een van hen gaat zelfs nog even naar het toilet

Het filmpje dat in de rechtszaal wordt getoond duurt zes minuten.
Zolang duurt ook de overval op een growshop op het industrieterrein in Nieuwe Pekela, augustus vorig jaar.
De advocaten vinden het maar niks dat die beelden worden getoond.
Het voegt niets toe, zegt er een.
Hij zegt: ‘Het tonen van de beelden is slechts bedoeld om het publiek te bespelen.’
De officier van justitie beaamt dat.
Zo is het.

Het zijn geen fijne beelden.
Als de officier van justitie halverwege het proces aan de beurt is – om te vertellen hoe hij tegen de zaak aankijkt en welke strafeisen daar bij horen – laat hij weten niet veel woorden nodig te hebben.
Hij zegt: ‘De beelden spreken voor zich.’

De camera hangt in de hoek van de zaak die vol staat met groeiattributen.
Te zien is hoe drie mannen binnenkomen, eentje met een zonnebril op, de andere met iets van een bivakmuts op en zwarte handschoenen aan, de derde met de capuchon over het hoofd.
Als de eigenaar de winkelruimte betreedt, worden wapens getrokken en wordt er geschreeuwd.
Dat is niet te horen, maar wel te zien.

De eigenaar pakt iets uit de broekzak, legt dat op de balie en gaat op zijn knieën zitten.
De man met de bivak geeft hem een klap met het wapen op het hoofd.
De eigenaar valt voorover, ligt nu languit op de buik.
De capuchon geeft hem een schop in zijn zij.
De zonnebril begint daarna met het vastbinden van de handen.
De twee anderen dirigeren drie kwispelende bewakingshonden de ruimte uit.

Daarna lopen de overvallers zoekend rond, verdwijnen ze af en toe in een kamertje zonder camera, staan ze gebogen over de eigenaar die nu gerust slachtoffer mag heten.
Hun rust valt op.
Ze wekken niet de indruk haast te hebben.
Een van hen gaat zelfs nog even naar het toilet.

Als na drie minuten een klant nietsvermoedend binnenkomt leidt ook dat niet tot opwinding.
De bivakmuts loopt op hem af, drukt de man het vuurwapen in de nek en brengt hem naar het kamertje zonder camera.
Daar omwikkelen ze hem met stevig plakband (duct tape).
Bij het hoofd van de liggende eigenaar is een plasje bloed aan het ontstaan.

Daags voor de overval zijn twee overvallers als ordentelijke klanten in de groeiwinkel geweest en hadden tien kilo wiet besteld.
Ook van dit bezoek zijn camerabeelden.
Tien kilo wiet is nogal wat.

De handel zou de volgende dag klaarliggen.
Duidelijk wordt dat de overvallers de toegezegde partij drugs niet kunnen vinden.
Met het bundeltje dat de eigenaar snel uit zijn broekzak haalde en op de balie had gelegd – het is 2.500 euro – nemen ze geen genoegen.

Na zes minuten komt een einde aan de overval als een tweede persoon de zaak wil betreden.
Je ziet hem heel even kijken.
Kennelijk heeft hij in een fractie van een seconde door wat er aan de hand is.
De man schrijft vervolgens het wereldrecord hard wegrennen op zijn naam.
De overvallers vinden het ook welletjes, lopen naar buiten, stappen in de auto en rijden weg.

Einde film.

De man met de bivakmuts wil er in de rechtszaal niet veel over vertellen.
Had hij de leiding?
‘Geen commentaar.’
Staat u op die beelden?
‘Ja.’
Hij zegt dat er afspraken waren en dat die niet zijn nagekomen, dat dat de aanleiding was.
Zegt: ‘Ik ben bedonderd. Lullig dat het zover is gekomen.’

De capuchon zegt dat ze hem hadden gebeld.
‘Wie? Hij met de zonnebril. Ik lag nog in bed. Ik had schulden. Daarom heb ik meegedaan.’

De zonnebril, 24 jaar.
Hij werkt al zeven jaar voor een en dezelfde baas die hem nog niet heeft ontslagen hoewel hij al maanden in het huis van bewaring verblijft.
Zijn ouders bezoeken hem daar elke week.
Zij waren zich rot geschrokken dat hun zoon omgang had met slechte vrienden.
Dat zoonlief misschien zelf wel een slechte vriend is.

De zonnebril zegt dat hij niet wist dat ze een overval gingen plegen.
Toen hij in de gaten kreeg dat ze dat wel deden, had hij in een opwelling meegedaan.
Tegen de rechters: ‘Het was niet mijn bedoeling.’

De officier van justitie probeert hem wakker te maken.
‘U huurt een auto in Groningen en rijdt met twee mannen met wapens naar Nieuwe Pekela, stapt uit, loopt die zaak binnen waarbij wapens worden getrokken, de eigenaar wordt neergeslagen die u vervolgens vastbindt. Uit niets op de beelden blijkt dat u verrast bent. U wist wat er ging gebeuren, u had een actieve rol.’

Reclasseringsmedewerkers die met de verdachten hebben gesproken hadden werkstraffen geadviseerd.
Misschien was dat ook wel in een opwelling.
De officier van justitie moet er niet aan denken.
Bivakmuts en capuchon horen vijf jaar celstraf tegen zich eisen, de zonnebril mag boeten met vier jaar (waarvan een jaar voorwaardelijk).
Er is een vierde verdachte die de overvallers met zijn auto naar het verhuurbedrijf had gebracht en hen later ook weer had opgehaald: 30 maanden (inclusief tien voorwaardelijk).

De aanklager benoemt aan het einde van zijn betoog een gerucht: de drugs zouden moeten worden gestolen in opdracht van de Turkse maffia.
Wel zo of niet zo, zegt de officier van justitie, relevant is het niet.
Hij wil het – ook al voegt het niets toe – even hebben gezegd.

Wat ik mij afvraag: waarom plegen mannen een gewapende overval met een auto die ze kort daarvoor op naam hebben gehuurd?
Waarom pleeg je een overval terwijl je weet dat je wordt gepakt, ook wetende dat je voor zoiets jaren celstraf kunt krijgen?
Of zouden ze geen kranten lezen?

Rob Zijlstra

UPDATE – 20 februari 2014 – uitspraken
De rechtbank heeft gesproken en van de strafeisen een onsje afgehaald. Bewezen: afpersing en vrijheidsberoving
Bivakmuts en capuchon (eisen 5 jaar) kregen beide 4 jaar. De zonnebril 3 jaar waarvan 1 jaar voorwaardelijk. Dat betekent in de praktijk dat  de zonnebril 24 maanden moet brommen en de andere twee 40 maanden. Zij komen in aanmerking voor de vervroegde invrijheidstelling na tweede derde te hebben  uitgezeten. Voor de zonnebril geldt dat niet omdat een deel van zijn straf voorwaardelijk is.
De vierde verdachte kan als medeplichtige opgelucht ademhalen: geen 20 maanden zitten, maar hij moet een taakstraf van 240 uur uitvoeren. Met een waarschuwing erbij van 6 maanden voorwaardelijke celstraf.