2.649 dagen verder en weinig is veranderd bij de NAM

De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) heeft een rapport geschreven over de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) en de gaswinning in Groningen.
De conceptversie van dit rapport is uitgelekt via RTVNoord en de NOS.
Dat is maar goed ook, want het is niet best.
Goed gedaan RTVNoord en NOS.
Uitroepteken!

De conclusie is dat de veiligheid van de bewoners in gaswinningsgebieden (half Groningen) tot 2013 moedwillig is genegeerd.
Het draaide niet alleen bij de NAM maar ook bij het ministerie van economische zaken maar om twee dingen: geld en geld.

Ook toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) heeft tot 2013 gefaald.
In het vertrouwelijke rapport staat: ‘De toezichthouder heeft zich lange tijd niet opgesteld als kritische waakhond.’
KNMI en TNO worden een ‘passieve houding’ verweten.
Zij hadden jaren geleden al het initiatief moeten nemen voor ‘een integraal en onafhankelijk wetenschappelijk onderzoeksprogramma’.

Kritische geluiden van buitenstaanders zijn jarenlang genegeerd.
‘De onderzoeksraad acht het aannemelijk dat het de experts, te typeren als de gevestigde orde, heeft ontbroken aan een open houding tegenover afwijkende opvattingen. De besluitvorming (tav gaswinning -rz) is in handen van minder dan tien personen. De kleine kring maakt het moeilijk elkaar kritisch tegemoet te treden en werkt interne gerichtheid in de hand.’

Het uitgelekte rapport is een conceptrapport.
Het definitieve rapport verschijnt volgende maand.
Minister Kamp zal dan wel moeten aftreden.

RTVNoord en de NOS hebben gedaan wat ze moesten doen.
De reactie van de NAM is echter stuitend.
Op de eigen website meldt de NAM dat ‘partijen die informatie verstrekken uit dit rapport strafrechtelijk kunnen worden vervolgd’.

Nog een keer: partijen die informatie verstrekken uit dit rapport kunnen strafrechtelijk worden vervolgd.
Dat is (voor Nederlandse begrippen) intimidatie.
De NAM is een heel enge club geworden.

Zou ik kunnen tekenen als Charlie dan zou ik er wel raad mee weten.
Kalifaat NAM.
Het wordt tijd dat daar koppen gaan rollen.
Zoiets.

De intimidatie van de NAM riep ook een herinnering op.
De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) bracht eerder een rapport uit over de NAM.
Aanleiding was een dramatisch ongeluk tijdens renovatiewerkzaamheden van een opslagtank met aardgascondensaat van de NAM in Warffum.
Tijdens die werkzaamheden explodeerde een opslagtank.

Twee mannen – John Snijder (33) en Piet Weydemuller (58) – kwamen daarbij om het leven.
De explosie in Warffum werd waargenomen op Schiermonnikoog.
John en Piet hadden geen schijn van kans.
Het was op 31 mei 2005.

De bevindingen van de OVV waren pijnlijk voor de NAM.

Uit de conclusie:
‘De Raad heeft in zijn onderzoek de indruk gekregen dat de gesignaleerde tekortkomingen zich niet beperkten tot Warffum. Alles overziend concludeert de Raad dat het veiligheidsmanagement van de NAM structurele tekortkomingen kende. Naar de mening van de Raad is het noodzakelijk het veiligheidsmanagement opnieuw kritisch te analyseren en op basis daarvan actie te ondernemen.’

Er kwam een strafzaak uit voort, die plaatshad in zittingszaal 14.
De algemeen-directeur van de NAM was gedagvaard.
Hij was de verdachte.
Wat mij van die zaak vooral is bijgebleven is, is hoe de NAM zich destijds opstelde tegenover de nabestaanden.
Dat was stuitend.
Ik schreef er een blog over.

 

 

---

Oliedom

publicatie: 10 oktober 2007*

Daar zit je dan, met je mooie carrière.
Eerst bij de Shell en nu algemeen directeur van de Nederlandse Aardolie Maatschappij te Assen.
Je bent geen ouderwetse directeur van toen, maar een managing-director van anno nu.
Je probeert bijvoorbeeld samen met allerlei andere belanghebbenden goed te doen voor de Waddenzee, want je neemt het milieu serieus.
Je bent voor duurzame ontwikkeling en doet aan social performance.
Trots ben je ook op het feit dat jouw company de naam heeft veiligheid hoog in het vaandel te hebben staan.
Dat je misschien wel het veiligste bedrijf van het land bent en internationaal in hoog aanzien staat.

Daar zit je dan in zittingszaal 14 van de rechtbank Groningen, op precies dezelfde stoel waar ook moordenaars, kinderverkrachters, overvallers en veelplegers hebben gezeten en nog komen te zitten.
Je bent een captain of industry, maar de rechters spreken je steeds maar aan als verdachte, je advocaat noemt je een cliënt.
Op 31 mei 2005, rond negen uur ’s ochtends, is er een explosie op de NAM-locatie bij Warffum.
De vlammen zijn op Schiermonnikoog te zien.
Twee werknemers, John Snijder (33) en Piet Weydemuller (58) komen daarbij om het leven.
Zij waren in dienst van onderaannemer GTI en voerden op een gasopslagtank laswerkzaamheden uit.
GTI dacht dat de tank T3 leeg was en daarom geen gevaar.
De NAM wist dat in de T3 zo’n 170 kuub water zat en 30 kubieke meter aardgascondensaat.
De NAM wist niet dat er gelast zou worden.
De condensaatdampen in combinatie met de laswerkzaamheden veroorzaakten de dodelijke explosie.

Hoe kon zoiets gebeuren?
Die vraag stond in zittingszaal 14 centraal.
De NAM zei: ‘Miscommunicatie. De afgegeven werkvergunning had nooit afgegeven mogen worden.’
De directeur van de eveneens gedagvaarde GTI zei: ‘Er was een gebrek aan dialoog tussen de NAM en GTI.’
De NAM: ‘En er was sprake van collectieve blindheid.’
GTI: ‘We zijn niet voldoende alert geweest.

Als de NAM zegt dat het veilig is, dan is het veilig.
Dat was de cultuur.
Te veel routine, te weinig besef van de risico’s’
De NAM: ‘Er wordt van alles opgeschreven in veiligheidsdocumenten. Die worden gemaakt op de kantoren in Assen. Maar op de werkvloer zijn die onvoldoende duidelijk.’
GTI: ‘Er was sprake van een schijnveiligheid.’
NAM: ‘Men spreekt elkaar niet gemakkelijk aan, we hielden elkaar niet scherp.’
GTI: ‘Verschrikkelijk.’

De aardoliemaatschappij en de onderaannemer lijken er niet om heen te draaien. De handen gingen in eigen boezem.
Miscommunicatie.

Maar nadat de officier van justitie had gesproken, ontstond toch een ietwat ander, een wat bozer beeld.
De veiligheidsvoorschriften waren vooral papieren tijgers.
De voorschriften werden met voeten getreden.
Het systeem van de werkvergunningen – in het belang van de veiligheid functioneerde van geen kant.
De werkvergunningen, verstrekt door de NAM, werden vooral gezien als administratieve barrières.
Toezichthouders en leidinggevenden waren niet gekwalificeerd en deskundig.
De nieuwe voorman had verstand van metaalbewerking, niet van gaswinningprocessen, maar werd in het diepe gegooid.
Eigenlijk was het wat veiligheid betreft een zooitje op de NAM-locatie bij Warffum.
Dat kun je ook miscommunicatie noemen.

De NAM en GTI vertelden uitvoerig aan de rechters dat ze geleerd hebben van die 31e mei.
De voorschriften zijn aangescherpt en kosten noch moeite zijn gespaard om herhaling te voorkomen.
De NAM organiseerde 150 bijeenkomsten om het personeel weer scherp te krijgen.
GTI verstrekte aan al haar werknemers broodtrommeltjes met op de dekseltjes teksten ter bevordering van de veiligheid.
En dat waren nog maar wat voorbeelden van getroffen maatregelen.

De officier van justitie eiste geldboetes wegens het overtreden van de Arbeidsomstandighedenwet (arbo).
De NAM moet wat hem betreft 150.000 euro betalen, GTI 100.000.
Niet duidelijk werd of de officier van justitie zoals gebruikelijk is in strafzaken rekening heeft gehouden met het verleden van beide bedrijven.
GTI heeft een blanco strafblad, maar de NAM heeft zoals de rechters het zeiden, ‘enige documentatie’.
Het grote bedrijf is eerder veroordeeld tot geldboetes wegens milieudelicten.

Omdat het strafzaak voor de meervoudige strafkamer betrof, mochten nabestaanden de rechtbank toespreken.
Zij hadden John en Piet niet meer mogen zien, het sectierapport pas veel later vanwege de gruwelijkheid.
De tweeling van John droomt ’s nachts over monsters en spoken en vroeg zich lang af of papa’s armen en benen ook weg waren.
De NAM en GTI luisterden met gebogen hoofden.
De NAM krabbelde ondertussen wat aantekeningen op papier.

Het was niet alleen verdriet dat uit de nabestaandenverhalen sprak.
Ook bitterheid.
Piet’s oudste dochter vertelde dat ze de NAM op de radio hadden horen vertellen dat de nabestaanden morele steun kregen.
En in de krant hadden ze gelezen dat ze een financiële tegemoetkoming, geld, hadden gekregen.
Maar dat was niet zo.
Communicatiefoutje misschien?
De contacten met de NAM zijn zakelijk en juridisch, voor de menselijke kant is geen aandacht.

Piet is niet verongelukt, zei de oudste dochter, Piet is van ons afgenomen.

Daarom schreef ik: ‘Daar zit je dan.’
Mooie carrière, maar niet in staat te communiceren.
Oliedom.
Eigenlijk sta je dan als captain of industry in je hemd.

© Rob Zijlstra  

uitspraak
De NAM werd veroordeeld tot en boete van 45.000 euro. Heel gek was dat de boete fors lager uitviel dan de eis, terwijl de rechtbank wel uitging van een ernstiger strafbaar feit (de juridische kwalificatie). GTI moest 100.000 euro betalen.

* → blog ‘oliedom’ verscheen op mijn rechtbankblog die toen (2007) werd gehost door xs4all, maar inmiddels is opgeheven

---