verslag van een vijf dagen durend strafproces

Op 20 juli 2013 wordt na een telefoontje naar 112 aan het begin van de avond in een woning aan de Opaalstraat (Vinkhuizen) in Groningen de zwaargewonde Daniella van Bergen aangetroffen. Zij is een 20-jarige verstandelijk gehandicapte vrouw. Ze ligt in de gang, onder aan de trap. Het lijkt alsof ze is gevallen. Haar stiefvader, Geert W. (46) is de man die 112 heeft gebeld. Een dag later overlijdt Daniella.

In de woning vindt de politie aanwijzingen die duiden op geweld. Er worden veel bloedsporen aangetroffen en ook een kapotgeslagen honkbalknuppel, een deel ligt in de vuilnisbak. Het lichaam van Daniella blijkt versleept. De politie sluit een misdrijf niet uit.

Merkwaardig is ook dat stiefvader Geert W. spoorloos is. De politie plaatst een spoedtap op zijn telefoonnummer. Wanneer W. daags na het incident de ziekenhuizen in Groningen belt en informeert naar de toestand van Daniella krijgt hij te horen dat de politie hem wil spreken. W. is ‘ondergedoken’ bij een vriend in Leens, Noord-Groningen. Daar wordt hij ’s nachts aangehouden.

Daniella is gevallen, zegt ook moeder Karin S. (50). Zij is die avond boven, samen met haar drie kinderen onder wie Daniella. Haar vriend Geert is beneden, zit achter de computer. Ineens een vallend geluid op de trap. Ook buren horen zoiets. Als Karin gaat kijken, ziet ze Daniella liggen, beneden, onder aan de trap. Zegt ze.

De twee broertjes verklaren dat Daniella niet boven was, maar beneden bij Geert. Die had hen naar boven gestuurd, wat hij wel vaker deed. Na twee weken wordt moeder Karin S. aangemerkt als medeverdachte. In de verhoorkamer zegt ze tegen haar ondervragers: ‘Ze is niet van de trap gevallen. Het is in de kamer gebeurd.’ Beelden van dat moment werden maandag in de rechtszaal getoond. Geert kijkt dan niet, maar buigt het hoofd.

De verdenking luidt dat Geert W. zijn stiefdochter heeft doodgeslagen. Moord. Ook aan moeder Karin S. is moord ten laste gelegd.

.↓

maandag 19 januari 2015
zittingszaal 14, 09.00 – 16.15 uur

Geert W. wordt ter zitting door de rechters ondervraagd. Wanneer hij de rechtszaal binnenkomt, trilt zijn lichaam. Wanneer hij eenmaal zit, zit hij ineengedoken. De kleding die hij draagt zijn zichtbaar maten te groot. De armen tegen de borst gedrukt, dan weer de handen slap in de schoot.

Maar vooral: hij zwijgt. Hij wil niks zeggen. Waarom niet? Ook die vraag beantwoordt hij met een: ‘Ik beroep mij op mijn zwijgrecht.’ Vier uur lang confronteren de rechters hem met de feiten zoals die in het strafdossier zitten en blijven ze hem vragen stellen wetende dat hij die niet zal beantwoorden.

De rechters wijzen hem erop dat hij natuurlijk mag zwijgen, dat dat zijn recht is. Maar misschien niet altijd even verstandig. Omdat er feiten zijn die om een verklaring schreeuwen. Mochten ze Geert W. schuldig bevinden, dan zullen de rechters in het vonnis schrijven dat hij met zijn zwijgen geen verantwoordelijkheid neemt

Geert W. is onderzocht, ook in het Pieter Baan Centrum. Hij heeft niet dan wel summier aan onderzoeken willen meewerken. Geert W. vreest tbs. Daarom zwijgt hij ook, waarschijnlijk op nadrukkelijk advies van zijn twee advocaten. Zo wordt dit spel gespeeld.

W. wordt omschreven als een angstige, zwakbegaafde man die op onverantwoorde wijze door het leven gaat. Het advies van de deskundigen, ondanks het zwijgen: tbs met dwangverpleging. Hij is verminderd toerekeningsvatbaar. Hij is niet gek, maar ook niet helemaal goed. Hij zit daar tussenin, zegt de psychiater.

Hij is niet gek, maar ook niet helemaal goed

Zijn verleden speelt een rol. In 2007 is hij veroordeeld door de rechtbank in Zwolle in verband met een ernstig zedendelict: hij heeft in Steenwijk een stiefdochter in een vorige relatie mishandeld en seksueel misbruikt. Hij krijgt 6 jaar celstraf.

Aan het einde van zijn detentie krijgt hij via een contactadvertentie kennis aan Karin S. Eenmaal op vrije voeten trekt hij – met enkelbandje – bij haar in. Daniella woont door de week in een instelling, in het weekeinde is ze thuis. Karin S. krijgt ondersteuning bij de opvoeding van de verstandelijk beperkte Daniella.

Hulpverleners maken zich zorgen. Daniella vertoont seksueel grensoverschrijdend gedrag, zo heet het. De komst van ex-zedendelinquent Geert S. in het toch al kwetsbare gezin is daarom niet een heel gelukkige. De betrokken hulpverleners beleggen zoals zij dat noemen een zorgconferentie over de situatie. Besloten wordt dat een preventieplan wordt opgesteld dat Geert W. moet ondertekenen. W. doet dat. Hij noemt zichzelf ‘de beste papa van Groningen’.

RTVNoord zegt inzage te hebben gehad in het rapport van de Samenwerkende Inspectiediensten. Die concluderen na onderzoek naar het gebeuren dat de hulpverlening tekort is geschoten. De veiligheid van Daniella en haar twee broers had onvoldoende prioriteit en de problemen die er speelden zijn niet effectief opgepakt, zo bericht de omroep.

.↓

dinsdag 20 januari 2015
zittingszaal 14, 09.00 uur — 17.30 uur

Anders dan de zwijgende Geert W. praat moeder Karin S. honderduit. Haar boodschap is duidelijk: zij moet niet gezien worden als een medeverdachte, maar als slachtoffer van het terreur van Geert W.

Karin S. schetst een horrorbeeld. Nadat hij vanuit de gevangenis bij haar was ingetrokken, was hij een paar maanden aardig. Maar daarna veranderde Geert W. in een sadistisch monster, zo wil Karin S. de rechtbank doen geloven.

Volgens Karin S. begon hij een seksuele relatie met haar verstandelijk gehandicapte dochter. Dat wil zeggen, hij had seks met haar, door de week en in het weekeinde. En als hij zin had, of dronken, of zin en dronken, dan ranselde hij haar af. Mishandelde hij haar. Een paar keer valt het woord martelen.

Hoe lang dat duurde?
Drie jaren.
De laatste vijf, zes weken voor haar dood waren het ergst.

Daniella zou in een instelling gaan wonen, maar Geert W. verbood dat. Ze moest thuis zijn. Ze moest altijd voor hem beschikbaar zijn. Soms moest Karin S. op de bank gaan zitten en dan moest ze toekijken. Soms wilde hij seks met moeder en dochter tegelijk. Dat gebeurde ook, want weigeren kon niet. Ook de beste vriend van Geert W. was bij mishandelingen aanwezig, zegt Karin S. De beste vriend moest ook toekijken.

Karin S. zegt tegen de rechters: ‘Hij had een lijstje in zijn hoofd.’ Op lijstje stond ook haar naam. Dat betekende dat hij ook haar zou vermoorden. Ze vertelt dingen aan de rechters die niet in het strafdossier staan vermeld, die ze nooit eerder heeft verteld. De rechters houden haar voor dat wat ze nu in de rechtszaal vertelt over Geert W. veel erger is dan ze eerder vertelde.

Is het wel waar wat ze zegt?

Is het wel waar wat ze zegt? Of maakt ze van Geert W. een sadistisch monster om er zelf beter uit te komen? Karin S.: ‘Ik lieg niet.’ 

De rechters willen weten waarom Karin S. wel bier ging halen voor Geert W. in de supermarkt, maar niet met Daniella naar het naastgelegen politiebureau ging. Waarom ze wel negen keer een afspraak had met de huisarts, maar niets vertelde. Rechters: ‘Als u dan zo bang was, dan had u zichzelf en Daniella in veiligheid kunnen brengen.’ Karin S.: schudt het hoofd: ‘Ik was zo bang.’

Het horrorbeeld dat Karin S. oproept is dat zij zich met haar twee kinderen (zonen) naar boven liet sturen, dat ze daar gedrieën op bed naar de televisie zaten te kijken, terwijl Geert zich in de woonkamer bezighield met Daniella. Drie jaar lang, dag in, dag uit. Ze konden van alles horen.

Op een gegeven moment, zegt Karin S., kon Daniella nauwelijks nog traplopen. En was heel haar lichaam bont en blauw. En als ze liep, liep ze krom. Lag ze in bed, dan huilde ze van de pijn. Het beeld dat ook het strafdossier oproept is dat Daniella is doodgeslagen met een honkbalknuppel en een kapotgeslagen stoel.

Er was hulpverlening, er waren bezorgde hulpverleners. Karin S.: Geert stuurde ze weg.’ De hulpverlening: Het gezin raakte geïsoleerd. Moeder: ‘Geert wist iedereen om de tuin te leiden.’ Er is een nog vertrouwelijk rapport met harde conclusies die uitlekten via RTVNoord. Het wachten is op een lek van het volledige rapport of tot de officiële publicatie. Het Openbaar Ministerie wacht daar naar verluidt ook op.

Vlak voor de fatale afranseling, aan het begin van de avond, kondigt Geert W. de dood van Daniella aan, zegt Karin S. Daniella krijgt het bevel afscheid te nemen van haar broertjes en van haar moeder. Tegen Karin S. zegt Geert W.: ‘Nog tien minuten en dan maak ik er een einde aan, dan maak ik het af.’

Niet lang daarna ligt Daniella onder aan de trap, belt Geert eerst zijn beste vriend en dan 112.

Karin S. tegen de rechters: ‘Ik had mijn angst aan de kant moeten zetten, ik had beter voor mijn kinderen op moeten komen.Ik had sterker in mijn schoenen moeten staan. maar ja, met al mijn angst durfde ik dat niet.’

De psychiater en de psycholoog zeggen dat Karin S.met haar IQ van 60, verstandelijk beperkt,  (sterk) verminderd toerekeningsvatbaar is. Ze is een vrouw die zich met moeite in het leven staande kan houden, zeggen de gedragswetenschappers. Behandeling in een kliniek en daarna wonen onder begeleiding, luidt het advies.

Kan het waar zijn dat Daniella toch van de trap is gevallen? De forensisch patholoog is als getuige-deskundige opgeroepen. Hij sluit een val van de trap niet uit. Want alles kan. Maar het letsel is er niet door ontstaan, zegt hij. Het letsel past meer bij een extreem gewelddadige afranseling. Is hij daar honderd procent zeker van? De patholoog: ‘Het is een goede gewoonte binnen de forensische pathologie om absolutisme te vermijden.’

.↓

woensdag 21 januari 2015
zittingszaal 14, 08.45 uur – 12.30 uur

Officier van justitie Rianne Wildeman is om 08.45 begonnen met het voorlezen van het requisitoir. Dat moet in twee sessies omdat de twee verdachten niet samen in een ruimte willen zijn.

Aan zowel Karin S. als aan Geert W. wordt medeplegen moord en medeplegen poging tot moord ten laste gelegd

Karin S.
De kernvraag is, zegt de officier van justitie bij aanvang van het requisitoir, wat heeft moeder Karin S. gedaan om het geweld tegen haar dochter te doen stoppen? In de volgende anderhalf uur geeft de aanklager het antwoord op die vraag. Kort samengevat luidt dat: niets.

De officier van justitie: ‘Karin S. heeft het tegenovergestelde gedaan van ingrijpen. Terwijl de ze zoveel had kunnen en moeten doen. Ze bleef passief terwijl handelen geboden was.’ Die houding maakt dat Karin S. niet medeplichtig is aan de moord op Daniella, maar gezien moet worden als medepleger.

een medeplichtige speelt een ondersteunende rol,
een medepleger speelt een rol die gelijk is aan de pleger

Het standpunt van het Openbaar Ministerie is dat Karin S. de moord op haar dochter faciliteerde. Zij maakte mogelijk wat Geert W. deed. Karin S. meldde Daniella ziek bij de instelling waar ze verbleef, na afranselingen maakte zij de woning weer schoon, met Allesreiniger en zout vanwege het vele bloed. Ze distantieerde zich niet.

Karin S. was bang. Maar zo bang? De officier van justitie plaatst vraagtekens. Vraagt: was Karin S. zo bang dat ze een beroep kan doen op psychische overmacht? Is dat laatste het geval dan kan geen straf worden opgelegd. De officier van justitie: ‘Ze zal bang zijn geweest, dat geloof ik wel, en in zekere zin is zij ook slachtoffer van Geert W. Maar die angst is niet zo groot geweest zoals ze ons wil doen geloven. Ze wilde een relatie. Ze had liever een slechte relatie dan geen relatie. Je kunt zeggen dat ze haar dochter heeft opgeofferd om een man te kunnen behouden.’

Karin S. is – zo vindt het Openbaar Ministerie met de gedragsdeskundigen – verminderd toerekeningsvatbaar. Wat ze heeft gedaan kan haar niet volledig worden toegerekend. De officier van justitie: ‘De vraag is dan of we moeten inzetten op een langdurige celstraf of op behandeling?’ Het OM kiest voor dat laatste: vier jaar gevangenisstraf waarvan een jaar voorwaardelijk met een proeftijd van tien jaar. Voorwaarde: en klinisch opname na detentie. Dat betekent in de praktijk dat Karin S. zodra ze de vrouwengevangenis in Zwolle mag verlaten, moet gaan wonen in een besloten omgeving en onder begeleiding. Voor de rest van haar leven.

Geert W. 
Officier van justitie Rianne Wildeman zegt dat de rechtbank gelukkig niet veel strafzaken behandelt die zo gruwelijk zijn als deze zaak. Wat hier is gebeurd, zegt ze, gaat het voorstellingsvermogen te boven. Het was de hel op aarde.’

Geert W. heeft een obsessie die draait om een foto. Er gaat een verhaal. Dat verhaal wil dat Daniella vijf, zes weken eerder is meegenomen door een taxichauffeur en naar een woning in Beijum in Groningen is gebracht, naar een woning aan de Jensemaheerd. Daar zou ze zijn verkracht, door drie mannen, een vrouw en een herdershond. Er zouden daar ook foto’s van zijn gemaakt en die foto’s zouden op het internet staan. Geert zoekt die foto’s.

Op zaterdag 20 juli 2013 gaat Daniella om half vijf in de middag eten met haar moeder Karin S en met haar twee broertjes. Geert W. eet niet mee, maar drinkt bier. Na het eten stuurt hij Karin en de twee jongens naar boven, zoals hij dat vaker deed. Tegen Daniella zegt hij: ‘En wij gaan weer achter de computer zitten en proberen die foto’s tevoorschijn te halen.’

De politie heeft het verhaal van de taxi en de groepsverkrachting onderzocht, maar dat heeft geen feiten opgeleverd

Na een tijdje zegt Geert W. tegen Daniella: ‘Je mag alvast afscheid nemen van je moeder en je broertjes.’ Tegen Karin S.: ‘Ik maak er een einde aan.’ Er klinkt geschreeuw en gekrijs, steeds harder. Als Karin S. dit in de verhoorkamer van de politie vertelt, zegt ze: ‘Ik werd er misselijk en beroerd van.’

De officier van justitie: ‘Het onderzoek naar bloedspatpatronen in de kamer maakt duidelijk hoe gruwelijk het is geweest. Het was een executie die uren heeft geduurd.’ De hel op aarde.

Geert W. is net als Karin S. verminderd toerekeningsvatbaar. Volgens het Openbaar Ministerie heeft S. beperkte intellectuele vaardigheden en een opgeblazen zelfbeeld. Hij heeft niet willen meewerken aan onderzoeken, maar gedragsdeskundigen menen toch te kunnen stellen dat er sprake is van een ziekelijke stoornis en een gebrekkige ontwikkelingen van de geestvermogens. Kans op herhaling: groot.

De strafeis: 14 jaar gevangenisstraf en daarna een tbs met dwangverpleging. In de praktijk kan dat betekenen dat Geert W. niet meer op vrije voeten komt.

.

vrijdag 23 januari 2015
zittingszaal 14, 10.00 uur — 14.00 uur

↓

Het woord is aan de verdediging

Rob van Haarst staat Karin S. bij.

De strategie van advocaat Rob van Haarst wordt al snel duidelijk. Hij schildert Geert W. af als een groot en gruwelijk monster waartegen zijn cliënte moeder Karin S. zich nooit kon verweren. Zij immers is een angstig musje.

Nog sterker: niet alleen Karin S. vreesde de man die ze via en contactadvertentie had leren kennen, heel de buurt was bang voor deze Geert W. De buren stonden wel eens met het oor aan de muur te luisteren, maar deden niets. W.’s beste vriend, D.D. uit Leens, is aanwezig geweest bij de mishandelingen van Daniella. Ook hij deed niets. Ook D. luisterde slaafs naar Geert W., zegt Van Haarst: ‘Niemand in zijn omgeving durfde tegengas te geven.’

Zo moet ook de rol van de hulpverlening worden gezien, zegt de advocaat. De contacten met de hulpverleners verwerden tot toneelstukjes.

Van Haarst vindt dat Karin S. een beroep kan doen op psychische overmacht. Zij was door angst niet in staat haar eigen wil te bepalen. Nemen de rechters dat over, dan kan geen straf worden opgelegd. Hij pleit voor een snelle behandeling van Karin S.

Karin S. zegt in haar laatste woord dat haar advocaat het goed heeft verwoord. En ze zegt: ‘Dat ik als moeder zijnde niet heb ingegrepen, niet naar politie ben gegaan, dat vind ik zo verschrikkelijk.’

.

Robert Mesland staat Geert W. bij

Advocaat Mesland meent dat moord niet kan worden bewezen. De val van de trap is een scenario dat niet uitgesloten kan worden. Hij zegt het te betreuren dat er geen reconstructie is gemaakt, het had duidelijkheid kunnen brengen. Een mishandeling, gepleegd in een plotselinge opwelling, kan ook.

Ook moet worden getwijfeld aan de betrouwbaarheid van de verklaringen van Karin S. Bij de politie is zij eerst als getuige gehoord. Tegen haar is toen gezegd dat ze getuige zou blijven, dat ze in deze zaak geen verdachte zou worden. En toen ging ze los. Een kwalijke gang van zaken.

Dat Geert W. zwijgt heeft een reden, zegt Mesland. Ook hij is zwakbegaafd en kwetsbaar – daar kan hij niets aan doen. Hij vindt het doodeng hier te zitten. Maar bij de politie heeft hij wel uitvoerig verklaard.

Mesland hekelt de rol van de media. Er is sprake van trial by media, meent hij. Hij noemt met name de Volkskrant, het NOS-journaal en RTLNieuws. Volgens de advocaat heeft het Openbaar Ministerie passages uit het strafdossier gedeeld met de pers. De berichtgeving in de media bereikt ook de gevangenis. Mesland: ‘Mijn cliënt heeft er veel last van. Ik weet ook niet of dit bijdraagt aan de nationale rouwverwerking in deze zaak.

Het is vrijdagmiddag tegen twee uur. Geert W. kan gebruik maken van het laatste woord. Dat wil hij ook, maar hij had erop gerekend dat dat maandag, op de vijfde dag van het proces, zou gebeuren. Aanvankelijk was dat ook de planning. De voorzitter van de rechtbank besluit de zaak te schorsen tot maandag 13.00 uur. Geert W. kan dan het hem wettig gegunde laatste woord uitspreken.

↓

maandag 26 januari 2015
zittingszaal 14, 13.01 uur – 13.06 uur

 Het strafproces is maandagmiddag afgerond. Even na 13.00 uur heropende de voorzitter de zitting om W. in de gelegenheid te stellen gebruik te maken van het laatste woord.

W. las een korte verklaring voor. Dat kostte hem hoor- en zichtbaar veel moeite. Hij zei dat hij al weken niet slaapt, dat hij bang is verkeerde dingen te zeggen en dat hij niet goed begrijpt wat er allemaal gebeurt.

‘Ik wil zeggen dat ik nooit heb gewild dan Daniella zou overlijden. Ik wilde goed doen. Ik heb Daniella niet vermoord, ik zit al achttien maanden vast en er is geen dag dat ik niet aan haar denk. Ik ben kapot en verdrietig dat zij er niet meer is.’

→ De uitspraken zijn op 19 februari.

Rob Zijlstra

update – uitspraken

Geert W. is veroordeeld tot 18 jaar celstraf en tbs met dwangverpleging wegens moord en pogingen tot moord. De straf valt 4 jaar hoger uit dan de eis.

Karin S. is veroordeeld tot 8 jaar celstraf wegens medeplichtigheid aan moord en medeplichtigheid aan pogingen tot doodslag. Tegen haar was 4 jaar geëist.

In beide gevallen zegt de rechtbank dat de strafeisen geen recht doen aan de ernst van de feiten.

meer info volgt