Over TBS wordt een hoop onzin verteld.
Op de een of de andere manier hebben we het niet zo op deze maatregel, hoewel die is bedacht ons te beschermen.
Ik heb wel eens een Tweede Kamerlid meegemaakt die op werkbezoek in de Van Mesdagkliniek zich heel positief uitliet over het nut van het systeem.
En ’s avonds voor de televisiecamera verkondigde dat de maatregel beter kon worden afgeschaft omdat de samenleving nu eenmaal geen proeftuin is.

Er bestaan veel misverstanden over TBS.
Misschien komt dat wel omdat het een systeem is dat zich grotendeels achter hoge muren en gesloten deuren afspeelt.

Deze week moesten drie TBS’ers in de rechtbank van Groningen komen opdraven.
Wie TBS heeft, moet eens in de twee jaar de rechters in de ogen kijken, waarna die rechters moeten beslissen of de maatregel kan worden opgeheven of moet voortduren.
Deze zogeheten verlengingszittingen geven een heel klein inkijkje in de wereld van de TBS.

Gerard, 39 jaar.
Hij is TBS’er sinds 2007.
Ooit was zijn leven, zoals hij het zelf zegt, een dikke zooi.

Gerard is met een begeleider naar de rechtbank gekomen.
Het gaat nu best wel goed met hem, zegt hij als de rechters hem daar naar vragen.
Toen zijn leven een dikke drugszooi was, hield hij zich bezig met tasjesroof in Groningen. Toen een van zijn slachtoffers weigerde medewerking te verlenen, stak Gerard hem neer met een mes.

De gedragsdeskundigen die zich met Gerard bezighouden, zijn tevreden over de vorderingen die hij maakt.
Maar ze zeggen dat hij er nog niet is.
Het advies aan de rechters is dan ook om de TBS-maatregel met twee jaar te verlengen.

Gerard had een testje gedaan en daaruit kwam naar voren dat hij een kille psychopaat is.
De rechters: ‘Van alle mensen scoort 95 procent beter.’
Gerard: ‘Ja, het liegt er niet om.’
Daarom kan hij zich vinden in het voorstel zijn TBS te laten voortduren.
Dan komt hij over twee jaar wel weer naar de rechtbank.
Kan hij ondertussen zijn makelaardij-opleiding afronden.

Zegt: ‘Nog zes modules.’
Rechters: ‘Dat klinkt goed.’
Gerard: ‘Ik ben eigenlijk best trots op mezelf. Maar nu moet ik het waarmaken.’

Sander, 40 jaar, was de tweede TBS’er die moest komen voor de tweejaarlijkse toets.
Hij is er niet, wel zijn advocaat.
Anders dan Gerard wordt duidelijk dat Sander nog een heel lange weg heeft te bewandelen.
Ook hij was met een mes te keer gegaan, niet vanwege de drugs, maar uit ‘primitieve jaloezie’.
Dat was in 2003.

Sander werkt in de winkel in de kliniek, op zich naar tevredenheid, maar mogelijk is er sprake van schijnaanpassing, zegt de psycholoog tegen de rechters.
‘Je moet bij hem altijd extra op je hoede zijn.’
Sander had al eens de benen genomen en toen nieuwe foute feiten gepleegd.
Als hij nu vrij zou komen, gaat het honderd procent mis, voorspelt de psycholoog.

Het voorstel van het openbaar ministerie is logisch: een verlenging met twee jaar.

De rechters: ‘Waarom is hij hier eigenlijk niet?’
De advocaat: ‘Emotionele redenen. Hij was zo vreselijk nerveus.’
De psycholoog: ‘Een psychopaat die nerveus is, dat is op zich goed om te horen.’

De derde TBS’er die in de rechtbank van Groningen had moeten verschijnen, is er ook niet.
De nabestaanden wel.

Dirk de V., 51 jaar.
Hij is de man die even in Assen woonde en toen, in oktober 1999 in Groningen, de 27-jarige Tjirk van Wijk vermoordde.
Hij is ook de man die de reputatie heeft de meest lastige en misschien ook wel de gevaarlijkste gedetineerde TBS’er van Nederland te zijn.

Hij wordt niet behandeld, omdat dat niet lukt.
Al tien jaar niet.

De rechters merken op dat ze gelezen hebben dat De V. zoveel medicijnen krijgt toegediend, dan het een wonder moet heten dat hij nog rechtop kan staan.
De deskundige zegt dat ondanks de medicijnen en ondanks zijn slechte fysieke conditie, deze patiënt onverminderd gevaarlijk is.
Met regelmaat wordt hij naar een andere kliniek overgebracht om het personeel even wat lucht te geven.

Omdat Dirk de V. al tien jaar onhandelbaar en onbehandelbaar is, is hij als TBS’er afgeschreven.
Hij is een longstayer.
Dat komt neer op levenslang.
Hij is het daar niet mee eens en wil worden onderzocht in het Pieter Baancentrum.
Onderzocht moet worden of er niet ergens een verborgen gaatje is te vinden waardoor een behandeling kan aanslaan.
De advocaat zegt dat het het proberen waard is.

De deskundige zegt dat Dirk de V. niet meer weet hoe de maatschappij vandaag de dag werkt.
Rechters: ‘De euro is hem ontgaan?’
Deskundige: ‘Hij weet er van, maar van hedendaagse prijzen heeft hij geen benul.’

De officier van justitie gaat voor de verlening, maar kan die pas eisen als De V. daarover is gehoord.
In maart moet de kwestie daarom opnieuw aan de rechters worden voorgelegd.

Het TBS-systeem werkt ondertussen aan de naar verwachting laatste verhuizing van Dirk de V.
Hij moet naar Vught, naar de EVBG-afdeling voor longstayers.
De deskundige zegt dat dat een afdeling is voor Extreem Vlucht en Beheers Gevaarlijke TBS’ers.
Einde verhaal?
Einde verhaal.

Rob Zijlstra

.

artikel 509 o (wetboek van strafvordering)

zie ook: het verrotte leven van dirk de v.

zie ook: de lastigste gedetineerde van Nederland – volgt – [pdf] [koud Bloed, nr.11, 2010]

.