Groningers lijken zich nauwelijks schuldig te maken aan fraude.
Het is onwaarschijnlijk, maar in de rechtszaal is dit graaimisdrijf een zeldzaamheid.
Er gaan maanden voorbij zonder fraudeurs.

Misschien loont het wel.

Maar deze week stonden er zomaar ineens twee verdachten terecht die zich volgens het openbaar ministerie schuldig hebben gemaakt aan bijstandsfraude. Omdat de kwestie werd voorgelegd aan de meervoudige strafkamer, met drie rechters, zou het wel eens om een heel omvangrijke zaak kunnen gaan.

Volgens justitie heeft heer Baran, 60 jaar, de Staat der Nederlanden tussen oktober 2000 en januari 2006 getild.
Mevrouw Asli, 59 jaar en partner, zou ’s lands staatskas hebben getild tussen januari 2000 en september 2008.

Het echtpaar is geboren in het Turkse Gaziantep, maar woont in een gewone straat in Hoogezand. Ze hebben hier altijd gewerkt, maar kwakkelen nu en zijn ongeschikt voor arbeid.
Zij hoeft daarom niet meer te solliciteren.
Hij ontvangt een aanvullende uitkering.

Ze hadden, zeggen ze, naar eer en geweten de formulieren ingevuld.
Maar toen werd er anoniem geklikt en kwam de sociaal rechercheur van Hoogezand in actie.
Er volgde een onderzoek waarbij ook de Nederlandse ambassade in Ankara werd ingeschakeld.
Een ambassademedewerker deed het onderzoek ter plaatse, in Turkije.

De heer Baran, zo berichtte de ambassade, bezit in zijn geboorteland negen appartementen, drie werkplaatsen waarin twee meubelzaken zijn gehuisvest, vier percelen bouwgrond en drie bunders landbouwgrond.
Mevrouw Asli heeft 20.000 vierkante meter Turkse grond.
Vier voetbalvelden droge rotsgrond.
Mussen die daar neerstrijken vallen er vanwege de zinderende hitte dood om.

Nee. Ze hadden het niet verteld, maar verzwegen, toen ze negen jaar geleden in Hoogezand de formulieren van de sociale dienst invulden.
Bezit, ook buitenlands bezit, is eigen vermogen en dus hadden ze bij vraag 23 van het bijstandsformulier ‘ja’ moeten invullen.
Ze kruisten ‘nee’ aan.

Ook wie iets verzwijgt, maakt zich schuldig aan valsheid in geschrifte.

De zitting duurt heel de ochtend.
Het echtpaar vertelt dat de bezittingen misschien wel op hun namen staan, maar dat ze de onroerende goederen en gronden niet echt bezitten.
Het is van hun vaders die daar wonen.
Ze krijgen het pas echt, als hun vaders komen te overlijden.
Zo gaat dat in Turkije.

De heer Baran, zegt, zegt de tolk, dat hij er ook geen inkomsten uit heeft verkregen, geen cent. Huurpenningen gaan gewoon en zoals altijd naar zijn vader die al op leeftijd is.

De rechters, opvallend streng van toon: ‘Het niet weten is geen omstandigheid dat het u niet kan worden aangerekend.’

Meneer Baran: ‘Ik voel mij niet schuldig. Ik heb mij nooit eigenaar gevoeld.’
Mevrouw Asli moet nu huilen.
Ze krijgt van de altijd alerte en toegesnelde parketwachters papieren zakdoekjes.

De officier van justitie had gegoogeld en zo ontdekt dat Atatürk (1881-1938), de grondlegger van het moderne Turkije, in 1926 de grondwet had veranderd.
Zo had hij het gewoonterecht (‘Waarom is dat jouw huis? Nou gewoon, omdat het altijd al mijn huis was’) vervangen door burgerrecht naar Zwitsers model.
De officier van justitie wil maar zeggen dat de wetgeving in Turkije niet erg afwijkt van wat in Nederland gewoon is.
En dus dat stevige straffen hier op z’n plaats zijn.

Hoeveel heeft hunnie ons wel niet gekost, zou de vreselijkste Wilders nu willen weten.

De schade die de heer Baran over al die jaren heeft aangericht, bedraagt 6.000 euro. Eigenlijk 17.000, maar hij betaalt elf jaar lang maandelijks 80 euro terug.
Het toekomstige bezit van mevrouw Asli is gewaardeerd op 6.499 euro.
Omdat zij dit valselijk heeft verzwegen, telt voor haar de vrijstelling van 5.000 euro niet. Nu moet ze het volle pond aan Hoogezand terugbetalen: 137.000 euro.
Zo gaat dat in Nederland.

De officier van justitie zegt dat hij gezien het bedrag van 137.000 euro de richtlijnen zou moeten volgen.
Een gevangenisstraf voor mevrouw is dan gepast.
Maar hij eist dat niet.

Het echtpaar mag hun misdaad samen goedmaken door elk 180 uur te gaan werken voor het nut. De reclassering zal bij het vinden van iets nuttigs, zegt de aanklager, wel rekening houden met hun kwakkelende lichamen.

Naast de taakstraf krijgen de heer en mevrouw als het aan de aanklager ligt zes maanden voorwaardelijke gevangenisstraf, uit te zitten als ze binnen twee jaar weer vals mochten worden.

Aan de officier van justitie vraag ik na afloop opheldering.
Er staan hoogst zelden bijstandsfraudeurs terecht bij de meervoudige strafkamer.
En dan is er een keer een fraudezaak, is die nauwelijks omvangrijk.

Tja, zegt de officier van justitie.

Ik weet wel beter.

De politie levert door omstandigheden al maanden minder strafbare zaken aan dan was afgesproken. Logisch gevolg is dat de strafsector van de rechtbank minder zaken krijgt voorgelegd ter be- en veroordeling.

De rechtbank wordt afgerekend, financieel gezien dan, op het aantal gewezen vonnissen (uitspraken).
Een vonnis van de meervoudige strafkamer levert meer op dan een uitspraak van de eenvoudige politierechter.
Om de budgetten bij minder zaken toch op peil te houden, worden politierechterzaken doorgeschoven naar zittingszaal 14, naar de meervoudige strafkamer.

Creatief management.
In de wandelgangen van het gerechtsgebouw heet het dat eenvoudige strafzaken worden opgepimpt.

Riekt dit niet een beetje naar fraude?
Neen, klinkt het dan door de gangen.
Door ook eenvoudige strafzaken voor te leggen aan de meervoudige strafkamer, aan drie rechters, wordt de kwaliteit van de strafrechtspraak beter.

De crisis is echt overal.

Rob Zijlstra

UPDATE – 1 oktober 2009 – uitspraken
De rechtbank heeft het openbaar ministerie (de officier van justitie) niet–ontvankelijk verklaard in de vervolging van de heer Baran.
De rechtbank is van mening dat justitie het recht Baran te vervolgen heeft verspeeld.

Dit omdat de vervolging in strijd is met de ‘Aanwijzing sociale zekerheidsfraude’. Het bedrag dat Baran door middel van de vermeende fraude aan de staatskas heeft onttrokken – nog geen 6000 euro – is te laag voor een strafrechtelijke afdoening.
Volgens de aanwijzing moet dit worden afgehandeld door de bestuursrechter.

Zijn partner Asli is wel veroordeeld wegens valsheid in geschrifte tot een taakstraf van 180 uur en drie maanden voorwaardelijke celstraf . Zij valt ‘buiten’ de aanwijzing.

Twee weken geleden stelde ik mede naar aanleiding van deze zitting dat er strafzaken van eenvoudige aard uit financiële overwegingen worden doorgeschoven naar de meervoudige strafkamer. Op grond van dit artikel zijn in de Tweede Kamer door de PvdA-fractie Kamervragen gesteld aan de minister van justitie.