje is haar vaste stek. Als het regent, schuilt ze in het oude fietsenhok, in het hok waar ze altijd haar fiets stalde.

De oude rechter heeft al jaren niet meer gefietst.

Het gerechtsgebouw oogt vervallen. Op de derde verdieping, op het hoekje, zijn de ruiten kapot. Ooit was die hoekkamer, daar op de derde, de kamer van de president van de rechtbank. De hoofdingang is met planken dichtgetimmerd.

Er gaan geruchten dat Google het gebouw wil kopen.

Het was snel gegaan.

Jarenlang was het met de criminaliteit op en neer gegaan.

Het ene jaar was het wat meer van dit, meer woninginbraken, het andere jaar weer wat meer van dat, wat meer zinloos geweld.

Maar ineens begonnen de misdaadcijfers te dalen, eerst gestaag, maar daarna opmerkelijk en in rap tempo.

 
Een verklaring was er niet.
Ja, de politie.
Dat die niks deed, te weinig boeven pakte.
De Groninger korpsleiding werd door justitie op het matje geroepen. Dat had, ergens in 2009, zelfs in de krant gestaan.

In datzelfde crisisjaar had het kabinet besloten her en der in het land gevangenissen te sluiten, ten koste van 1200 arbeidsplaatsen. Bij de politie waren duizenden banen geschrapt, want de straten konden toe met veel minder blauw.

En ook voor rechters was er op den duur vrijwel geen werk meer.
 

In het gerechtsgebouw wordt nog maar eens per maand een strafzitting gehouden.

De 19-jarige Johan, student, had met zijn motor een verkeerongeluk veroorzaakt en was toen doorgereden. Met het stuur had hij de auto van rechts geraakt en daardoor was een beetje schade ontstaan.
De transactie die hem was aangeboden bedroeg 660 euro.
Veel te veel, zegt Johan tegen de rechter, om dat in een keer te kunnen betalen.

De rechter, al lang blij dat er een verdachte is komen opdagen, geeft de student gelijk. ‘Ik veroordeel u wel maar u mag die 660 euro in tien maandelijkse termijnen betalen.’

Ook Dik (51) uit Finsterwolde is gedagvaard.
Hij leeft in onmin met de buren vanwege de schutting.
Dik zou de buurtjes hebben bedreigd met lelijke woorden en een honkbalknuppel. De officier eist 150 euro boete. Maar Dik zegt dat hij helemaal geen honkbalknuppel heeft en dat het nu rustig is aan weerszijden van de schutting. Rechter: ‘Ik spreek u vrij.’

Dan is het de beurt aan Panka jr. (49).
Met zijn strafblad van zestien pagina’s kent hij de rechtbank nog uit de tijden van weleer. Bij de Jumbo dachten ze dat hij iets had gestolen. Dat bleek niet zo te zijn en Panka voelde zich nu eens ten onrechte beschuldigd.
Boos had hij tegen een Jumboër geroepen: ‘De volgende keer dat ik je zie, dan steek ik je neer’.

Kijk nou riep justitie, een heuse bedreiging tegen het leven gericht en stuurde een acceptgiro van 440 euro naar Panka.
Zijn advocaat: ‘Zoveel geld kan hij helemaal niet betalen. Bovendien, de laatste keer dat Panka is veroordeeld voor iets met geweld is twaalf jaar geleden. Daarna waren het alleen maar kleine winkeldiefstalletjes geweest. Komt nog bij dat er nu ook eens iets goeds kan worden gemeld over Panka, die bijna dertig jaar een vaste bewoner is geweest van de straten in Groningen. Panka heeft nu eindelijk een eigen huisje en hij is van de drugs af. Hij is, zegt de advocaat, na al die jaren eindelijk tot rust gekomen.’

‘Ja, dat dreigement. Mijn cliënt is een man van het grote gebaar en van het harde geluid. Dan wordt hij, eindelijk een huisje, ten onrechte beschuldigd. En dan roept hij wat. Niet netjes, nee, maar om daar nou 440 euro voor te vragen die hij niet heeft, is toch ook wat.’

De advocaat was begonnen te vertellen waarom Panka niet is gekomen.
De laatste keer dat hij hier terechtstond, in augustus 2005, vanwege een vermeende dieftal van een flesje parfum van 1,94 euro bij Prijzen Paradijs, werd hij wel schuldig bevonden, maar kreeg hij geen straf. Na de zitting werd hij aangehouden door de parketpolitie omdat er nog een paar boetes openstonden. Dat risico wilde hij nu niet lopen.

De advocaat: ‘Zoiets is ook een vervelend signaal naar verdachten toe. Straks komt hier helemaal niemand meer.’
De politierechter knikt. Zegt: ‘Ik ken het probleem.’ En ook dat hij daar niets aan kan doen.

De officier van justitie luistert aandachtig.
Voor hij officier was, werkte hij op een vliegdekschip.
Het is altijd goed om zo iemand erbij te hebben, hadden ze tegen hem gezegd toen hij als zijinstromer in Groningen aan de slag ging.

Hij zegt dat hij Panka niet dwars wil zitten en eist in plaats van geld een werkstraf van 30 uur.
‘Want 440 euro is gelijk aan 17,6 oriëntatiepunt en dat maal twee is precies dertig.’
 

De politierechter kan de voormalig vliegdekschipper niet volgen. Hij veroordeelt Panka jr. tot een werkstraf van achttien uur. De advocaat verlaat de zaal en zegt dat hij het heugelijke nieuws zal verkondigen.

Buiten aan lager wal ligt nog steeds de oude rechter.
Ze is wakker geworden.
Ik ga naast  haar zitten en hoor haar murmelen.
Iets over oude tijden, toen misdaad nog loonde voor iedereen.

 

Rob Zijlstra