Amadeus is een 28-jarige aardige jongeman.
Heel beleefd ook.
En consequent.
Dit zegt niet zijn moeder, maar dat zeggen de deskundigen van het Pieter Baan Centrum.
De onderzoekers rapporteren in hun bevindingen dat Amadeus vriendelijk maar consequent weigerde mee te werken aan welk onderzoek in het justitiële observatiecentrum dan ook.

Ook in de rechtszaal is hij niet anders dan hij is: uiterst vriendelijk en correct.
Misschien zegt hij net iets te vaak dat hij het eerlijk zal vertellen (‘ik zeg je eerlijk…’), maar dat is het dan ook wel.
Op de beschuldiging na, want die is ronduit vals en lelijk.
Een kleine twee uur na aanvang van het strafproces hoort hij dan ook een van de zwaarste strafeisen van dit jaar in de Groninger rechtszaal tegen zich uitspreken: 8 jaar.

Amadeus heeft niemand vermoord.
Dat niet.
Maar hij heeft dat wel geprobeerd.
Dat zegt de officier van justitie die zonder twijfel is.
Amadeus heeft op 18 december vorig jaar geprobeerd Niek dood te schieten.
Het ging maar net goed, in die zin dat Niek wel werd geraakt, maar het ziekenhuis na enige tijd lopend had kunnen verlaten.
Eén kogel was in zijn been terechtgekomen, een andere in de linkerschouder.
Amadeus werd niet lang na het geschiet aangehouden door een arrestatieteam van de Regionale Eenheid Noord-Nederland van de Nationale politie (voorheen: Groninger politie).

Eenmaal verdacht besloot Amadeus te zwijgen.
Dat recht heeft hij.
Inmiddels zit hij elf maanden in voorlopige hechtenis, tot deze week lang wachtend op zijn proces en nu wachtend op de uitspraak, begin december.
Hij zegt dat hij het zwaar heeft, dat hij maar een ding wil en dat is bij zijn drie kinderen zijn.
Zijn vriendin bezoekt hem wel in de gevangenis, maar de relatie is na elf maanden niet meer zoals die wel was, zegt hij tegen de rechters.
‘Ik heb het zwaar, want ik ben onschuldig.’

Voor de politie begon deze zaak met een telefoontje van een vader.
Die vertelde dat zijn zoon was opgenomen in het ziekenhuis met twee schotwonden.
De politie maakte capaciteit vrij, spoedde zich naar het UMCG om de gewonde Niek aan de tand te voelen.
Het gewonde slachtoffer kon er niet meer onderuit en vertelde dat hij ergens in de buurt van de Grote Beerstraat in Groningen, in een steeg, drugs wilde kopen.
Een beetje onschuldige wiet.
Hij had met iemand die hij kende als Fonzy telefonisch een afspraak gemaakt.
Eenmaal in de steeg kreeg hij een arm om de nek en een pistool op het hoofd en toen was het allemaal gebeurd.
Met een ambulance werd hij naar het ziekenhuis vervoerd.

Later werd het verhaal een tikkeltje anders.
Niek was op het ziekenhuisbed niet helemaal eerlijk geweest.
Het echte verhaal was dat Niek drugs aan Fonzy zou verkopen, dat was de telefonische afspraak. Het was dus een heuse drugsdeal daar in die steeg.
Het ging ook niet om een beetje, maar om een paar onsjes meer, om 400 gram.
En omdat zoiets eventjes iets anders is dan brood halen bij de bakker, vlees bij de slager, had hij zijn zwager Paul meegenomen.

De officier van justitie gelooft dat het is gegaan zoals Niek het na het leugentje om bestwil had verteld.
Amadeus zegt van niet.
Tussen het zwijgen bij de politie door had hij gezegd die dag niet eens in Groningen te zijn geweest.
Hij was bij zijn alibi.
Dus, hoe kan dat dan?

Al in het ziekenhuis werd de telefoon van Niek onderzocht wat snel het telefoonnummer opleverde waarmee hij had gebeld om de drugsdeal te sluiten.
De politie googelde het nummer in de eigen systemen: het nummer van Amadeus, in kringen ook wel Fonzy genoemd.
Het arrestatieteam deed daarna de rest.

Amadeus zegt in de rechtszaal tegen de rechters dat hij heeft besloten niet langer te zwijgen, maar dat hij – ‘ik zeg het eerlijk’ – het ware verhaal zal vertellen.
Hij vertelt dat hij dus drugs zou kopen van Niek, hij had 3000 euro contant in de broekzak.
Toen Niek dat zag trok hij een mes en zei, geef me alles.
Verderop stond een man.
Die trok een pistool.
Amadeus: ‘Ik begon te rennen voor mijn leven, ik was echt bang. Zo bang dat ik in mijn broek plaste, ik zag mijn leven aan mij voorbij trekken. Ze kwamen achter mij aan in zo’n zwarte Pick-up. Ik hoorde ze schreeuwen, ‘vieze kankerneger, we maken je dood.’
Amadeus vertelt dat hij weet dat die Paul op zijn borst een grote tatoeage heeft: ‘white power’.

Amadeus denkt dat die vreselijke Paul, hij zegt het maar eerlijk, in plaats van hem zijn compagnon Niek per ongeluk heeft geraakt.
Ja, tot twee keer aan toe.

De officier van justitie doet een beetje quasi gepikeerd omdat Amadeus nu pas met zijn relaas komt.
Zegt: ’Zo maakt u het ons wel heel moeilijk aan waarheidsvinding te doen. Ik vind dat een kwalijke gang van zaken, maar ik begrijp het wel. Eerst zwijgt u en dan komt u op het allerlaatste moment met een nieuwe verhaal. U denkt, dan kunnen ze het niet meer onderzoeken en kom ik er mooi onderuit. Maar zo zal het niet gaan. Uw verhaal is ongeloofwaardig.’
Tegen de rechters zegt de officier van justitie: ‘Als hij onschuldig is, dan is zijn zwijgen tot de zitting niet logisch. Acht jaar.’

Amadeus zat eerder in zittingszaal 14.
In april 2012.
Toen nam hij, zegt hij nu, zijn verantwoordelijkheid door eerlijk te bekennen dat hij, ja hij, het was die de overval had gepleegd op het casino in Hoogezand waar hij 2.331 euro buit had gemaakt.
Hij had zijn verdiende straf gekregen en die straf als een man genomen.
Hij had 21 maanden vastgezeten.
Terecht.
Maar nu, nu vecht hij voor zijn onschuld.
Hij wil aan het werk en zo snel mogelijk weer bij zijn kinderen zijn die hij al elf maanden niet heeft gezien.
Wat hem betreft doet de rechtbank direct uitspraak, daar hoeven ze niet twee weken mee te wachten.

Ik lees wat ik in april 2012 schreef over Amadeus: ‘Voor hem geen cocaïne meer of heel de dag stoned van de wiet. Hij wil zijn verdiende straf, die straf uitzitten en dan werken, zijn schulden betalen en er zijn voor zijn kinderen.’

Ik dacht: hij is inderdaad consequent.
Maar met aardig zijn en beleefd, red je het niet, niet in de rechtszaal.

Rob Zijlstra

uitspraak 3 december