dvhn 31 december 2013

De misdaad mag dan een grillig verschijnsel zijn, de rechtsgang in zittingszaal 14 laat jaarlijks een tamelijk eensluidend beeld zien.
Alsof de criminelen onafhankelijk van elkaar te werk gaan volgens een vast plan.
Dat is niet zo.
Wel is, terugkijkend op 2013, een aantal trends waar te nemen.

Het aantal verdachten dat in de meervoudige strafkamer van de rechtbank in Groningen is veroordeeld is nog nooit zo laag geweest.
De rechtbank deed dit jaar uitspraak in 317 strafzaken.
Een op de tien zaken eindigde in een volledige vrijspraak.
Dat aantal was niet eerder zo hoog.

Opgeteld is dit jaar aan 286 mannen en vrouwen bijna 300 jaar onvoorwaardelijke gevangenisstraf opgelegd.
Dat is wel eens hoger (370 jaar in 2011), maar ook wel eens lager geweest (253 jaar in 2009).

Misdaad blijft een mannenzaak: 93 procent van de veroordeelden is man.
Strafrechters daarentegen zijn steeds vaker vrouwen.
De kans dat de meervoudige strafkamer (drie rechters) uitsluitend uit vrouwen bestaat is groter dan dat het puur een mannengezelschap is.
Ook de officier van justitie is vaker vrouw.
Van de tien meest actieve advocaten in de rechtszaal zijn er vier vrouw.

Van alle verdachten die dit jaar moesten komen opdraven, heeft 76 procent de Nederlandse nationaliteit.
Dit percentage is al jaren stabiel.
Verdachten met een Antilliaanse achtergrond bezetten met vijf procent steevast plaats twee.
De overige 62 verdachten representeren 25 nationaliteiten.

Uit de verzamelde cijfers blijkt verder dat de strafrechters in toenemende mate de strafeis van het Openbaar Ministerie volgen.
In 2011 legden rechters in 66 procent van de zaken een lagere straf op dan was geëist.
Dit jaar was dat 56 procent.
Ook wordt vaker een hogere straf opgelegd dan de eis.
Dit jaar was dat zo in 12 procent van de alle zaken.
In 2011 bedroeg dat percentage 7 procent.
In een op de drie zaken volgt de rechtbank de eis.
Je kunt zeggen: rechters waren dit jaar iets strenger.

Wat niet zal verbazen is dat Groningen (stad) de meeste misdaden op naam heeft staan: 42 procent.
Daarna volgen Delfzijl (6 procent), Stadskanaal, Winschoten, Hoogezand en Veendam.
De verschillen zijn minimaal.

Misdaden waarbij geweld de hoofdrol speelt zijn de meest voorkomende (39 procent).
Hieronder vallen ook de gewelddadige diefstallen (als berovingen).
Diefstal zonder geweld en inclusief fraude is goed voor 21 procent van alle zaken.
Op plaats drie: zedenzaken (ontucht, bezit kinderporno).

Wat deze cijfers vertellen over de misdaad in Groningen?
Niet zo heel veel.
Er staan ook verdachten in de rechtszaal terecht die met misdaad niet zo heel veel te maken hebben.
Het aantal mensen dat de fout ingaat als gevolg van psychiatrische problemen neemt toe.
Hun verwarde daden tellen wel mee in de misdaadstatistieken.

Reëel is aan te nemen dat Groningen redelijk in de pas loopt met de landelijke ontwikkelingen op het gebied van de misdaad. Volgens recent onderzoek (Criminaliteit en rechtshandhaving, uitgevoerd door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), het Wetenschappelijk Onderzoek en Documentatiecentrum (WODC) en de Raad voor de Rechtspraak) daalt de criminaliteit in Nederland gestaag met zo’n 15 procent per jaar.
Deze trend is ook in Noord-Nederland te zien: het aantal strafzaken dat door het Openbaar Ministerie bij de rechtbank ter beoordeling wordt aangebracht, zal zo is aangekondigd, in 2014 dalen met zo’n 20 procent.

Rob Zijlstra

• Criminaliteit en rechtshandhaving
• Straffen in zittingszaal 14