In de misdaad draait het vaak om geld.
Eigenlijk raar.
Want zou een boef een bedrijf wezen, dan zouden de meesten van hen failliet zijn.

Misdaad loont maar voor weinigen.

Eens stond een jongeman in zittingszaal 14 terecht die hyperactief was geweest in de drugshandel.
Karrenvrachten vol groen goud gingen vanuit de binnenstad van Groningen, richting Winschoten en bij Nieuweschans de grens over.

De jongeman werd opgepakt en veroordeeld.
Behalve celstraf eiste de officier van justitie de winst op, begroot op anderhalf miljoen. De jongeman maakte ernstige bezwaren, want zoveel was het nooit.
Hij had zelf een berekening gemaakt.
Zijn advocaat zei, doe zeven ton, dan praten we nergens meer over.
Zijn opluchting was groot toen de officier van justitie instemde met deze bijdrage, een bedrag ook dat hij wel kon betalen.

Deze jongeman is, in de rechtszaal, de uitzondering.

Verreweg de meeste boeven die in zittingszaal 14 moeten komen opdraven, zitten in het schuitje waarin ook Leo (41) en Gerbrand (40) zitten.
Beide zijn al een jaar of twintig actief in het criminele milieu.
Wanneer ze niet actief zijn, zitten ze vast.
De opbrengst van twintig jaar ploeteren: hartstikke negatief.

Leo staat voor zo’n 70.000 euro in het rood.
Gerbrand doet daar niet voor onder.
Een jaar geleden werd hij tot zeven maanden celstraf veroordeeld vanwege een ietwat ongelukkige diefstal uit een woning van een naar later bleek beruchte crimineel.
Dat wist Gerbrand niet.
Toen hij zich voor de rechter moest verantwoorden, zei hij de kogel te vrezen zodra hij op vrije voeten zou komen.

In juni dit jaar mocht hij de gevangenis verlaten.
En Gerbrand leeft nog, want donderdag zat hij weer in de rechtszaal.
Samen met Leo had hij in juli vestigingen van verfgroothandel Olijslager in Groningen, Stadskanaal en Drachten opgelicht.
Hij bestelde voor duizenden euro’s verf en aanverwanten die Leo dan een dag later ophaalde.
Leo hoefde niet af te rekenen, omdat Gerbrand zich per telefoon had voorgedaan als een vakkundig medewerker van een goede klant van Olijslager.
Gerbrand kende de gang van zaken, want hij had er ooit zelf gewerkt.

De officier van justitie eiste tien maanden celstraf tegen beide mannen.
Ook moeten ze de door Olijslager geleden schade betalen, zo’n 9.000 euro.
Dat ze dat moeten, vinden ze logisch.
Niet dat ze het geld hebben.
Ze hadden de handel verpatst voor nog geen duizend euro.

Veel boeven plegen hun misdaden om geld te maken.
Dat doen ze omdat ze geen geld hebben.
Boeven hebben doorgaans alleen maar schulden.
En die last wordt na iedere misdaad groter.
Justitie heeft aangekondigd meer misdaadgeld te willen ‘plukken’.
Het idee is dat criminelen gevoeliger zijn voor een aanslag op de portemonnee dan voor gevangenisstraf.
Dat veel portemonnees leeg zijn, doet er kennelijk niet toe.

Neem Gerard (36) die na een mislukt avontuur in de onderwereld, nu is aangewezen op een paar tientjes weekgeld.
Hij zou een grootverdiener zijn geweest in het Groninger drugsmilieu.
In twee jaar tijd verdiende hij volgens het openbaar ministerie 353.000 euro met handel in hennep.
Zelf denkt hij dat het 20.000 euro is geweest, ook omdat een compagnon hem belazerde en er met 30.000 euro vandoor ging.

Van dat laatste wilde de rechtbank niets weten.
Verlies van de buit komt voor rekening en risico van de veroordeelde.
Gerard moet nu, zo besliste de rechtbank deze week, van zijn wekelijkse paar tientjes 50.625 euro aan de Staat der Nederlanden betalen.

De 63-jarige Jan uit het Westerkwartier had vorige week iets meer geluk. Hij wilde zijn dunne ww- en wao-portemonnee wat opvullen en begon hennep te kweken.
Een kwestie van tijd: de politie werd getipt.
De officier van justitie schatte de winst aanvankelijk op 434.882 euro, na een kritische herberekening ging daar zomaar vier ton van af en nadat de rechters er naar hadden gekeken, bleef er 9.000 euro winst over.
En omdat Jan lange tijd in onzekerheid had geleefd over die hoge vordering, die gepaard ging met beslagleggingen, hoeft hij nu maar 4.500 euro af te dragen.
Gezien zijn financiële situatie is dat voor Jan toch nog een hele opgave.

Van de miljoenen euro’s die het openbaar ministerie dit jaar ten behoeve van de staatskas heeft willen plukken in zittingszaal 14, heeft de rechtbank tot nu toe slechts 107.896 euro daadwerkelijk ter betaling in rekening gebracht.
Die Gerard is in z’n eentje goed voor de helft.

Drie jaar geleden stond Theo terecht.
Overdag was hij verpleger in het ziekenhuis, in de nacht een drugshandelaar in duister Oldenburg.
In een jaar tijd zou hij daar 120.000 euro hebben verdiend.
Zelf zei hij alleen maar verlies te hebben geleden, vanwege hoge kosten.

Theo had een theorie: door hoge bedragen te vorderen, wekt justitie ten onrechte de indruk dat er met criminaliteit veel geld valt te verdienen. Door de mythe van veel geld in stand te houden, ontstaat een aanzuigende werking. Justitie moet juist de mythe ontkrachten door veel lagere bedragen te vorderen.
Aldus de Theo’s theorie.

Je kunt het ook anders zien.
Met honderden harddrugsgebruikers en duizenden wietrokers moet er wel een paar kilo hard- en softdrugs per dag in Groningen en omstreken worden verhandeld.
Een paar kilo doet – een heel voorzichtige schatting aan de lage kant – zo 50.000 euro. Per dag.
Dat is anderhalf miljoen euro per maand.
En in zittingszaal 14 verschijnen voornamelijk boeven met oplopende schulden.

Die boeven doen iets fout.

Rob Zijlstra

.

• Theo’s theorie
• Ongelukkige diefstal

• pluk-ze (artikel 36 e wetboek van strafrecht)

.