De officier van justitie zegt dat hij nou wel heel boos kan gaan worden, maar dat hij zich eigenlijk heel triest voelt.
Als hij dit zegt, kijkt hij streng naar de verdachte.
De politierechter vult aan: ‘Hoe zou jij het vinden als ze alle mensen met jouw achternaam zouden afslachten?
Niet leuk, zegt Bart.

Advocaat Maartje Schaap vertelt dat ze bij een vorige zitting, in mei van dit jaar, nog had gezegd dat ze vertrouwen had in haar cliënt en dat het heus wel goed zou komen.
Maar dat ze dat nu niet kan herhalen, omdat ze dan haar geloofwaardigheid te grabbel gooit.
Dus houdt ze de rechter voor dat we de hoop niet moeten opgeven.
Dat het nog te vroeg is voor een ‘enkeltje Grittenborgh’.
Doe toch een werkstraf.
De politierechter zal dit later in het vonnis ‘heel lief van de advocaat’ noemen.

Bart, 20 jaar, gympies, trainingspak, geboren (in een gezin met tien kinderen) en getogen in Stadskanaal, sinds zijn dertiende een bekende lastpak van de politie, rechts-extreem gedachtegoed, mislukt student aan de Glen Mills, ongeleid projectiel.
Hij komt sowieso afspraken niet na en zit momenteel in de gevangenis omdat hij een eerder opgelegde werkstraf niet heeft uigevoerd.

De politierechter zegt dat als ‘u’ zo doorgaat, hij zeker weet dat ‘jij’ meer dan de helft van je leven in gevangenissen zult doorbrengen.
Bart knikt, hij gelooft dat graag, maar kijkt erbij alsof hij denkt: kan die man ook uit?

Zeven maanden geleden stond hij terecht voor een waslijst aan rottigheid, waaronder openlijk geweld, diefstal, vernielingen en het brengen van de Hitler-groet.
Hij zei toen dat hij spijt had, dat hij geen dikke nazi was, dat hij behoorlijk was geschrokken van de gevangenis en dat hij zijn lesje wel had geleerd.
‘Ja, echt wel.’

Hij kreeg toen, met een eis van zes maanden waarvan twee voorwaardelijk, een allerlaatste kans van de officier van justitie.
Die zei nog dat hij Bart daarna nooit weer in een de rechtszaal wilde zien.

Zeven maanden later is nooit weer al weer.
Ditmaal gaat het over bedreiging, vernieling, belediging van de jeugdagent, het kalken van fascistische teksten en tekens op een bankje, diefstal en het niet luisteren naar de burgemeester van Stadskanaal.
Die laatste had hem nadat hij de gevangenis had mogen verlaten een verbod gegeven: Bart mocht een maand lang niet in de bebouwde kom van Stadskanaal komen.
Deed hij toch.

De reclassering zit met de handen in het haar.
De medewerker die wel wat is gewend: ‘Wij weten het nu ook niet meer.’
Dat zegt de reclassering bijna nooit.

Bart ziet alles anders.
Hij sprong dus niet moedwillig in zijn legerbroek op een motorkap van een stilstaande auto, maar dacht dat hij werd aangereden. Om letsel te voorkomen, was hij omhoog gesprongen. Toen hij naar beneden kwam, belandde hij op de motorkap die later inderdaad stuk was. Dat wel ja.
Nee. Hij had geen ruit ingegooid, hij had de steen die het hoofd van een van zijn broertjes had geraakt, alleen maar even teruggegooid. Ja, de ruit ging daar wel van stuk.

Dat van die jeugdagent, dat die een kankerjood is, klopt wel.
Bart zegt: ‘Maar die man bemoeit zich voortdurend met mij. Dat vind ik irritant. En ik ben niet de enige in Stadskanaal die een hekel aan hem heeft.’

De officier van justitie zegt dat alles wat hij in huis heeft, aan zowel straffen als hulp, al eens is uitgeprobeerd op Bart.
Maar dat niks zin heeft gehad en alle hulp mislukt.
‘Als Bart vrij is, hebben anderen last van hem.’
Zegt ook dat hij zwaar tilt aan die gekliederde nazi-teksten en -tekens.
In twee zinnen legt hij het leed van de Tweede Wereldoorlog uit.

Tegen Bart: ‘En dat kleurt mijn eis. Jij gaat als het aan mij ligt heel lang brommen.’
De eis luidt uiteindelijk negen maanden celstraf plus de twee maanden die hij in mei voorwaardelijk opgelegd had gekregen.

De politierechter probeert ondertussen Bart in het verdachtenbankje te doen sidderen door voor de harde aanpak te kiezen.
Het klinkt af en toe als een radeloze vader die zijn onverbeterlijke zoon toespreekt. Misschien hoopt de rechter wel dat Bart zo onder de indruk zal geraken en eens gaat nadenken en dan zijn trieste leven zal beteren.

‘U bent bezig van uw leven een enorme puinhoop te maken. U flikkert alles wat u wordt aangeboden gewoon weg. U bent een ongeleid projectiel. Of niet soms?’
Bart zegt dat dat zo is.
En vraagt vervolgens wat dat is, een ongeleid projectiel.

Bart zegt dat hij een huisje wil in Veendam.
Rechter: ‘En dan?’
Bart: ‘Aan ’t werk. Schilderen via een uitzendbureau. Heb je zo een baan.’
Rechter: ‘En als dat niet lukt, niet zo gek in deze tijd?’
Bart: ‘Dan gewoon een uitkering.’
Rechter: ‘Kom op nou toch. Een huisje en wat werk en dan komt alles goed. Dat gaat bij jou toch nooit lukken?’
Bart: ‘Met een beetje hulp?’

De politierechter legt negen maanden celstraf op, waarvan twee voorwaardelijk met toezicht van de reclassering. Hoe vervelend, zegt de rechter, dat voor de reclassering ook is. Ook die twee maanden extra moet hij nu uitzitten. En aan de jeugdagent moet hij 260 euro betalen.

Bart wordt nog niet helemaal afgeschreven.

Rob Zijlstra

Bart is een oude bekende op dit blog >> witte veters.