Om zijn rechterpols draagt hij een zweetbandje – groen, geel, rood. Het een rastazweetbandje met een hennepblaadje er op.
Wanneer hij vanuit de verdachtenbank even achterom kijkt, zie ik zijn gezicht.
Grote ogen, een jongensgezicht nog.
Maar hij is al 18 jaar en dus volwassen voor het recht.

Hij, Alex, heeft een rotstreek uitgehaald.
Op 4 februari dit jaar was hij met twee vriendjes in Hoogezand het criminele pad opgegaan.
Ze wilden auto’s kraken en als dat niet zou lukken, zouden ze een mens pakken.
Dat laatste gebeurde.

Op het hoekje zagen ze een man staan.
Een opa, zeiden ze tegen elkaar.
Ze zetten de man, die 64 jaar is, een Bibi-gun op het hoofd en zeiden: ‘We willen je geld.’
De man dacht, daar ga ik.
Dat laatste schreef hij in een brief aan de rechters.

Met zijn portemonnee gingen ze er laf vandoor.
Er zat geen geld in.

In de brief schreef het slachtoffer ook dat hij altijd vrolijk was, maar nu niet meer.
Hij is nu bang op straat, bang ook als hij donkere jongens ziet.
Eerst was dat nooit zo.
Wanneer hij overdag weggaat, wordt hij gehaald door vrienden.
Die brengen hem ook weer thuis.
Hij heeft besloten te verhuizen.
‘Ik heb hier elf jaar met veel plezier gewoond, maar nu wil ik er zo snel mogelijk weg.’

Alex reageert: ‘Pijnlijk. Ik heb er geen woorden voor.’

Alex is ook niet een jongen van veel woorden.
Wat hij gedaan heeft, vindt hij niet kunnen.
Waarom hij het dan heeft gedaan?
Stress.
Hij wil zijn excuses maken.
Nee, dat heeft hij nog niet gedaan.
Nog niet de kans gehad.

De rotstreek kwam uit.
Een vriendje biechtte de boel op.
Ongeveer gelijktijdig meldde zich een moeder op het politiebureau met het verhaal dat haar zoon zijn Bibi-gun – zijn balletjespistool – had uitgeleend en dat met dat lelijke ding een overval was gepleegd.

Alex zegt dat hij de angst in de ogen van de man had gezien.
Hij herkende dat.
Het was de angst die hij vroeger ook had gevoeld, wanneer hij zelf bang was.

De reclassering ziet geen heil meer in Alex.
De reclassering had met hem gepraat en in een rapport aan de rechtbank een beeld geschetst.
De rechter met de langste staat van dienst in Groningen zei dat hij nog nooit eerder zo’n negatief rapport had gelezen.

Het beeld: Alex brengt zijn dagen door met blowen, whisky drinken, eten en slapen.
Voor werken, had hij gezegd, is hij niet gemaakt.
Alex heeft andere plannen: hij wil crimineel worden.
Dat wil zeggen, de komende twaalf jaar.
Daarna, wanneer hij 30 jaar is, wil hij dood, als het even kan door een kogel.
Want, zo redeneert hij, vanaf 30 takelt het lichaam af, dan heeft alles toch geen zin meer.

Ook wil hij het record jointjesroken verbreken.
Dat staat nu op naam van Rasta: 25 op één dag.
Het persoonlijk record van Alex is momenteel twaalf.

Rechters: ‘Leuk. Komt u in het Guinness book of records.’
Alex: ‘Nee, ik ben gestopt met blowen in detentie.’
Rechters (verbaasd): ‘Goh. Hoe bent u zo op dat idee gekomen?’
Alex: ‘Ik wil straks weer naar school. Dan is dat niet goed.’

Rechters: ‘U drinkt ook veel. Twee jaar geleden lag u in het ziekenhuis in verband met comazuipen.’
Alex: ‘Ik stop ook met drinken. Dat heb ik met mijn moeder afgesproken.’
Rechters: ‘De reclassering noemt u een crimineeltje in de dop.’
Alex: ‘?’
Rechters: ‘Ze bedoelen dat u kunt uitgroeien tot een echte crimineel.’
Alex zegt dat hij in de gevangenis heeft horen spreken over de cursus ‘kiezen voor verandering’.
Dat wil hij wel.
Rechters: ‘U bent 180 graden gedraaid?’

Alex vertelt met weinig woorden dat hij heeft nagedacht.
En dat het anders moet met zijn leven.
Een beetje sarrend vraagt een van de rechters: ‘Heeft u ook nagedacht over dat zweetbandje dat u draagt? Nagedacht over de vraag of u zo’n bandje nou wel moet dragen als u naar de rechtbank gaat?’
Nee, dat had hij niet.
Rechter: ‘Ik heb geen verdere vragen.’

Soms, heel soms, zou je willen dat er eens een harde, ja een bikkelharde, crimineel in zittingszaal 14 opduikt.
Zo’n crimineel die het leven leeft zoals Alex dat misschien wel ziet in zijn stoutste dromen.
Eens iemand die geen beroerde jeugd heeft gehad, maar puur uit slechtheid en gewetenloosheid het criminele pad heeft gekozen.
Een keer wat anders.

Alex is niet anders.
Hij is als een van de velen die in zittingszaal 14 moeten komen opdraven na een onbezonnen misdaad waar ze later spijt van hebben.
Jongens met gemankeerde levens waar ze ook niet om hebben gevraagd.

Alex groeide op op Curaçao en werd door zijn moeder gedwongen naar Nederland te gaan. Omdat moeder vriendinnen had, ontbrak een mannelijk rolmodel in zijn leven (zei de advocaat). Later zat zijn moeder in de gevangenis wegens drugs en moest de kleine Alex zelf de bonen doppen.

De advocaat zegt: ‘Het beeld dat over hem wordt geschetst is onjuist. Er zit meer in hem dan alleen laksheid. Hij is niet levensmoe en hij wil de schade ook wel betalen.’

De officier van justitie kiest de kant van de reclassering
De officier van justitie zegt: ‘Op mensen die een leven willen leven zoals hij , zit niemand te wachten. Parasiteren op anderen. Slapen, eten, drinken en blowen en op z’n dertigste maakt ie er een einde aan. De tijd die hij nog in vrijheid leeft, moeten met 24 maanden worden bekort. Dat is mijn eis.’

Alex, 18 jaar.
Afgeschreven.

Rob Zijlstra

.

UPDATE – 25 juni 2012 – uitspraak
Alex is conform de eis veroordeeld tot 24 maanden gevangenisstraf wegens afpersing. Aan het slachtoffer moet hij 1019 euro betalen

HET VONNIS [zodra beschikbaar]