Als Reinier S. (44) even na tien uur de altijd imposante zittingszaal van het gerechtshof in Leeuwarden betreedt, doet hij hetzelfde als vorig jaar in zittingszaal 14 van de Groninger rechtbank.
Hij kijkt niet op of om of de zaal in.
Net als toen zitten daar rechercheurs, vrienden van vroeger, de verdrietige ouders van Gonda en zijn dochter, toen 4 jaar en inmiddels 17.
Als de rechters vragen of hij Reinier S. is, knikt hij kort.

Acht uur lang kijkt de zaal naar de rug van Reinier S.
En hoort hem een paar keer zeggen dat hij onschuldig is, dat niet hij, maar dat anderen het hebben gedaan.

Via een brief aan het hof – de brief wordt voorgelezen – vraagt de dochter haar vader ‘voor één keer in zijn leven de waarheid te spreken’.

Al dertien jaar op één week na sleept Reinier S. de verdenking met zich mee dat hij zijn partner Gonda op 11 december 1996 tijdens een hoogoplopende ruzie, aan het begin van de avond, heeft doodgeslagen met een broodplankje, vervolgens het huis heeft verlaten om zich een alibi te verschaffen en bij thuiskomst, rond middernacht, brand heeft gesticht om sporen te wissen.
Om te doen geloven dat Gonda het slachtoffer is geworden van roofmoord, vertelde hij dat er 360.000 guldens in de kluis lagen.
En dat die waren verdwenen.

De rechtbank veroordeelde Reinier S. vorig jaar tot 12 jaar celstraf, wegens doodslag en brandstichting.

Advocaten Winfried de Haan en Erik de Mare gebruiken ter verdediging grote woorden.
En terecht, zeggen ze.

Want politie en justitie hebben dertien jaar lang het onderzoek gemanipuleerd.
De Haan vraagt zich hardop af waar slecht onderzoek en domheid eindigt en verandert in tunnelvisie en bewuste misleiding.
Zelfs de rechtbank in Groningen, zegt De Haan, heeft meegeholpen om middels onjuistheden het bewijs rond te krijgen.

Dergelijke harde worden komen niet vaak uit de monden van Groninger advocaten.

De twee verdedigers vragen zich af hoe het toch komt, hoe het kan dat niet alleen Peter R. de Vries, maar zo’n beetje iedereen in Groningen en de rest van Nederland vindt dat Reinier S. de moordenaar van Gonda is, terwijl daarvoor geen bewijzen zijn?

De advocaten zeggen dat niets is nagelaten om Reinier S. af te schilderen als een slecht mens dat leeft van gokken en leugens.
Zelfs het Pieter Baancentrum doet dat.
Op last van het hof is Reinier S. zeven weken lang geobserveerd. Vaste prik is een milieuonderzoek. Dan worden mensen uit de omgeving van de verdachte bevraagd.

En wat blijkt?

Een oud-leraar vertelde dat Reinier op de middelbare school met twee medescholieren het schriftje waarin de cijfers werden bijgehouden, had gestolen.
Samen maakten ze van minnen plussen en van de 3 een 8.
De twee medescholieren werden van school gestuurd, Reinier, met wie je altijd kon lachen, hield vol onschuldig te zijn en kwam daar mee weg.

En wat te denken van zijn gesnoef over de vele prijzen die hij had gewonnen met surfen?
Al die bekers die hij had, waren nep, want hij had nog nooit gewonnen, vertelde een oud-medesurfer.
Als dat wordt gezegd, veert Reinier S. op en roept: ‘Ik ben kampioen surfen van Noord-Nederland geweest.’
Tegen de rechters: ‘Ik kan die bekers wel opsturen, die liggen ergens op een zolder.’

Het Pieter Baancentrum stelt vast dat Reinier vroeger al goed kon liegen en hooghartig is, iemand is die zich groter voordoet dan hij is.
Reinier S.: ‘Onvoorstelbaar. Ze vertellen dit om van mij een leugenaar te maken.’

Volgens justitie heeft Reinier nadat hij terugkwam van zijn alibi, even voor middernacht, de brand gesticht – ook op het lichaam van de dan al overleden Gonda.
Toen heeft hij een minuut of twintig gewacht, daarna alarm geslagen en vervolgens zijn twee slapende kinderen uit het brandende huis vol rook gered.
Zo moest hij de held lijken.
Een beklagenswaardige, want hij kwam te laat om zijn vrouw te redden.

Het zware geschut waarmee de advocaten op het strafdossier schieten, wordt door de advocaat-generaal (AG) gepareerd.
Hij doet het af als geklets.
Het eigen onderzoek dat de advocaten naar de toedracht hebben laten uitvoeren, noemt de AG zelfs onnozel en van een hoog losse flodder-gehalte.
De onderzoeker, een oud-politieman, is volgens de AG niet deskundig meer.
Hij zegt: ‘Ik kan net zo goed Jan Boezeroen van straat plukken en die om een mening vragen.’

Nadat de AG zijn strafeis heeft geformuleerd (15 jaar cel) en gemotiveerd (wettig en overtuigend bewijs) lijkt het een uitgemaakte zaak: Reinier S. heeft het gedaan en hij hangt.
De AG zegt er wel bij dat zijn bewijzen niet honderd procent zijn, maar dat dat ook niet hoeft. ‘Wiskundig bewijs is geen vereiste in het strafrecht.’

Maar als drie uur later de advocaten hun pleidooien hebben gehouden (vrijspraak) is er de twijfel.
Want stel nou eens dat wat bijna niemand in Groningen en rest van Nederland voor mogelijk houdt, toch waar is?
Dat Reinier S. een vreemde snuiter is, van de 3 wel een 8 maakte en rijk leefde van de goktafels en zijn leugens, maar toch niet de moordenaar van zijn vrouw is?
Er zijn in rechtszaken waar Peter R. de Vries zich mee heeft bemoeid, wel gekkere dingen gebeurd.

Even voor zes uur zegt Reinier S. dat hij erbij aanwezig wil zijn als het hof over twee weken uitspraak doet.

Rob Zijlstra

>> zie ook:
verslag eerste deel proces in hoger beroep (30 juni 2009)
verslag proces rechtbank Groningen (28 mei 2008)
vonnis rechtbank Groningen (10 juni 2008)

UPDATE – 17 december 2009 – uitspraak

Hof veroordeelt Reinier S. tot 15 jaar celstraf. Doodslag en brandstichting bewezen. >> lees meer