“Leon denkt dat-ie al heel wat is,

maar hij moet

nog heel wat worden.

 

.
Om zicht te houden op zaken die per definitie onoverzichtelijk zijn, stoppen we graag mensen in hokjes.
Dat helpt helemaal niets, maar het geeft wel een opgeruimd gevoel en brengt de illusie van controle.
Daarna hoef je alleen nog maar af en toe te roepen dat er strenger moet worden gestraft en het probleem van de misdaad is al bijna opgelost.
Gelukkig is er de praktijk van alledag, van bijvoorbeeld deze week.

Kees (40) uit Groningen past in het hokjes waarop staat: ‘sorry dat ik besta’.
De criminaliteit is hem met de paplepel ingegoten.
Hij wist niet beter.
Na ontelbare veroordelingen ging het voor het eerst in zijn leven goed.
Hij had een baantje en mensen gaven hem complimenten.
Hij zegt bijna verontschuldigend tegen de rechters: ‘Dat ben ik dus niet gewend, ik vond het moeilijk om daarmee om te gaan.’
Had hij spanning nodig?
Een kick misschien?
Kees: ‘Prikkels. Voor het geld hoefde ik het niet te doen, want ik had ja geld.’

Kees werd betrapt toen hij half uit een raam van een woning hing met als doel naar binnen te klauteren.
Hij ging er hollend vandoor en om aan de politie te ontkomen sprong hij in het Winschoterdiep.
Het bleek januari en dus ijskoud.
Om hem te redden sprongen agenten hem achterna.
Kees is hen nu eeuwig dankbaar: ‘Ze hebben mijn leven gered. Ik doe het nooit weer.’

De rechters geloven hem, dat kon je zien.
Poging diefstal.
De strafeis is mild: twee maanden voorwaardelijk en 120 uur werken voor ’t nut.
Kees bedankte de rechters en wenste hen nog een aangename dag.

Cor (43) uit Leek is van de categorie ‘ik weet alles beter’.
Hij wordt verdacht van ontucht met zijn kinderen.
Zelf ziet hij dat niet zo.
Hooguit was er sprake van een hoog knuffelgehalte.
Oké, iets te misschien.
Veel belangrijker is, zei hij, dat hij een echte familieman is, nota bene een topvader.
Hij nam zijn kinderen overal mee naar toe, laatst nog naar de Zwarte Markt in Beverwijk.
Dus.

Maar de kinderen verhalen anders.
Hun verhalen zijn dat ze zo bang waren voor hem, voor zijn grote handen, zijn vieze vingers die pijn deden, zijn driftbuien.
Altijd bang.
Zijn dochter: ‘Hij heeft mij vernederd. De pijn zit van binnen en die vreet mij langzaam op.’

Cor begrijpt het niet, had toch via WhatsApp excuses aangeboden?

Hij heeft weer een nieuwe relatie met een vrouw met jonge kinderen.
Hoe het gaat?
Hij zegt, enthousiast: ‘Ja, heel goed.’
De officier van justitie: ‘Ik maak mij grote zorgen. Ik eis 30 maanden waarvan een jaar voorwaardelijk.’

Er zijn verdachten als Sander (28) uit de categorie ‘driesprong’.
Verdachten uit deze groep kunnen nog alle kanten op, maar moeten nu wel kiezen: richting brave burger, saai maar redelijk gelukkig of richting voor altijd crimineel en eenzaam.
Sander was de godganse dag dronken en hongerig.
Om te kunnen leven pikte hij bier, zakken chips en koeken uit supermarkten.
Werd hij betrapt, dan dreigde hij het personeel op de bek te slaan (ook met die woorden) of dood te schieten want hij had een wapen in de broeksband.

Na de basisschool was hij al klaar, werken deed hij nog nooit, wel is hij vader van vier kinderen en heeft hij de status van veelpleger.
Positieve punten?
Sander: ‘Ik gebruik geen drugs meer.’ Dat is een begin.

De officier van justitie zegt dat mannen als Sander het plezier van werken in supermarkten voor veel mensen vergallen.
De eis: dertig maanden celstraf waarvan twintig voorwaardelijk om de noodzakelijk geachte behandeling mogelijk te maken.
Sander wil wel.
Dat is nog een begin.
Als hij door twee vriendelijke politie-agenten de rechtszaal wordt uitgeleid, zie ik de grote tattoo in zijn nek: ACAB.
Daar moet even aan worden gewerkt.

Wekelijks is er wel een verdachte als Leon (23).
Hij is van de categorie ‘mannetje pindakaas’.
Leon denkt dat-ie al heel wat is, maar hij moet nog heel wat worden.

Leon vindt dat slachtoffers van woninginbraak zelf schuldig zijn.
Wie een raam of deur open laat staan, vraagt er om zolang er mensen zijn zoals hij, mensen die altijd geld nodig hebben.
Logisch.
Hij vindt dat de politie corrupt is, dat blanke Nederlanders net zo goed inbreken en vooral dat je moet pakken wat je pakken kunt.
Leon had met anderen laptops uit studentenwoningen gestolen en die laptops verpatst aan een winkel in de binnenstad van Groningen.
Leon ontkent.
Hij zegt: ‘Ze zeggen dat ik met duiven praat, maar dat is niet zo.’
Af en toe begint hij hard te lachen om niks.
Hij moet naar een kliniek, maar hij dat wil niet.
Daarom komt er een kale strafeis: anderhalf jaar cel.
Zijn advocaat: ‘Maar dan komt het niet goed.’

Leon kan beter naar het hokje ‘alle hens aan dek’.

Nu zijn er honderden hokjes te verzinnen waarin je verdachten kunt wegstoppen en ordenen.
Een heel enkele keer, misschien maar eens in de miljoen jaar, komt er een verdachte langs die alles in de war schopt: Melle uit Marum, 52 jaar, is zo’n zeldzaam geval.
Als hij de rechtszaal binnenkomt, doet hij zijn werkschoenen uit en zet die onder de verdachtenbank.
Op sokken verder, petje op tafel.

Of het waar is, vragen de rechters.
Melle: ‘Hoe vaak moet ik het nog zeggen? Pleurt toch allemaal lekker op met die fucking shitbagger.’
Of hij het prikkeldraad heeft vernield?
Melle: ‘Nee. Want dan krijg ik een klap stroom door de pens heen en daar heb ik geen verlet om.’

Melle wordt verdacht van stalking van een dorpsgenoot.
De kwestie speelt al jaren.
Hij is er al een paar keer voor veroordeeld, eenmaal zat hij drie maanden in de gevangenis.
Gedragsdeskundigen rapporteren dat er zorgen zijn over de psychische gesteldheid.

Melle: ‘Pleurt lekker op allemaal. Opzouten. Weg. Weg.’
Rechters: ‘Blijft u hem aanspreken?
Ja.
Rechters: ‘Is er een oplossing? Valt er met u te praten?
Nee, opsodemieteren.
Rechters: ‘Wat zit er nou achter? Hoe is dit ontstaan?
Geen idee.
Rechters: ‘Als u een enkelband krijgt, wat gaat u dan doen?’
Mijn eigen gang.
Rechters: ‘Misschien wilt u wel anders, maar kunt u dat niet.’
Oh?

Melle past niet in de hokjes.
En dan weet een officier van justitie het ook niet meer.
Ze heeft nog geen idee welke straf ze moet eisen.
Straks wordt het erger en valt er op een dag een slachtoffer.
TBS?
Melle zegt dat hij nergens aan meewerkt.
De rechtszaal zucht.
Er komt een nader onderzoek.

Rob Zijlstra