‘’Misschien heb ik als gevolg van
verkeerde beslissingen
onbewust een paar vage dingen gedaan

In de zalen van het strafrecht wordt veel vergeten.
Er zijn verdachten die zich niets kunnen herinneren, maar wel zeker weten dat ze het niet hebben gedaan.
Rechters plachten in zo’n geval te zeggen: ‘Dat kan niet. Of u weet het niet meer of u hebt het niet gedaan. Dat zijn twee verschillende dingen.’
Verdachten zwijgen dan maar liever.

Dat geldt niet voor Tony.
Hij weet dondersgoed dat hij het niet heeft gedaan.
Tony is een trouwe bezoeker van zittingszaal 14.
Hij werd 36 jaar geleden geboren in Los Angeles, Amerika.
Hij deed dat op de dag dat in Groningen feest werd gevierd vanwege het Groningens Ontzet.
Het lot bracht hem in Hoogezand, Nederland.
Dat is bepaald geen feest geworden.

Opgeteld bracht Tony hier meer dan tien jaar van zijn leven in gevangenissen door.
Was hij vrij, dan zwierf hij door straten en over wegen.
Tony heeft een specialiteit: inbreken in scholen.
Bedrijven doet hij ook, maar nooit een woning.
Ook een inbreker heeft principes.

Tony’s staat van dienst maakt dat zijn ontkenningen er niet geloofwaardiger op worden.
Goed, de officier van justitie twijfelt of hij het was die in oktober vorig jaar Domino’s Pizza in Hoogezand binnen klauterde en er vandoor ging met 360 euro.
Tony zegt tuurlijk niet.
De eis luidt vrijspraak, want de twijfel is in zijn voordeel.
Die toestand van onzekerheid is er niet over de kraak in de Sint Gerardus Majellaschool, een dag eerder, ook in Hoogezand.
De officier van justitie zegt dat in de school bloed is aangetroffen met – jawel – een DNA-profiel dat overeenkomt met dat van Tony.
Politieagenten kennen zijn DNA uit het hoofd.

Tony heeft een verklaring.
Hij was er met dertig vrienden aan het voetballen, kinkelde met zijn lederen Adidas een ruit in en weg was de bal.
Vertelt: ‘Ik wilde mijn bal terug. Met een steen heb ik het gat wat groter gemaakt en toen ben ik er doorheen gekropen. Ik ben dus wel binnen geweest. Maar anderen ook.’

De buit: de afstandsbediening voor de zonwering.
Tony: ‘Niet mijn ding. Er stonden daar computers, laptops, ipads. Die staan er nu nog. Ik ga toch niet inbreken om een afstandsbediening te stelen?’
Daar heeft hij wel een punt.

Maar de aanklager zegt dat het niet uitmaakt.
Er is iets gestolen, er is iets weg.
Dus punt uit.
Zij wil Tony nu twee jaar opsluiten in een hok dat speciaal voor veelplegers is gebouwd.
Accepteert hij hulp, dan mag hij er af en toe uit, wil hij niets dan blijft de deur gesloten.
Veelplegers kennen de maatregel (isd) en vrezen die.
Tony noemt de isd-eis hartverscheurend.
Hij werpt nog tegen dat alles wat er in gevangenissen te leren valt, hij al heeft geleerd.
Dus heel zinvol lijkt het hem niet, zo’n lang verblijf.

Dan Aziz, 20 jaar, net als Tony een veelpleger, maar dan te Utrecht.
Hij heeft een 16-pagina’s tellend strafblad wat gezien zijn jonge leeftijd welhaast onmogelijk is.
Anders dan Tony weet Aziz het allemaal niet meer, hij kan zich niets herinneren, ja dat hij in elkaar is geslagen en zo, maar verder weet hij het echt niet.
Wel dat hij veel whisky had gedronken.
Hoeveel?
Geen idee.
Maar hij heeft het niet gedaan.
Of kan hij het zich niet herinneren?
Misschien is dat het, zeg het maar.

Agenten vertelden hem toen hij wakker werd in een politiecel waar hij van werd verdacht.
Tegen de rechters: ‘Misschien heb ik als gevolg van verkeerde beslissingen onbewust een paar vage dingen gedaan.’

De rechters vragen: ‘U bent gearresteerd in de gangkast van de buren. Wat deed u daar op blote voeten?
Aziz: ‘Als ik eraan terugdenk krijg ik weer kippenvel.’
Rechters: ‘Aha. Waar denkt u dan aan terug?
Aziz: ‘Dat weet ik niet meer.’

Er is tussen zijn oren gesnuffeld en de deskundigen hebben geen kronkels kunnen waarnemen.
Aziz is een jongeman met een gemiddelde intelligentie die volgens zijn advocaat (‘ik ken hem al heel lang’) nog veel van het leven kan maken.

Ook van Aziz is bloed gevonden, uitgerekend in de leeggeroofde etalage van de juwelier in de binnenstad van Groningen.
Het ijzeren hekwerk was aan stukken geflexed, het kogelwerende glas werd met een moker ingeslagen.
Dat gebeurde in de vroege ochtend waardoor de halve binnenstad wakker was geworden.
Wie toch bleef doorslapen werd een uurtje later wel gewekt door het kabaal van een politiehelikopter die de lucht was ingestuurd om de daders op te sporen.

Aziz woonde net twee weken bij zijn vriendin in de smalle steeg naast de juwelier.
Op een avond – vertelt hij – waren daar mannen die eerst aardig deden maar hem in de vroege ochtend in elkaar sloegen.
Ze hadden ook een ijzeren pistool.
Rechters: ‘Dat weet u dus nog?’
Aziz: ‘Vaag.’
Hij denkt dat hij kort daarna het bewustzijn heeft verloren.
Merkt op: ‘Ik kon mij denk ik niet aan de situatie onttrekken.’

De politie was snel ter plaatse, maar de daders waren nog sneller gevlogen.
Een politiehond die goed kan ruiken bracht de agenten naar de woning van de vrouw bij wie Aziz was ingetrokken.
Daar stond een flex.
Achter de wasmachine lag een zware moker.
De deur naar het balkon stond open.
Agenten zagen vanaf het balkon nog een deur openstaan, van een andere woning, die van de buren.
Ze gingen naar binnen en daar vonden ze uiteindelijk, op blote voeten en verstopt in een gangkast, de man die in dit verhaal Aziz heet.

Aziz: ‘Wat ik daar deed? Ik had echt heel veel gedronken. Het is best wel een zwart gat voor mij.’

De buit had (heeft) een verkoopwaarde van ruim 20.000 euro en is niet teruggevonden.
De politie van Groningen zocht in Utrecht op grond van aanwijzingen, maar zonder resultaat.
Een broer van Aziz zou er bij betrokken zijn.
Maar welke?
Hij heeft er zes.
De politie is niet door blijven zoeken.
Bedrijfsinbraken kennen een lagere prioriteit dan woninginbraken waar er te veel van zijn.

De officier van justitie eist twaalf maanden celstraf, waarvan er vier voorwaardelijk mogen.

Aziz: ‘Tja.’

Hij vindt het allemaal heel spijtig.
Hij heeft ook spijt.
Zegt: ‘Uiteindelijk zijn we allemaal verliezers.’

In diezelfde stoel zit drie uur later Tony zijn laatste woord uit te spreken.
Iets minder filosofisch, maar toch ook opmerkelijk.
Want ondanks zijn ontkenning dat hij het heeft gedaan, zegt hij: ‘Ik wil mijn excuses aanbieden aan de school.’

Dus toch?

Rob Zijlstra

uitspraken op 26 februari