Florence zit in haar uppie op de harde, houten stoel voor het ijzeren hek. Ze is omringd door zes mannen en een vrouw in toga. Drie raadsheren, een griffier (de vrouw), de advocaat-generaal en twee advocaten van wie er een voor haar is, de ander tegen.
Vanaf een grote foto kijkt een nog jonge koning Beatrix toe.

Als je daar zo zit, in die hoge, statige zittingszaal in het Paleis van Justitie in Leeuwarden, dan voel je je vast heel alleen. Het galmt er ook een beetje.

Zij zit daar omdat ze zeggen dat zij zich schuldig heeft gemaakt aan een ernstig feit.
Florence heeft zich schuldig gemaakt aan de liefde.

Begin dit jaar zat zij al eens schuldig te zijn in zittingszaal 14 van de rechtbank in Groningen.
De officier van justitie eiste toen een werkstraf van 150 uur, maar die geheel voorwaardelijk.
Het moest niet te gek worden.
Het slachtoffer had toen ook een schadevergoeding ingediend van 3.500 euro.
Maar dat vond de officier van justitie wat al te dol.
Hij verzocht de rechtbank daarom die claim af te wijzen.

De rechtbank oordeelde anders.
Die dolle schadeclaim werd wel conform afgewezen, Florence zelf werd vrijgesproken van het ernstige verwijt.
Het openbaar ministerie riep wel potverdorie en ging in hoger beroep.

Zo kwam het dat Florence deze week in haar uppie met al die rechtenmannen om haar heen opnieuw terechtstond.
En kennelijk is er sinds de zitting in Groningen iets gebeurd dat het openbaar ministerie op andere gedachten heeft gebracht.
De eis in hoger beroep luidt ineens 150 uur werkstraf.
Onvoorwaardelijk.
Dat is 150 uur meer.
En het betalen van die schadevergoeding, 3.500 euro, als voorschot op meer, is ineens niet meer te dol, maar heel billijk.

Of zij hem had gepijpt en hij haar, willen de raadsheren in die statige zaal weten.
Florence knikt.
Dat ene wel, dat andere niet.
Eh juist ja, zeggen de mannen.

Het verhaal is wel zo’n beetje bekend.
Zij werkte als socio-therapeute in de Van Mesdagkliniek, als enige vrouw op de afdeling zeden.
Zwaar werk.
Hij zat daar als patiënt.
Zij had drie jaar ervaring, hij had al eens eerder een tbs gehad.
De tweede tbs kreeg hij toen hij in de fout ging tijdens de eerste.

Hij vond haar leuk en zij hem.
Eindelijk eens een normaal iemand, dacht zij.
Wederzijds en oprecht verliefd.
Het duurde, in 2006, drie maanden en in die maanden overschreed Florence grenzen.
Als professioneel hulpverleenster had ze weerstand moeten bieden.
Of ze had het, misschien nog beter, vroegtijdig moeten melden, dan had ze overgeplaatst kunnen worden.
Of hij.

Waarom heeft u dat niet gedaan, aan de bel getrokken, willen de raadsheren weten.
Florence: ‘Ik denk uit eigen belang. Ik zou daarmee aangeven dat ik een grens was overgegaan en dat wilde ik niet. En ik wilde mijn baan niet kwijt.’

Ze zegt: ‘Er was ook weinig ruimte binnen de kliniek om te praten over dit soort zaken. Als er over seksuele relaties werd gesproken tussen medewerksters en tbs-patiënten, dan was het vaak wat op een sensationele manier. Dan werden er foto’s bij gezocht. En dan was het van, tjeetje, die met die… Op die manier.’
Zegt: ‘Ik vond dat wel moeilijk. Ik had soms meer last van collega’s dan van tbs-patiënten.’

Advocaat Tjalling van der Goot zal even later inbrengen dat de Van Mesdag ook geen deugdelijk protocol heeft over hoe met elkaar om te gaan. De inspectie voor de gezondheidszorg heeft de kliniek daar recent nog over op de vingers getikt. Er was wel een huisregeltje, een A-viertje. Daar stond op dat intieme relaties met tbs’ers ‘sterk worden ontraden’.
Van der Goot: ‘Zie daar, het was er dus niet verboden, er was enige ruimte.’

Een deel van de behandeling van de strafzaak bestaat uit het herhalen van argumenten die in Groningen zijn uitgewisseld.

Wat opviel was dat het openbaar ministerie nu nauwelijks repte over wat de officier van justitie in Groningen nog als bijzonder ernstig had gekwalificeerd. Door haar gedrag, zei de officier in maart, had zij ook de veiligheid, ook die van haar collega’s, ernstig in gevaar gebracht. Zo had ze hem niet alleen een cd, maar ook een telefoon gegeven. Hij had de kliniek wel kunnen gijzelen.

In Leeuwarden wordt hier nauwelijks een woord aan vuilgemaakt.
Duidelijk wordt ook dat toen de tbs-man die mobiele telefoon kreeg, hij er al eentje had. Via de normale ondergrondse handelsroutes in de Van Mesdagkliniek.
Die tweede voegde qua onveiligheid dus niks toe.

De raadsheren vragen aan Florence: ‘U was zeker wel blij toen u werd vrijgesproken?’
Florence: ‘Ja, eerste instantie wel, maar later niet meer. Ik had toen liever straf gehad, dan had ik er een punt achter kunnen zetten. Nu zit ik hier weer.’
De raadsheren knikken.
Misschien snappen ze dat wel.

De aanklager zegt dat de rechtbank Groningen met die malle vrijspraak een verkeerde toets heeft gebruikt.
Volgens de rechtbank was er geen sprake van druk of dwang, dus niet van ontucht, dus niet strafbaar, dus vrijspraak.
Maar, zegt de aanklager, druk of dwang is helemaal niet nodig voor strafbaarheid.
Punt is dat hij, de tbs’er, als patiënt afhankelijk is van zijn behandelaars van wie Florence er een was. Zij had bovendien de mogelijkheid de mogelijkheid – een kamertje – te creëren.
Hij niet.

De seksuele relatie bestond dus mede bij de gratie van afhankelijkheid.
En de wet zegt dan kwetsbare personen in een afhankelijke positie beschermd moeten worden.
Aanklager tegen aangeklaagde: ‘Dus ontucht.’

De aanklager vervolgt – vrij vertaald – dat het vrij onzinnig is een voorwaardelijke straf te eisen tegen iemand die het zo goed als zeker – Florence werd ontslagen – nooit weer zal doen. En dat in een voorwaardelijke straf het element vergelding ontbreekt.
Dus daarom nu 150 uur onvoorwaardelijk.

De aanklager motiveert niet waarom hij, anders dan de aanklager in Groningen, vindt dat de tbs-minnaar recht heeft op schadevergoeding.
Zegt: ‘Of hij schade heeft geleden, is natuurlijk erg moeilijk te bepalen. Daarom acht ik 3.500 euro als voorschot reëel.

Advocaat Niek Heidanus van de verliefde tbs’er zegt dat het eigenlijk te bizar voor woorden is dat hij moet aantonen dat zijn cliënt schade heeft geleden. Mijn cliënt is een ernstig, getraumatiseerde man, angstig en kwetsbaar.
Hij is overgeplaatst, zijn behandeling heeft achttien maanden vertraging opgelopen.
Hij is geen zeurpiet die hier een slaatje uit wil slaan, hij is geen gewone burger, hij is een zieke patiënt. Seksueel misbruik heeft een grote impact, ook op de langere duur. Of geldt dat weer niet voor een man of een tbs’er?
Advocaat Heidanus dacht van wel.

Advocaat Van der Goot dacht van niet.
Hij zegt dat de vervolging van Florence willekeur is, eenzijdig en gericht. Van haar is een kop van jut gemaakt. Het is bij justitie bekend, de officier van justitie in Groningen heeft het zelf gezegd, dat seksuele relaties tussen medewerksters en tbs ‘ers in de Van Mesdag vaker voorkomen. Maar alleen mijn cliënt wordt vervolgd. Het gelijkheidsbeginsel is hier in het geding.
Van der Goot vindt dat justitie daarom niet gerechtigd is Florence te vervolgen.
En als het hof daar anders over denkt, dan moet Florence worden vrijgesproken omdat er geen sprake is van ontucht.
Er was sprake van wederzijdse gevoelens van verliefdheid.
Hij vond het fijn en ontspannend.

De mannen van het hof moeten het nu zeggen.

Rob Zijlstra

uitspraak op 6 oktober

zitting in Groningen (maart 2009)

HERSTEL
Het recente onderzoek naar de Van Mesdagkliniek is niet zoals ik in mijn verhaal schrijf  gedaan door de Inspectie voor de Gezondheidszorg, maar door de Inspectie voor de Sanctietoepassing. [r.z]