Dat in rechtszalen gevangenisstraffen
worden geëist, lijkt vanzelfsprekend.
Maar moet dat wel zo zijn ?

 

 

Het motief speelt in de misdaad een grote rol.
Een veel door rechters gestelde vraag in de rechtszaal is daarom: waarom?
Een heel logisch antwoord zou kunnen zijn: nou, gewoon, geld.
Want waarom anders pleegt iemand met alle risico’s van dien een overval?
Toch niet om een beter mens te worden.

De vraag is gemakkelijk gesteld, het geven van een antwoord blijkt in de praktijk van de rechtszaal ingewikkelder.
Er bestaan verdachten die het domweg zijn vergeten.
Die zeggen dan: ‘Waarom? Ik weet het niet meer.’
Rechters nemen daar geen genoegen mee.
Ze stellen de vraag dan nog een keer.
Dat helpt zelden, een herhaling levert geen ander antwoord op.

Ik moet dan ook altijd even aan Geert uit Veendam denken.
Geert kreeg drie jaar gevangenisstraf.
Geert ontkende de misdrijven die hij had gepleegd niet.
Hij zei: ‘Als de officier van justitie zegt dat ik het heb gedaan, dan zal het wel zo wezen. Want waarom zou die man liegen?’
Geert gelooft nog in de goedheid van de mens.

Na een wilde achtervolging met nogal wat schade onderweg was hij met een gestolen auto en ladderzatte kop ingereden op de politieauto en wel zo dat er sprake was van een poging tot doodslag.
De drank had de herinneringen volledig uitgewist.
Wat hij ook deed om de film terug te halen, de beelden bleven weg.
Gedeletet.
Drie jaar zitten en dan geen idee.

Of Lammert.
Hij had iemand ernstig mishandeld.
Mensen die hem kennen hadden gezien hoe hij tekeer was gegaan.
Lammert wist er niks meer van.
‘Nog niet met de beste wil’, zei hij.
Eén ding wist hij wel zeker, duizend procent: ‘Ik heb het niet gedaan.’
Rechters: ‘U kunt zich van die avond niets herinneren, maar u weet wel dat u het niet heeft gedaan. Is dat wel logisch?’
Lammert had toen gezegd: ‘Als ik iemand in elkaar sla, dan moet ik dat toch merken?’

Er is nog een categorie: verdachten die niet weten waarom. Dus niet, niet meer, maar domweg niet.
Waarom heeft u uw kleinkind jarenlang misbruikt?
‘Weet niet.’

Rajah (19) lijkt zo’n verdachte.
Toen hij zijn misdaden pleegde was hij net 18 jaar.
Rajah heeft stelselmatig inbreuk gemaakt op de persoonlijke levenssfeer van jonge vrouwen en hij heeft over die vrouwen malle dingen beweerd wetende dat die in strijd zijn met de waarheid.
Oftewel: stalking en laster.

Waarom?
Na lang aandringen, zegt Rajah, heel zachtjes: ’Weet niet.’
Nog een keer: ‘Weet niet.’

Rajah had verkering, ze kenden elkaar van hot or not, een datingsite ‘waar alles mogelijk is’.
Zoals dat gaat, ging de verkering uit, na vijf maanden wilde zij niet meer met hem.
Rajah zag op zijn mobieltje dat zij zich weer op de liefdesmarkt begaf voor nieuwe kansen.

Het duurde niet heel lang of de ex werd overstelpt met berichten, niet alleen op die datingsite, maar ook via WhatsApp.
Het waren nare berichten.
Dat er foto’s van haar zouden worden geplaatst op Tinder, op Badoo en op pornosites.
Ze werd gebeld, een robotstem bedreigde haar met de dood.
De berichten kwamen van Emma, Julia, Sophie, Anna, van Mila.

Na een tijdje kregen ook vriendinnen en kennissen berichten, afkomstig van steeds andere nummers.
Op Instagram verschenen accounts met foto’s van die vriendinnen die de wereld lieten weten ‘op zoek te zijn naar naar seks’ en ‘seksverslaafd te zijn’.

De ex en haar moeder wilden niet direct geloven dat Rajah erachter zat.
Toen de ex door haar stalker werd uitgedaagd voor een ontmoeting bij de Euroborg in Groningen, ging Rajah mee.

Bij de politie kwamen in korte tijd aangiftes binnen die op elkaar leken.
Agenten zaten met de handen in het haar.
De sociale media als plaats delict is geen dagelijkse politiepraktijk.
Dat komt nog.
Toch kwam Rajah na een tijdje als verdachte in beeld.
Hij ontkende eerst, maar bekende in het tweede verhoor: hij was het en hij was ook Emma, Julia, Sophie, Anna, hij was Mila.
Hij had op Instagram nepaccounts aangemaakt en daarmee zijn ex en haar (Facebook-) vrienden de stuipen op het lijf gejaagd.

Waarom?
Rajah zwijgt.
Zijn slungellichaam beeft.
Het valt ook niet mee.
De jonge vrouwen die hij belasterde zitten achter hem, met hun moeders op de tribune.
Was het wraak? Ja.
Was het boosheid omdat zij de relatie had verbroken? Ja.
Frustratie? Ja.
Rechters: ‘Sommige vrouwen hebben gesmeekt op te houden en toch ging u door.’ Ja.
Waarom? Waarom?
Verlegen blik.
Zakte hij maar door de grond.

Dat de digitale wereld van volwassen tieners bol staat van seks en verleiding, betekent niet dat pikante laster hen onberoerd laat.
Integendeel.
Twee jonge vrouwen maken in de rechtszaal indringend duidelijk hoe groot de impact is wanneer je naam en je foto’s te grabbel worden gegooid op de sociale media.
Heftige verhalen.
Niet meer alleen de straat op, weer naar school moeten worden gebracht, vriendinnen die afhaken. Nachtmerries.
Gedragsstoornissen.
Zitten blijven in havo 4.
Behandelingen bij Lentis.
Tranen.
Een van hen zegt, intens verdrietig: ‘Ik ben mezelf kwijtgeraakt.’

Rajah heeft ook een verhaal waar volgens zijn advocaat rekening mee moet worden gehouden. Verdachte komt misschien onbewogen over door te zeggen dat-ie het niet weet, maar dat zijn de zenuwen.
‘Wat hij heeft gedaan, vindt hij vreselijk.’
De advocaat schetst een beeld.
Rajah is geboren in Zwitserland, maar moet terug met zijn ouders naar Sri Lanka waar een dreigende situatie hen weer op de vlucht doet slaan.
Eerst naar Rusland en toen met mensensmokkelaars, door de bossen en achterin vrachtauto’s naar Europa, Oude Pekela, Nederland.
Rajah is dan 5 jaar.
Hij groeit hier op, geïsoleerd, nooit vrienden.
In 2013 krijgt het gezin een woning in Groningen.
En dan, dan leert hij – hot – zijn vriendin kennen die het vijf maanden later – not – uitmaakt.

De rechters vragen aan Rajah wat hij een passende straf zou vinden.
Een werkstraf, mompelt Rajah. ‘Dat heb ik wel verdiend.’
De officier van justitie ziet het anders.
Hij meent dat het beroerde verleden losstaat van wat Rajah heeft geflikt.
De eis: een half jaar gevangenisstraf, waarvan de helft voorwaardelijk mag.
De aanklager: ’Hij speelde met de gevoelens van jonge vrouwen. Daar past geen werkstraf bij. Verdachte wist waarmee hij bezig was.’

Dat in rechtszalen gevangenisstraffen worden geëist, lijkt vanzelfsprekend.
Maar moet dat wel zo vanzelfsprekend zijn?
Is de gevangenis ook bedoeld voor een Rajah?
Voor jongemannen met misschien wel liefdesverdriet?

Ik weet het niet.

Rob Zijlstra