Een jonge vrouw steekt haar slapende partner dood.
Het openbaar ministerie eist vijf jaar celstraf, maar de rechtbank komt tot een ander oordeel: ontslag van alle rechtsvervolging.
De vrouw handelde uit psychische overmacht.
Het misdrijf waaraan zij schuldig werd bevonden, werd haar om die reden niet aangerekend (toegerekend).
Zij was – volgens de rechtbank Groningen – wel dader, maar op het moment van het misdrijf was zij niet in staat haar wil te bepalen.
Daarmee was zij geen strafbare dader en kreeg om die reden ook geen straf opgelegd.
De omstandigheden achter dit verhaal zijn bizar.
De vrouw werd jarenlang en stelselmatig daar haar partner vernederd, mishandeld en verkracht.
Hij had op die fatale avond, tijdens een proefverlof, verzekerd dat ze de volgende ochtend, zodra hij zijn roes had uitgeslapen, weer aan de beurt zou zijn.
Een jongeman schiet in het wilde weg iemand neer die hem, in zijn woning en met anderen, belaagt.
Een van de belagers overlijdt korte tijd later aan de verwondingen.
Het openbaar ministerie eist achttien jaar celstraf wegens moord en pogingen daartoe, maar de rechtbank komt tot het oordeel: noodweer (zelfverdediging).
De jongeman werd niet vrijgesproken, maar ontslagen van alle rechtsvervolging.
Wel schuldig, geen straf.
Er zijn tal van waargebeurde voorbeelden waarbij een verdachte van wie kan worden bewezen dat hij de dader is, geen straf krijgt opgelegd.
De wet voorziet hierin.
In een strafzaak moeten twee kernvragen worden beantwoord.
Kan hetgeen waarvan de verdachte wordt beschuldigd, wettig (met wettig verkregen bewijsmiddelen) en overtuigend (zonder twijfel) worden bewezen?
Zo ja, dan luidt de tweede vraag: is de verdachte ook een strafbare dader?
Zijn er gronden die de verdachte. de dader, straffeloos maken?
Wie te dronken is om zich staande te houden en in die omstandigheid iemand doodrijdt, kan zich niet beroepen op het feit dat hij vanwege de alcohol niet meer wist wat hij deed.
De alcohol heeft hij vrijwillig tot zich genomen en daarmee heeft hij bewust het risico aanvaard – door in de auto te stappen – dat het wel eens mis zou kunnen gaan.
Je bent dan zo strafbaar als het maar kan.
Iemand die ongevraagd ruzie krijgt in het café en de agressieve ruziemaker verwondt (of doodsteekt) met zijn mes, heeft een probleem.
Wie een mes meeneemt naar het café, neemt willens en wetens een risico.
Wie van acht hoog een vuilniszak naar beneden gooit, niet wetende dat beneden iemand loopt, heeft in de rechtszaal ook een probleem.
In Baflo is een jonge vrouw in haar woning doodgeslagen.
Kort daarna is de politieagent doodgeschoten.
De verdachte is de uitgeprocedeerde asielzoeker Alasam S. (26).
Dat hij de vrouw, zijn vriendin, om het leven heeft gebracht en vervolgens de agent heeft doodgeschoten, lijkt vast te staan.
Alasam S. ontkent het niet.
Grote kans dat zijn schuld wettig en overtuigend kan worden bewezen.
Resteert de tweede vraag: is Alasam S. een strafbare dader?
Of zijn er strafuitsluitingsgronden waardoor hij wel schuldig is, maar niet strafbaar?
Tijdens de rechtszaak, vermoedelijk in april of mei, zal het vooral om die vraag gaan.
Dinsdagochtend stond de ‘zaak Baflo’ voor de derde keer als pro forma op de rechtbankrol.
Tijdens de korte zitting werd een klein voorschot genomen op wat straks komen gaat.
In het bloed van Alasam S. is een concentratie van het medicijn paroxetine aangetroffen.
Advocaat Mathieu van Linde wil weten welke invloed dit medicijn heeft gehad op het handelen van S.
S. gebruikte dit medicijn op voorschrift van een arts.
Er zijn deskundigen die naar eer en geweten zeggen dat paroxetine kan leiden tot zeer agressief gedrag.
Er zijn strafzaken geweest waarin deze deskundigen hebben gezegd dat er een verband bestaat tussen het gebruik van dit medicijn en de begane misdaad.
Er zijn deskundigen die beweren dat dit onzin is, dat paroxetine geen dan wel nauwelijks invloed heeft op gedrag.
Er zijn deskundigen die dit zeggen en subsidie hebben ontvangen van de farmaceutische industrie, van de producent van paroxetine.
De officier van justitie erkent dat het medicijn een belangrijk punt is in het Baflo-onderzoek.
Probleem is, zei hij, dat met het kiezen van een deskundige, ook gekozen wordt voor een uitkomst.
De officier van justitie ziet liever dat het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) een onafhankelijk, wetenschappelijk literatuuronderzoek doet naar de bijwerkingen van paroxetine.
Het komt vaker voor dat wetenschappers met al hun deskundigheid lijnrecht tegenover elkaar staan. Het kwam voor in de Groninger HIV-zaak.
Dat wettig en overtuigend bewezen kan worden dat Alasam S. de man is geweest die zijn vriendin Renske Hekman en daarna politieman Dick Haveman van het leven heeft beroofd, heeft vermoord, is één ding.
Maar de vraag of hij ook een strafbare dader is, laat zich vooralsnog niet zomaar beantwoorden.
Het antwoord moet wel worden gevonden, maar moet losstaan van de verschrikkelijke gebeurtenissen op 13 april 2011 in Baflo.
Rob Zijlstra
.
• Bijlmoorden Badhoevedorp, rechtbank Haarlem 2009
• Bijlmoorden Badhoevedorp, gerechtshof Amsterdam 2011
• ontslag van alle rechtsvervolging (ovar)
• pro forma-zitting, 18 juli 2011
.
zittingszaal 14 | 2004 - 2022 
Prima verhaal Rob! Wederom.
Het is wel goed om die twee vragen los van elkaar te zien, hoe bizar het resultaat soms is. Die logica zie ik toch wel zitten.
De vraag is hoe het gevoel van rechtdoen aan ‘de samenleving’ hiermee wordt ingevuld. Maar aan de andere kant is dat waarschijnlijk ook niet het belangrijkste doel van de rechtspraak.
Zoals gelezen in de link naar de bijsluiter:
komt zeer zelden voor: •Stemmingsverandering, toename van depressieve gedachten en vijandige gevoelens naar zichzelf of naar anderen. Dit kan zich uiten in agressie, zelfverwonding of gedachten aan zelfmoord. Neem contact met uw arts op als depressieve gevoelens juist toenemen of verergeren. Jongeren onder de 18 jaar hebben meer kans op deze bijwerkingen. Artsen schrijven dit medicijn daarom meestal niet aan hen voor.
Het zou me niet verbazen als dit bij veel medicijnen in de bijsluiter staat. Ik kan me echter niet voorstellen dat het een plotselinge verandering met een acute doodswens voor zichzelf of een ander teweeg brengt. Wel lijkt het me van betekenis dat iemand die zulke medicatie slikt zijn eigen gevoel redelijk goed herkent, dat diegene denkt: he, zo voel ik me normaal nooit, dit past niet bij me.
En ik kan me voorstellen dat als diegene dat gevoel negeert en het door blijft slikken ook een hekel aan zichzelf krijgt. Pubers hebben daar (natuurlijk) ook meer moeite mee, al die razende hormonen. Ik ben benieuwd of er deskundigen zijn die aan kunnen tonen dat er wel een acute verandering mogelijk is.
Ik kan me voorstellen dat deze man in paniek is geweest, dat hij erge dingen heeft gezien/meegemaakt in het land van herkomst, dat hij zich enorm boos voelde en was op de hele wereld, dat hij zich enorm wanhopig voelde. In combinatie met een verkeerde gevoeligheid voor medicatie die dat versterkte….
Wellicht flauw, ik schat in dat een grote groep vrouwen (bijv met PMS) heel goed weet wat stemmingswisselingen met je lijf en gevoel kan doen. Zo heftig, heel wat ingetoomde onderhuidse agressie en niet rouwig om een plotselinge eigen dood. Dat is toch nooit een reden geweest om te komen tot een ontslag van rechtsvervolging. Of heeft een advocaat het ooit eens geprobeerd met: “edelachtbare, mevrouw was ongesteld. ” ?
Ik ken het dossier niet, maar dit lijkt me ook het enige minieme aanknopingspunt dat de advocaat heeft, en waarschijnlijk faalt het (en terecht).
Dat er op deze manier (enige) sympathie voor de verdachte wordt gekweekt is al erg genoeg, ik had dat tijdens de rechtszaak wel verwacht maar toch niet hier.
@Jip,
IK ben het niet met je eens.
De advocaat heeft niet tijdens de inhoudelijke behandeling van de strafzaak – want die komt nog – gewezen op de mogelijke rol die het medicijn heeft gespeeld. Hij zegt niet dat het gebruik van het medicijn een rol heeft gespeeld.
Hij vraagt om meer duidelijkheid in een fase dat het onderzoek nog loopt.
Dat lijkt me uiterst correct.
Ook het openbaar ministerie is overigens van mening dat hierover meer duidelijkheid dient te komen.
Ik zie niet in hoe op deze manier (enige) sympathie voor de verdachte wordt gekweekt.
En al zou dat: ook niet sympathie verdachten hebben recht op een eerlijk strafproces.
En in een eerlijk strafproces moeten alle relevante feiten onderzocht en benoemd worden.
Zo zal tijdens de (openbare) inhoudelijke behandeling ook aandacht zijn voor het optreden van de politie voorafgaand aan de aanhouding van de verdachte en voor de aanhouding zelf.
Inclusief het optreden van politieman en slachtoffer Dick Haveman.
Misschien zijn er cruciale fouten gemaakt, misschien niet.
In beide gevallen is het relevant om te weten, het ene niet meer of minder dan het andere.
Je laatste opmerking ‘maar toch niet hier’ begrijp ik niet.
rob z
Wat als de aangetroffen concentratie hoger uitkomt dan mogelijk is met hetgeen de dokter heeft voorgeschreven? Dan kan dat alleen komen door teveel innemen. Het zou niet de eerste keer zijn dat mensen meer van iets nemen omdat ze niks voelen of omdat ze de vorige vergeten zijn en willen inhalen. Zou je dan meer opschuiven naar de situatie die Rob al schetste met de alcohol?
Als ervaringsdeskundige op dit gebied durf ik te stellen dat de rol van dit medicijn niet onderschat dient te worden.
Ten eerste wordt dit, zware, medicijn niet zo maar voorgeschreven. Dan is er geestelijk iets totaal niet in orde.
Ten tweede is mijn ervaring dat als 1 dosis niet tijdig word ingenomen er direct vreemde klachten ontstaan.
Als er meerdere doses, 2-3 dagen, niet ingenomen worden heb ik gezien dat paranoia, waandenkbeelden, hallucinaties, suicidale neigingen, oncontroleerbare agressie sterk de kop op steken.
Naar mijn mening is dus niet zozeer het gebruik in het algemeen een oorzaak van gedragsveranderingen maar de manier van gebuik, regelmatigheid, de oorzaak van veel leed.
Iets waar, door mijn eigen huisarts en diverse psychiaters, weinig tot geen aandacht aan besteed wordt.
De bijsluiter maakt hierover totaal geen melding.
Ik heb gezien wat, het gebrek aan, deze medicatie doet met een mens. Het is ronduit beangstigend kan ik zeggen.
Ik heb dan ook geen moment begrip voor reacties als van Nuance en Jip.
Deze reacties komen voort uit een beeld op het leven en een gevoel voor rechtsspraak die alle contact met de realiteit missen.
Deze mensen hebben, zoals velen, geen enkel besef hoe de chemie in de hersenen werken en wat kleine beïnvloedingen van deze processen aan uitwerking hebben op het gedrag van mensen.
Ik neem hun dat niet kwalijk, het is ingewikkelde materie, maar merk wel dat deze onkunde bijzonder kwetsend kan overkomen en zeer gevaarlijk kan zijn als het gaat om wetgeving en aansprakelijkheid ten opzichte van gedrag.
Nu heb je het vooral over een reactie op het niet innemen terwijl onderzocht wordt wat voor effect het wel innemen heeft. Naar mijn idee heeft dat juridisch toch een behoorlijk verschillende impact. Bij wel nemen volgens doktersadvies kan een persoon weinig aangerekend worden lijkt me. Als je er daarentegen zelf voor kiest niet meer in te nemen of gewoon niet naar de dokter luistert is het een ander verhaal.
Er zijn veel gevallen bekend van mensen die psychoses hebben op een bepaald moment met medicijnen stoppen “omdat het nu goed met hun gaat”. Hiermee eraan voorbijgaand dat de verbetering door de medicijnen komt.
Als je stopt met nemen kun je denk ik wel spreken van een stuk verantwoordelijkheid omdat je een gevolg had kunnen verwachten. Verzachtende factor is dat de gevolgen minder goed in te schatten zijn dan bijvoorbeeld met alcohol en verkeer maar toch. Dat je wel gevolgen had mogen verwachten maar niet zo zwaar als nu is gebeurd. Een beetje een manke vergelijking met het Porsche arrest.
@Rob:
Het geweld binnen de psychiatrische zorg onderschat ik niet. Iemand kan vanuit een enorme onwerkelijke angst zich aangevallen voelen. Er vallen daar meer onverwachte harde klappen dan in het gevangeniswezen. In de extreme gevallen: er zitten teveel mensen geketend aan de muur.
Een instabiel persoon heeft dagelijkse kantelpunten, het mooie is als meer evenwicht gevonden kan worden. Medicatie kan daarbij helpen. Bijwerkingen kunnen die kantelpunten ook versterken. Boosheid en wanhoop, het is bijzonder triest als het tot een zelfdoding leidt.
Agressie zie ik anders, agressie is gericht tegen een ander. Ik heb moeite met “oncontroleerbare agressie”. Uit noodweer kan ik dat goed begrijpen. M.b.t. medicijngebruik dan is die verandering aan te voelen, een soort waarschuwing waartoe hij/zij in staat zou kunnen zijn. Hoe sterk psychiatrisch (lees eventueel ontoerekeningsvatbaar) moet iemand zijn om dat niet bij zichzelf te herkennen?
Voor wat betreft de link naar de maandelijkste vrouwenproblematiek. Dit medicijn is een selectieve serotonine-heropnameremmer. In die serotonine ligt het probleem verscholen. Vrouwen met PMS blijken een lager serotoninegehalte te hebben, zodat ze depressief, angstig of snel kwaad worden en die krijgen ook antidepressiva voorgeschreven. Zo raar is die vergelijking dan ook niet.
Beste Rob,
Kleine correctie: als je jezelf verdedigt tegen een wederrechtelijke ‘aanranding’ (van eigen of andermans lijf eerbaarheid of goed) en daarbij een strafbaar feit begaat, is het niet zo dat je dan wel ‘schuldig’ maar ‘niet strafbaar’ bent (zoals je suggereert). Een succesvol beroep op noodweer neemt de wederrechtelijkheid van het handelen (die wordt verondersteld als je een strafbaar feit hebt gepleegd) bij nader inzien weg. Van ‘schuld’ (in de zin van verwijtbaarheid) is dan al helemaal geen sprake. Van ‘schuld’ is (vaak) zelfs geen sprake als je in je ‘noodweer’ te ver gaat en de grenzen van de noodzakelijke verdediging overschrijdt vanwege een ‘hevige gemoedsbeweging’ die het gevolg is van de aanranding. Kortom: bij noodweer resp noodweerexces valt de wederrechtelijkheid resp. de schuld in de zin van verwijtbaarheid weg en daardoor vervalt de strafbaarheid van de ‘dader’.
Zie voor een nadere informatie: nicokwakman/blogspot.com (informatie voor journalisten en niet-juristen over enkele belangrijjke leerstukken). Daar ook een toelichting op noodweer(exces).
M.v.g. Nico Kwakman
Slecht gekozen voorbeelden in de inleiding van je stukje Rob. Iedere relevante overeenkomst met de zaak Alasam S. ontbreekt.
In jouw voorbeelden is noodweer/psychische overmacht reden voor het wegvallen van de schuld. Alasam S. sloeg z’n vriendin dood en schoot vervolgens van dichtbij een agent door z’n hoofd, al dan niet onder invloed van medicijnen. Volledig andere feiten waar vast genoeg vergelijkbare casus voor te vinden zijn die je als inleidend voorbeeld had kunnen gebruiken, maar waarvan de feiten waarschijnlijk een stuk minder sympathiek zijn dan een casus waarin een vrouw jarenlang mishandeld is of waarin iemand in z’n eigen huis wordt belaagd. Door voor deze ‘sympathieke’ voorbeelden te kiezen, geef je je verhaal m.i. al een bepaalde subjectiviteit mee. Wellicht dat Jip dat ook bedoelde.
En met de zin ‘Dat hij de vrouw, zijn vriendin, om het leven heeft gebracht en vervolgens de agent heeft doodgeschoten, lijkt vast te staan.’ sla je de plank volgens mij behoorlijk mis. Ik kan me voorstellen dat een dergelijke zin (‘lijkt vast te staan’) voor nabestaanden behoorlijk kwetsend kan zijn.
Wat ik nog steeds niet snap is waarom de politieagent niet met getrokken pistool Alassam S. heeft proberen te arresteren. Hij wist dat hij zijn vriendin gedood had. Als je hem dan vindt in Baflo dan trek je toch je pistool en desnoods geef je een waarschuwingsschot en als dat niet helpt gericht schieten.
@A.D.
Ik heb deze voorbeelden niet aangehaald omdat die vergelijkbaar zijn met de gebeurtenissen in Baflo.
Want dat zijn ze inderdaad niet.
Met deze voorbeelden wil ik aangeven dat er iets bestaat als noodweer, psychische overmacht en dergelijke en dat de wet daarin voorziet.
En ‘lijkt vast te staan’?
Ja, want feitelijk is dat zo.
Ik oordeel niet, dat laat ik graag aan anderen over, aan rechters bijvoorbeeld.
Ik vind niet dat dat kwetsend is.
rob z
@Rob Je haalt dus voorbeelden aan om aan te tonen dat er in het strafrecht zoiets bestaat als noodweer en psychische overmacht en dat de wet daarin voorziet. OK, snap ik. Maar was dat niet relevanter geweest bij een casus die daarover gaat i.p.v. hier…
Op de website van De Volkskrant intussen 94 reacties bij dit artikel d.d. 10-1-’12
‘Psychofarmaca werken wel maar genezen niks’
Daar wordt het “medicijn” Paroxetine weliswaar niet genoemd maar in het kader van de discussie hier, en de bijzonder trieste aanleiding voor die discussie, toch een aanrader om te lezen.
Ik denk dat er rekening mee gehouden moet worden dat mensen niet identiek zijn. En dat daarom hun reactie op dezelfde soort van medicatie, heel erg verschillend kan zijn.
Psychiater Bram Bakker in Volkskrant vandaag,
n.a.v. 3e pro forma zitting “Baflo”.
‘Zijn er nu ook ‘Prozac killings’ in Nederland?’
Dat wil natuurlijk niemand, maar tegelijkertijd is het strijdig met het rechtsgevoel om mensen die zonder dit soort medicijnen nooit tot een gruwelijke daad waren gekomen, jaren in de gevangenis te zetten. Welke rechter durft? In Amerika gebeurde het wel, daar werden medicijnfabrikanten zelfs veroordeeld tot het betalen van schadevergoedingen aan nabestaanden.
.
Toch blijf ik veel vragen hebben.
Hoelang gebruikte de verdachte al anti-depressiva?
Als dat een paar weken is zou de discussie over de medicijnen nog een beetje van belang zijn. Maar ik vind dat je als patient ook zelf verantwoordelijk bent.
Zelf heb ik in mijn pubertijd Seroxat gebruikt en na 2 maanden ben ik er mee gestopt omdat ik er gek van werd, Alles was leuk en grappig en ik lag werkelijk op de grond van het lachen. Ja het werkte heel goed maar na 2 maanden was dat niets minder geworden en ik vond dat ik niet meer serieus te nemen was. Maar dat alles kwam niet zomaar en daarom moet de verdachte toch zeker zelf ook veranderingen hebben gevoeld?
En de verdachte is een asielzoeker uit Afrika, wat is er over zijn verleden bekend? Was hij al eerder agressief?
Was er een aanleiding om zijn vriendin te doden, ruzie oid?
En hoe komt het toch dat een slachtoffer (de agent) in zo’n situatie komt dat de verdachte zijn wapen heeft kunnen bemachtigen? Deze man was een zeer bekwame agent!!!
Nou ja alle antwoorden komen hopelijk naar buiten tijdens de inhoudelijke behandeling.
@ Fleur,
Inderdaad, vragen en vragen. Een deel van jouw vragen zal zeker tijdens de inhoudelijke behandeling aan bod komen. Tenminste, dat mag ik hopen. Zonder antwoorden is het verleidelijk conclusies te trekken en/of scenario’s te verzinnen. Mijn ervaring in de rechtszaal is dat wanneer de feiten op tafel liggen en veel vragen zijn beantwoord, het allemaal toch weer anders is dan vooraf gedacht en bedacht. Maar geduld is nu eenmaal niet de sterkste eigenschap van ons mensen.
rob z.
Op Twitter heeft @iRecherche een paar dagen geleden een oude NRC-link gepost.
Pil tegen depressie kan leiden tot moord NRC 20-6-’09
Onderaan het artikel linkt het door naar een reactie van de directeur van Lareb, het Nederlands Bijwerkingen Centrum in Den Bosch, een van de 2 auteurs. De andere auteur is Trudy Dehue, hoogleraar in Groningen.
Misschien zou het toch raadzaam zijn om niet alleen het NFI eventueel te vragen een onafhankelijke literatuurstudie te laten uitvoeren. Maar om met name Lareb hier ook bij te betrekken. Vanwege z’n expertise en omdat juist daar mensen zich zullen melden die dergelijke medicatie gebruiken en gebruikten. Helemaal met de reclamecampagne momenteel, werkt Lareb aan z’n bestaansbekendheid.
Zie ook http://www.lareb.nl Over Lareb
Bedankt voor uw reactie.
Dit zal idd anders zijn dan dat veel mensen denken.
Vwb de antidepressiva (paroxetine is seroxat), dit zal niet leiden tot ontslag van rechtsvervolging en ik denk ook niet tot een grote strafvermindering aangezien er zoveel mensen zijn die het gebruiken.
Wat de andere Rob verteld is dan ook niet mijn ervaring, mijn huisarts stelde zomaar vast dat ik depressief was en schreef het na een bezoekje voor.
Dit gebeurd bij veel mensen, mijn vader bv kreeg seroxat voorgeschreven omdat hij moest stoppen met roken.
Maar het is goed om eens naar dat medicijn te kijken.
Ook ben ik het met u eens dat er naar het optreden van de agent moet worden gekeken. Een agent (niemand natuurlijk) mag zoiets nooit overkomen, maar misschien had zijn dood wel voorkomen kunnen worden. De politie kan hier dan ook lering uit trekken. Ik ben benieuwd in hoeverre dit in de zaak wordt besproken.
Ik heb ook nog een vraag voor u!
Gaat u de inhoudelijk behandeling ook verslaan?
Hmm, goed ontwerp vind ik bij deze website! ciaoo