Ik schreef eerder over Jelle, eens een visser op zee
Misschien was het daarom dat hij mij dinsdagochtend een beetje gemeen aankeek in de hal van het gerechtsgebouw.

Ik had toen in maart geschreven dat hij met gebogen hoofd in het verdachtenbankje zat. Bevend als een rietje op dezelfde stoel, op dezelfde plek, waar zijn vader ook al eens had gezeten. Tegenover dezelfde rechter. Dat de vader toen werd veroordeeld door diezelfde rechter en overleed kort nadat hij op vrije voeten was gekomen.

Op 8 mei 2008 jaar veroorzaakte Jelle een vreselijk ongeluk in Ezinge. Op een kruising, schreef ik, reed hij de 80-jarige mevrouw Bos aan in haar kleine Suzuki.

Mevrouw Bos overleefde het ongeluk. Ze was negen maanden na het ongeluk thuisgekomen, in een rolstoel. Tot die tijd had ze zelfstandig gewoond en van alles gedaan. Nu moest ze verhuizen uit het huis waar haar kinderen waren geboren.
Ze kon niks meer.

Jelle, 24 jaar, had geen voorrang gegeven en drank gedronken.
Hij had ook geen rijbewijs, maar wel zeventien auto’s gehad.
Na het vreselijke ongeluk was Jelle opnieuw achter het stuur gekropen en tijdens de vorige rechtszaak gaf hij toe toen ook weer gedronken te hebben.
De rechters schrokken zich rot.

Het werd een dramatische zitting.

De officier van justitie wilde gevangenisstraf, maar de advocaat zei er misschien nog wel meer hulp nodig was. Dat Jelle geen opvoeding heeft genoten en zodoende geen benul heeft van waarden en normen. Dat Jelle misschien eerst maar eens goed moet worden onderzocht.

Dat vonden de rechters een goed idee. De strafzaak werd aangehouden om deskundigen de kans te geven Jelle te bestuderen. Zo kwam het dat Jelle dinsdagochtend opnieuw moest komen opdraven in het gerechtsgebouw.

Het werd weer een dramatische zitting.

Het race-jack dat hij toen ongepast droeg, had hij nu niet aan.
Zijn advocaat had hem waarschijnlijk geïnstrueerd.
Dezelfde rechter zei dat hij Jelle wel herkende van de vorige keer.

De deskundigen hadden vastgesteld dat Jelle een heel foute jeugd heeft gehad en dat hij niet alles wat er tegen hem wordt gezegd, ook begrijpt.
Waarnemen kan hij wel.
Daarom kan hij wel autorijden.
Maar omdat hij ook drinkt, doet hij sneller dingen die niet mogen.
Verder schreven de deskundigen dat het belangrijk is dat hij een toekomstperspectief heeft.

Jelle blijkt verhuisd.
Van Zoutkamp naar Harlingen, de postcode weet hij zo niet.

Rechters: ‘Hoe is het in Harlingen?’
Jelle: ‘Goed.’
Rechters: ‘Mooi. Wat doe je?’
Jelle: ‘Niks.’
Dezelfde rechter, fronst wenkbrauw, zegt: ‘Dat doen we nog een keer.’

– ‘Hoe is het in Harlingen?’
‘Goed’
– ‘Wat doe je?’
– ‘Niks.’

Jelle staat op als zijn nieuwe vriendin al lang naar haar werk is, eet een broodje en gaat dan op de bank zitten, niks te doen.
Verder doet hij niks.

‘Vroeger’, zeggen de rechters, ‘was je een harde werker, was je een visser op zee. Dat waren zware dagen.’
Jelle, ad rem: ‘Weken.’
Rechters: ‘En nu doe je niks.’
– ‘Ja’.
‘Hoe hou je dat vol?’
– Er is niks te verdienen op zee.’

Van maandag tot en met vrijdag drinkt hij per dag vijf tot zes dingen met bier. Tussendoor rookt Jelle joints.
In het weekeinde drinkt hij cola-beerenburg. Twintig en meer.
Verder niks.
Hij weet niet waarom hij geen werk zoekt.

De rechters schrikken zich weer rot.
Vragen: ‘Heb je een probleem?’
Jelle, resoluut: ‘Nee.’
Rechters: ‘Ja, Jelle ja! Het antwoord moet zijn: ja, ik heb een probleem. Niet nee. Het is ja!’
Jelle knikt. Ook goed.

De officier had de vorige keer tien maanden gevangenisstraf geëist, waarvan er vijf als waarschuwing (voorwaardelijk).
Daarnaast een ontzegging van de rijbevoegdheid van drie jaar.
En de tenuitvoerlegging van nog eens zes maanden ontzegging die hij bij een eerdere veroordeling al als waarschuwing had gekregen.
Dit betekent voor Jelle dat hij de komende vier jaar niet mag autorijden, in die zin dat hij de eerste vier jaren niet mag beginnen met rijlessen om zijn rijbewijs te halen.

De officier van justitie gaat verder en zegt dat ze zich hele grote zorgen maakt. Daarmee zegt ze gezien de omstandigheden niets te veel.
De officier van justitie had ook gelezen dat de deskundigen van mening zijn dat het belangrijk is voor Jelle dat hij een toekomstperspectief heeft.
Dat dat goed voor hem zal zijn.
Niemand in de rechtszaal die protesteert, beetje perspectief, nooit verkeerd.

Dan zegt de officier van justitie: ‘Omdat hij wel enig uitzicht moet hebben, zal ik de eis bijstellen. Wel drie jaar rijontzegging, maar daarvan twee jaar voorwaardelijk. En die zes maanden extra, die hoeven niet. Netto vijf maanden celstraf weer wel.’

Hûh?
Dus om Jelle toekomst te bieden, moet hij wat justitie betreft weer snel achter het stuur?

De rechters vragen aan Jelle of hij weet wat dat betekent, zicht op de toekomst en of hij de eis van de officier heeft begrepen?
– ‘Ja hoor.’

Rob Zijlstra

UPDATE – 6 JULI 2009 – uitspraak
De rechtbank kijkt anders tegen de zaak aan dan de officier. Jelle krijgt vier maanden celstraf waarvan drie voorwaardelijk, een werkstraf van 240 uur en een ontzegging van de rijbevoegdheid van 42 maanden. Van die laatste zijn zes tul-maanden; bij een eerdere veroordeling kreeg Jelle een voorwaardelijke ontzegging van de rijbevoegdheid van zes maanden. Die worden nu ‘getuld’ (ten uitvoerlegging). De praktijk van dit vonnis is dat Jelle niet naar de gevangenis hoeft, de handen uit de mouwen moet steken en pas over 42 maanden met rijlessen kan beginnen.