Vandaag dient het Groninger HIV-proces, deel twee, in hoger beroep bij het gerechtshof in Leeuwarden.

Even een woord vooraf.

Een journalist moet zich verbazen en moet dat vooral ook blijven doen.
Ik verbaas mij, zo nu en dan, ook over de misdaadjournalistiek.
Die wordt bijvoorbeeld geplaagd door papegaaien.
Die papegaaien zijn wij zelf.

Als journalisten praten we elkaar na en schrijven elkaar over en denken daarmee ons werk goed te doen. Of de lezer te plezieren.
Ik denk dan wel eens op basis wat ik elders lees, dat de gemakzucht regeert.

Vorige week was ik aanwezig bij de tbs-verlengingszitting in hoger beroep van Dirk de V. bij het gerechtshof in Arnhem.
Dirk de V heeft in 1999 op gruwelijke wijze een willekeurige man uit Groningen vermoord.
Tjirk van Wijk, 27 jaar en zo onschuldig als het maar kon.

Daags na de zitting in Arnhem stond er een groot verhaal over deze Dirk de V. in de Telegraaf, geheel in stijl.
Ik stelde vast dat de Telegraaf-collega voor de feiten eerdere artikelen van mijn hand als bron had gebruikt.
Ik herkende zelfs hele zinnen die ik eens had opgeschreven.
Maar er stonden ook dingen in die niet kloppen. Er stond bijvoorbeeld:

‘De V. eist daarom dat zijn gedwongen tbs-behandeling wordt gestaakt. Dan zou hij mogelijk op korte termijn kunnen vrijkomen.’

De teneur van het artikel in de Telegraaf is dat ’s lands gevaarlijkste wezen, het onmens Dirk de V., binnenkort wel eens als vrij man de straat op mag en dan ongetwijfeld weer aan het moorden slaat. Doodeng en om bang van te worden.

Maar tijdens de verlengingszitting eiste Dirk de V. helemaal niet dat zijn gedwongen tbs-behandeling wordt gestaakt.
Integendeel zelfs.
Dirk de V. staat op de nominatie te worden overgeplaatst naar een longstay-afdeling, zonder behandeling. Daar verzet hij zich tegen. Hij eist juist weer in behandeling genomen te worden, binnen de muren van de tbs. Dat is heel iets anders, veiliger ook.

Tijdens de zitting zei zijn advocaat dat een verlenging van de tbs voor De V. onvermijdelijk is. Dat de man mogelijk op korte termijn vrij dreigt te komen, is niet aan de orde.
Door anders te suggereren wil de grootste krant misschien stemming maken, anders zou ik het ook niet weten.

De Telegraaf-collega was niet aanwezig bij de zitting.

Een paar uur na de (korte) behandeling in Arnhem verbaasde ik mij over het feit dat mijn collega’s van RTV Noord wisten te melden dat De V. tijdens de zitting had toegegeven plannen te hebben gehad een medepatiënt te willen vermoorden.
Ook dit moet onzin heten.
Tijdens de zitting heeft De V. zoiets niet gezegd.
Ook RTV Noord was niet bij de zitting aanwezig.

Ik was de enige journalist die er wel was.

Ik verbaas mij over de berichtgeving op de website van het weekblad Elsevier.
Collega-journalist Gerlof Leistra, toch een gezaghebbende misdaadverslaggever, vat op zijn weblog het verhaal van de Telegraaf samen.
De kop boven zijn verhaal: ‘Schokkend relaas over levensgevaarlijke tbs’er’.
Vervolgens schrijft Elsevier als ware het waar dat er ingegrepen moet worden omdat er anders nog meer doden vallen.

Waarom de feiten op zo’n gemakzuchtige wijze geweld wordt aangedaan, weet ik ook niet.
Het Telegraaf- en Elsevierverhaal gaan vervolgens een eigen leven leiden in andere gemakzuchtige media en al helemaal op het internet.
Zo wordt onzin door de journalistiek verspreid en zijn de reacties van de fout geïnformeerde lezers niet van de lucht.
Lang leve de doodstraf, bijvoorbeeld.

Ik moet de hand ook in eigen boezem steken.

Op basis van het dossier Dirk de V. en op recente stukken van justitie schreef ik dat De V. ’s lands gevaarlijkste crimineel in detentie is. Dat hij blijvend gevaarlijk is, dat behandelingen tot nu toe niets hebben uitgehaald en dat justitie zich geen raad met hem weet.
Zo heb ook ik bijgedragen aan het beeld dat deze man een beestachtig mens is en een regelrechte bedreiging vormt voor de samenleving.

Maar toen ik hem dinsdagochtend om vijf voor half elf de Waalzaal van het Arnhemse gerechtshof zag binnen schuifelen, als een zombie, moest ik even slikken.
Ik kon waarnemen dat deze man behalve gevaarlijk vooral een hopeloos geval is.

Eén klein duwtje, een drukkertje, een schouderduwtje en ’s lands levensgevaarlijkste valt om.
Ook al omdat hij kampt met evenwichtsstoornissen.
Hij valt voortdurend zomaar om, zo zei hij zelf.

Dirk de V. was eens onvoorspelbaar, onprettig gestoord, tomeloos agressief en met drank op en drugs levensgevaarlijk en explosief, alles in combinatie met beresterk.
Hij is nu nog altijd even ernstig ziek en gestoord, 59 jaar en tenminste 140 ongemakkelijke kilo’s zwaar inmiddels, maar van wie fysiek gezien weinig meer valt te vrezen.
Desondanks moet de man maar nooit meer op vrije voeten komen.
Niet omdat hij een beest is, maar superziek.

Ik zou niet weten waarom je die nuance niet wilt vermelden.

Vandaag (maandag) wordt de Groninger HIV-zaak in hoger beroep hervat bij het gerechtshof in Leeuwarden.
In juni is de zaak drie dagen lang inhoudelijk behandeld.
Vandaag en mogelijk ook dinsdag pleiten de drie advocaten voor de drie verdachten.

Tijdens het proces bij de rechtbank in Groningen waren er op de eerste twee procesdagen wel zestig journalisten aanwezig, want groot was het eerste nieuws.
Op dag vijf in Groningen – de laatste procesdag – waren we nog maar met drie.
De behandeling in hoger beroep – drie procesdagen – werd gevolgd door uiteindelijk twee verslaggevers.

Ik verwacht niet dat de media vandaag massaal zullen optrekken naar het hof in Leeuwarden.
In veel grote strafzaken is het zo dat op het moment de advocaten het woord voeren, wij het wel geloven en het af laten weten door weg te gaan.
Ook De Volkskrant en het het NRC Handelsblad haakten na dag één in Leeuwarden af.
Maar wel schrijven.

De journalistieke belangstelling voor advocaten gaat vaker over wat zij te melden hebben buiten de rechtszaal dan in de rechtszaal.
Dat is eigenlijk ook heel raar en op z’n minst iets om je over te verbazen.

De komende dagen zullen alle media vast en zeker berichten over het HIV-schandaal, over de drie Groninger HIV-monsters (aldus de Telegraaf) die met grote, enge injectienaalden vol hiv-bloed onschuldige mannen volblaften (Geen Stijl-stijl) met een zekere dood.
Dat de werkelijkheid na acht HIV-procesdagen inmiddels een tikkeltje genuanceerder is gaan liggen, dood is er niemand, is mogelijk een wat te ongemakkelijke boodschap.

HIV is misschien wel minder kwaadaardig en besmettelijk dan de journalistieke papegaaienziekte.
Laat mij dit gezegd hebben en het braafste jongentje van de klas maar zijn.

Rob Zijlstra