Jan is een 52-jarige man, groot, met nog grotere handen en voor niks en niemand bang. Hij kijkt ontzettend nurks.

Esmee is een meisje van 12, tenger en gek op paardrijden.
Ze trilt vreselijk.

Hij werkt zes dagen in de week, staat elke ochtend om vijf uur op en rijdt dan vanuit het dorp in het westen van de provincie Groningen naar Almere.
Om alle kosten van het woon-werkverkeer te kunnen betalen, handelt hij op dag zes van de week in wortels.
De zevende dag is rustdag, dan gaat hij met echtgenote en zijn vier kinderen naar de kerk.

Zij heeft drie vriendinnetjes en samen halen ze soms kattenkwaad uit.
Zoals op 15 februari dit jaar.
Gingen ze ’s avonds lekker keetlellen.
Deurtjesbellen in het dorp.

Grote Jan praat met luidde stem.
Hij is boos en niet zo’n klein beetje ook.
Ze hadden hem geplaagd, ja, geterroriseerd.
En niet een keertje, maar zo vaak.
En niet alleen hem, maar ook anderen.
Maar die anderen durfden niks.
Nou, hij dus wel.

Zegt: ‘Ik werk zes dagen in de week en laat me niet plagen door kleine meisjes.’

De dorpsjeugd mocht graag bij Jan deurtjesbellen.
Lekker spannend, want hij kwam tenminste achter je aan. En dan schreeuwde hij er ook nog bij.

Jan zegt dat hij ‘natuurlijk’ te ver is gegaan, dat voorop. In zekere zin. Want eigenlijk ook niet.
‘Want ze doen het nu nooit weer.’

Hij had die avond in het donker achter de deur gestaan. En toen die ettertjes aanbelden, had hij de deur opengetrokken en had hij de kleine Esmee bij haar lange haren te pakken.
‘Ik pakte haar direct bij de kuif, ze kon geen kant op. Toen heb ik haar onder de lantaarnpaal getrokken en geslagen.’

Rechters: ‘En ook geschopt. En een knietje. En toen ze u smeekte te stoppen, ging u door. Dat zeggen de getuigen.’
Jan, bokkig: ‘Nee, ‘k heb alleen geslagen. Ik heb niet gekeken waar, maar ik heb haar wel flink geraakt. Ik was het zo zat.’

Rechters: ‘U was heel boos. Misschien bent u in uw woede vergeten wat u allemaal heeft gedaan.’
Jan, narrig: ‘Ik ben goed bij mijn verstand.’

Met opgeheven vinger vertelt hij de rechters dat die ouders beter op hun kinderen moeten letten, dat zijn eigen kinderen zoiets nooit zouden doen. En doen ze het wel, tiert hij, dan krijgen ze op hun falie.

Esmee werd flink te grazen genomen. Bloedneus, opgezwollen wang, pijnlijke knieën, gebroken duim en ze raakte twee keer kort buiten bewustzijn.
Zo werd ze die avond met een ambulance naar het ziekenhuis vervoerd.
Ze moest een tijdje op krukken lopen, hand in het gips.

En nu, negen maanden later, doet nog steeds veel zeer.
Pijn in het aangezicht, hoofdpijn, zijn er concentratieproblemen en nachtmerries.
Overal ziet ze dan dat woeste hoofd. Of zijn grote handen en voeten achter de ramen.
Paardrijden kan bijna niet meer.

De rechters vragen wat voor een vader hij is.
Jan antwoordt dat zijn kinderen weten wat nee is. En als ze toch iets doen wat niet mag, dan krijgen ze straf.
Maar hij slaat ze niet.
Zegt: ‘Ik ben een goede vader. Ze haten me niet.’

De rechters zeggen dat kinderen nu eenmaal dingen doen die niet mogen.
Ze zeggen: ‘Dat hoort bij kinderen. Ook bij uw kinderen.’

Jan bromt en gromt en roept – weer die vinger – dat de rechtvaardigheid zal zegevieren. Dat hij maanden is geplaagd. Herhaalt nog maar eens dat hij zes dagen in de week hard werkt en dat hij de kost met vier kinderen alleen moet verdienen.

De rechters: ‘U bent een rechtlijnige man. Voor u bestaan er slechts geboden en verboden.’
Jan, getergd nu: ‘Klopt. Ik ben een harde klootzak. Dat is mijn nadeel.’
Rechters: ‘En als ze nu weer bij u gaan deurtjesbellen. Wat doet u dan?
Jan, kribbig: ‘Politie bellen. Tenminste, dat hoop ik voor u.’

De rechters geven zich nog niet gewonnen.
Merken op, want dat staat in het dossier, dat zijn vrouw veel verdriet heeft over wat er is gebeurd. Ze vragen of er misschien andere problemen zijn in het harde leven van Jan. Spanningen of zo.
Misschien vanwege de verplaatsing van zijn werk naar helemaal Almere?

Voor het eerst briest hij niet, maar laat hij het boze hoofd zakken.
Zwijgt.
En breekt.
Dan moet hij huilen.

De officier van justitie heeft tijdens het uur dat de rechters Jan stevig ondervragen met een strakke blik naar hem gekeken.
Hij zegt dat hij naar de grote handen van deze grote man heeft gekeken en naar de tengere Esmee.
En dat je met zulke handen maar weinig hoeft te doen om zwaar lichamelijk letsel te doen ontstaan.

Hij kiest voor de pogingvariant.
Maar dan wel eentje met voorbedachten rade.
En daar staat wel eventjes acht jaar gevangenisstraf op.

Jan kijkt met de linkerhand onder de kin naar opzij, naar de muur met de kleine raampjes.

De officier van justitie zegt dat hier sprake is van een heel ernstig feit.
Maar dat hij ook rekening wil houden met de persoon van de verdachte.
‘Type ruwe bolster, blanke pit. Maar tijdens de zitting hebben we ook een andere kant van de verdachte kunnen zien. We zagen emoties. Hij brak. Misschien is er wel sprake van een verrassend zachte binnenkant.’

De officier van justitie zegt dat hij een stevige gevangenisstraf in gedachten had, maar dat hij door het verloop van de zitting op andere gedachten is gebracht: geen celstraf, maar een werkstraf van 200 uur en twee maanden voorwaardelijke celstraf.
En het betalen van geleden schade aan Esmee: 3.000 euro.

Jan heeft zijn tranen weggeveegd en is weer de man bij wie de jeugd van het dorp zo graag mag keten.
Bromt: ‘Kan d’r niks aan veranderen.’
En, zich bewust van de aanwezigheid van de ouders van Esmee: ‘Komen ze d’r mooi van af.’

Je ziet de rechters denken: ‘Wat jammer nou dat hij nu weer die harde kant laat zien.’

Rob Zijlstra

UPDATE – 26 november 2009 – uitspraak
Jan is veroordeeld tot een werkstraf van 180 uur en twee maanden voorwaardelijke celstraf wegens een poging tot zware mishandeling.  Niet met voorbedachten raad, zoals de officier van justitie het zag, maar impulsief. De rechtbank rekent het hem zwaar aan, want hij zo groot en zij zo klein. Naast de werkstraf moet hij aan Esmee 2000 euro schadevergoeding betalen.