Strafzaken kunnen om meerdere redenen bijzonder zijn.
De strafzaken tegen Warner en Wendy – de verdachten van een geruchtmakende serie brandstichtingen in Winschoten – zijn dat.

Bijzonder is bijvoorbeeld dat tussen april en oktober 2012 tachtig keer brand uitbrak in Winschoten.
Daarvan zijn er zestig verdacht, in die zin dat die branden mogelijk zijn aangestoken.
Warner en Wendy worden samen (opgeteld) verantwoordelijk gehouden voor zeventien brandstichtingen en pogingen daartoe.
Betekent dus dat verreweg de meeste branden de status hebben van niet opgelost.
Toch keerde met de aanhouding van Warner, begin oktober vorig jaar, de rust in Winschoten en omgeving terug.

De onrust in de Oost-Groninger stad was bijzonder groot geweest.
Mensen, zei de officier van justitie, sliepen gekleed en al in woonkamers op banken, uit angst.
Dat had hij van de burgemeester gehoord.
De burgemeester had gezegd dat het gevoel van veiligheid was verdwenen.
Er waren ‘s nachts bewoners die de straat opgingen om te waken.
Er kwam een noodverordening.
Er moesten bij de grote brand in september in de Torenstraat mensen worden geëvacueerd, onder wie de oudste van 96 jaar.
Na die grote brand kwam er een speciaal politieteam dat onder de codenaam Malta onderzoek ging doen.

De advocaat van Warner vindt de aanhouding van zijn client bijzonder.
Warner werd op heterdaad betrapt toen hij, even buiten Winschoten, probeerde het gebouwtje van de ijsvereniging in Blijham in brand te steken.
De politie zag dat, maakte er foto’s van en pepperde hem vervolgens met peperspray tegen de grond.
Warner wreef in zijn ogen en had toen gezegd dat hij blij was, dat hij er flauw van was en sowieso gepakt wilde worden.

Bijzonder, aldus de advocaat, omdat de aanhouding gebeurde tijdens een stelselmatige observatie waar geen toestemming voor was gegeven.
En dat is een fout die niet meer is te herstellen wat als consequentie moet hebben dat de rechtbank het Openbaar Ministerie niet ontvankelijk moet verklaren.
De verdachte Warner gaat dan vrijuit.
Doet de rechtbank dat niet, dan moet het onrechtmatig verkregen bewijs worden uitgesloten.
En als dat gebeurt, blijft er geen bewijs meer over.
Dan gaat Warner ook vrijuit en misschien Wendy ook wel.

De officier van justitie reageerde bijzonder gevat.
Hij zei dat de fout klopte, maar dat de stelselmatige observatie bij nader inzien een gewone observatie was geweest, niet stelselmatig.
Bovendien was de fout niet veroorzaakt door grove nalatigheid en is de verdachte ook nog eens niet in zijn belangen geschaad.
Want had de verdachte niet gezegd dat hij opgepakt wilde worden?
Nou dan, hij kreeg wat hij hebben wilde.

Warner en Wendy zijn samen ook behoorlijk bijzonder.
Hij draagt een groot T-shirt in exact de kleur waarin zij haar nagels heeft gelakt (groen).
Ze zijn beide 26 jaar, zonder strafblad, woonden een tijdje in een pand met kamers en zijn gek op samen gokken in het casino.
Ze zijn geen praters.
Wel waren ze bang voor elkaar.
Daarom deden ze het ook.
Wendy was bang dat ze klappen van Warner zou krijgen als ze geen branden zou stichten.
Warner zei bang te zijn voor Wendy en haar vrienden, zei dat hij zich angstig had laten meeslepen.

Opmerkelijk dat ze dat zeggen, zeiden ze in het Pieter Baancentrum, want wij hebben daar niets van gemerkt: er zit geen spanning tussen die twee.
De rechters: ‘Dat van dat bange is dus onzin, dat hebben jullie er een beetje bij bedacht.’

Warner is – nog steeds het Pieter Baancentrum – geen pyromaan, maar misschien ook wel.
Hij is in ieder geval een spanningzoeker die met die spanning niet goed kan omgaan vanwege verstandelijke beperkingen.
Verminderd toerekeningsvatbaar.
Leeft in zijn eigen kleine wereld.
Warner is gek op websites als 112Groningen en wilde eens de sterkste man van Nederland worden.
Dan wilde hij 250 kilo tillen.
Kan op herhaling: bijzonder groot.
Tbs met dwangverpleging is een brug te ver.

Wendy ontbeert een gevoel van eigenwaarde door akeligheden uit het verleden en op school.
Ze heeft grote psychische problemen.
Functioneert op een zwakbegaafd niveau.
Ze belde een paar keer met 112 nadat ze brand had gesticht.
Ook redde ze eens iemand bij een brand wat haar een goed gevoel had gegeven.
Kans op herhaling: klein.
Wel: hulp nodig om haar leven op de rails te krijgen

Wendy geeft tien brandstichtingen toe, variërend van drie coniferen in de tuin van de mensen waar haar moeder werkte als schoonmaakster tot aan Tel Aviv, de voormalige shoarmazaak naast cafe Dommering waar Warener nog had gewerkt en daar op een wat lullige manier was ontslagen.
Dat was een van de grote branden want het vuur was overgeslagen naar het pand van Koekje Bouwman.
Wendy zei dat het niet de bedoeling was geweest, zo groot.

Warner kan zich niet zo veel meer herinneren.
De rechters sluiten niet uit dat hij zich iets dommer voordoet dan hij in werkelijkheid is.

Bijzonder – met ook een bijzonder gevolg – is dat Warner een stuk of vijftien brandstichtingen wel wil toegeven, want – zei hij – het waren er minder dan twintig en meer dan drie.
Maar als het er op aankomt in de rechtszaal ontkent hij er elf.

Dat kwam zo.
Op de dagvaarding worden hem veertien zaken ten laste gelegd.
Daarvan zijn er drie uitgeschreven voor behandeling op de zitting.
De andere elf zaken zijn ‘ad info’ toegevoegd.
Dat is om praktische redenen.
De verdachte kan zeggen dat de rechtbank die ad info-zaken mag meenemen.
Dat is dan een bekentenis.
De verdachte kan ook zeggen dat de ad info-zaken niet meegenomen mogen worden bij het bepalen van de strafmaat.
Dan ontkent hij.
Daar- en hierover is dan geen discussie mogelijk want dat zou weer niet praktisch zijn.

Warner zegt dat die elf ad info-zaken niet meegenomen mogen worden.
Dat betekent dat hij voor die zaken opnieuw moet worden gedagvaard.
De officier van justitie kondigde aan dat hij dat ook zal doen.
Er komt dus een tweede strafzaak tegen Warner.

Voor de drie zaken die hij wel toegeeft – en waarin zijn advocaat pleit voor vrijspraak – eist de officier van justitie 42 maanden celstraf en een tbs met voorwaarden (wel behandeling, maar buiten een kliniek).

Wendy hoort een celstraf eisen van vier jaar waarvan er een voorwaardelijk mag.
Haar advocaat dringt aan voorrang te geven aan behandeling.
Een lange detentie, zegt de advocaat, zal ertoe leiden dan Wendy buiten de boot van de maatschappij valt.

Rob Zijlstra

•  een laatste bijzonderheid … hoorbare openbaarheid
• ad info (ad informandum)

.

UPDATE – 15 juli 2013 – uitspraken
Wendy is veroordeeld tot vier jaar celstraf waarvan achttien maanden voorwaardelijk. Het vonnis van Warner is conform de eis: 42 maanden en tbs met voorwaarden. De verwachting is evenwel dat hij zich dit jaar nogmaals voor de rechters moet verantwoorden voor brandstichtingen die nu ad informandum op de dagvaarding stonden.

De rechtbank Noord-Nederland heeft de vonnissen niet gepubliceerd.