De officier van justitie wil
dat hij eerst tien maanden
in de gevangenis slaapt

Het zijn heus wel aardige jongens. Echt. Maar dan moeten ze wel alleen zijn. Dan kun je gewoon met ze praten en praten ze normaal terug. Maar stop je ze bij elkaar, dan transformeren ze, dan worden het andere mensen en verdwijnt het gezonde verstand. Eenmaal samen gaan ze speed gebruiken, slikken ze XTC als pepermuntjes en stoppen ze zich vol met GHB. En het allerergste, ze gaan niet alleen denken dat wat van u is van hen is, maar ze handelen daar
ook naar.

Afgelopen week zaten ze in zittingszaal 14 om zich te verantwoorden voor wat ze volgens de officier van justitie Terry Akkerman hebben geflikt: inbreken in vooral woningen.

Ik zag gedurende drie dagen een bont gezelschap aan mij voorbij trekken. De jongste is 23, de oudste 37 jaar. Geboren en getogen in Oost-Groningen waar ze ook wonen. Vrijwel iedereen heeft een strafblad met eerdere veroordelingen wegens diefstallen.

De een controleerde gasleidingen op lekkages. In Groningen is dat, mag je hopen, een beroep met grote verantwoordelijkheden, maar Herman uit Stadskanaal moest uit stelen om eten te kunnen kopen. Een ander was ooit elektromonteur (‘je mot toch wat’), maar repareert nu brommertjes. Als hij ging inbreken, trok hij een pyamabroek aan. Er was een verdachte die ooit – dat zei hij zelf – een leidinggevende figuur was in de bouw en daar goed geld mee verdiende. Nu is Kor uit Ter Apelkanaal volgens de officier van justitie een figuur die gestolen goederen opkoopt. Alle inbrekers uit Oost-Groningen wisten hem te vinden. Zijn woning puilde uit van het roofgoed.

Ze zijn met z’n tienen. De meesten van hen bekennen dat ze zich als patjakkers hebben gedragen. Ze geven toe dat ze hebben ingebroken, voor het geld, om met dat geld drugs te kunnen kopen. Ze leefden er voor en hadden schijt aan u en de rest van de wereld. Nadat ze werden opgepakt, kwam langzaam het verstand terug. Nu hebben ze spijt.

In de rechtszaal proberen ze hun hachje te redden. Een van de verdachten laat weten dat wat hem betreft een strafzaak helemaal niet nodig is. Hij is namelijk al tot inkeer gekomen. Het licht gezien? Nee. Hij heeft het perfecte meisje ontmoet. Als hij nog een keer drugs gebruikt, dan zal zijn perfecte meisje hem verlaten en dat is het laatste dat hij wil. Jan uit Nieuw-Buinen wil met haar gelukkig worden en heeft zich daarom aangemeld voor de opleiding zorg en welzijn. De officier van justitie wil dat hij eerst tien maanden in de gevangenis slaapt.

Het zou doodzonde zijn
om mij op te sluiten…

Een medeverdachte vertelt een soortgelijk verhaal. Hij heeft geen perfect meisje gevonden, maar heeft een vrouwtje – alsof ze een kabouter is – aan wie hij een leven zonder criminaliteit heeft beloofd. Rien uit Stadskanaal zei nadat hij de eis (20 maanden) had gehoord: ‘Het zou doodzonde zijn om mij op te sluiten. Beter geven jullie mij nog een laatste kans.’ Kor van de uitpuilende woning heeft nog wat moeite met toegeven. Met droge ogen zegt hij dat hij denkt dat anderen zijn woning hebben volgestouwd met gestolen goed zonder dat hij dat in de gaten had.

Er zijn twee hoofdverdachten die in de rechtszaal zo ver mogelijk van elkaar moesten zitten. Willem (28) is een van de twee. De ander is Klaas (27). Willem is de verdachte die de hele bliksemse boel opbiechtte en ook de namen noemde van de medeverdachten. Hij was er klaar mee en wil nu naar een kliniek om de slopende drugs uit zijn lijf te kicken. Klaas daarentegen ontkent vooral. Zijn grootste misdaad is, vindt hij, dat hij wel eens omgang had met inbrekers. En dat hij soms wat spullen kocht, maar dat was vooral om anderen te helpen.

Klaas wil nu de wereld verbeteren. Hij wil langs scholen om als ervaringsdeskundige aan kinderen te vertellen wat cocaïne met je doet.

Willem de opbiechter krijgt de zwaarste strafeis om de oren (36 maanden). Klaas de mooiprater mag wat justitie betreft wegkomen met 24 maanden. Het was ook Klaas – zeggen de medeverdachten – die de initiatiefnemer was. Klaas speurde de website Funda af, op zoek naar geschikte woningen om ‘leeg te trekken’. Funda biedt woninginbrekers een schat aan informatie.

Klaas, vertelt Willem, plakte plakkertjes op deuren en wel zo dat je kon zien aan dat plakkertje of de deur geopend was geweest. Zo niet, grote kans dat de bewoners voor langere tijd afwezig waren. Klaas: ‘Ze kunnen wel meer zeggen.’ In sommige woningen die zijn leeg getrokken, is DNA-materiaal van Klaas gevonden. Op sigarettenpeuken. Op een ijsstokje. Klaas: ‘Welke imbeciel eet nu een ijsje bij een inbraak?’ Klaas sluit niet uit dat anderen peuken met zijn DNA op die plekken hebben neergelegd om hem erbij te lappen.

Was eenmaal een geschikte woning gevonden, de bewoners bij voorkeur op vakantie, dan was het ook echt raak. Alles werd doorzocht en alles van waarde werd klaargezet om later afgevoerd te worden. Sommige woningen werden dagen achtereen bezocht. Complete buffetkasten werden meegenomen. Banken, stoelen, koelkasten. Postzegelverzamelingen. Duur gereedschap. Zelfs dingen die niet door een man te tillen waren, zei Jan die net als Kor ook roofgoed opkocht. Uit een woning verdween een verzameling modeltreinen waar de eigenaar, werd gezegd, 30 jaar aan had gewerkt. Waarde: 85.000 euro.

Nee, dan maar de fik erin

Een woonboerderij in Gasselternijveenschemond werd in brand gestoken omdat een van de inbrekers een handschoen tijdens het inbreken had verloren. De vrees was dat de politie die handschoen zou vinden en dan zijn DNA. Nee, dan maar de fik erin. Schade: 185.000 euro.

Een slachtoffer vertelt dat uit haar woning kleding is meegenomen van haar pas overleden man. Ook de trouwringen. En erfstukken van haar ouders. Computers van Apple. En wat al niet meer. De schade: 55.000 euro. Mevrouw vertelt ook over de strijd die ze nu voert. Ze probeert haar eigendommen die bij de helers zijn aangetroffen en door de politie in beslag zijn genomen, terug te krijgen. ‘Ik moet allerlei procedures beginnen. Het is verschrikkelijk.’

Een man vertelt dat zijn echtgenote was overleden en dat hij, toen een en ander was afgerond, even een paar dagen weg was gegaan om de zinnen te verzetten. Bij thuiskomst was het halve huis leeg. Verdrietige man: ‘Alsof er een mes in mijn rug werd gestoken.’

Ik lees dat Funda haar website gaat vernieuwen. Wij krijgen straks, staat er, nog meer huis in beeld.

Rob Zijlstra

update – 27 december 2016 – uitspraken 

R.D. (37)
opzetheling, vrijspraak voor diefstallen
eis: 12 maanden gevangenisstraf
vonnis: 6 maanden

L.R. (30)
brandstichting (medeplegen), diefstal
eis: 20 maanden gevangenisstraf waarvan 5 voorwaardelijk + 300 dagen tul
vonnis: 401 dagen waarvan 365 voorwaardelijk + werkstraf 240 uur
bijzonderheden: meldplicht bij reclassering, begeleid wonen, verbod op alcohol en drugs, meewerken aan dagbesteding. Eerder opgelegde voorwaardelijke straf van 4 maanden worden opgezet in extra werkstraf van nog eens 240 uur.

E.J. de V. (30)
brandstichting (medeplichtig), diefstal
eis: 15 maanden gevangenisstraf waarvan 5 voorwaardelijk
vonnis: 9 maand voorwaardelijk + werkstraf van 240 uur
bijzonderheden: meldplicht reclassering

X.H.J.W.S. (28)
diefstal 7 x, vernieling
eis: 36 maanden gevangenisstraf waarvan 12 voorwaardelijk
vonnis: 24 maanden waarvan 10 voorwaardelijk
betalen schade: 40 euro
bijzonderheden: meldplicht verslavingszorg, opname maximaal 2 jaar in kliniek. De in beslag genomen VW Golf krijgt hij terug.

J.B. (30)
brandstichting (medeplegen), diefstal 3 x
eis: 24 maanden gevangenisstraf
vonnis: 24 maanden + 50 uur (betreft eerder opgelegde voorwaardelijke straf)

R.K. (27)
diefstal 6 x, overtreding wegenverkeerswet
eis: 24 maanden gevangenisstraf
vonnis: 24 maanden
betalen schade: 750 euro

M.H. (23)
diefstal 3 x, overtreding wegenverkeerswet
eis: 10 maanden gevangenisstraf waarvan 5 voorwaardelijk
vonnis: 182 dagen gevangenisstraf waarvan 180 dagen voorwaardelijk + werkstraf 240 uur
bijzonderheden: meldplicht verslavingszorg
betalen schade: 40 euro en 39 euro

K.K.E. (30)
opzetheling 5x
eis: 8 maanden gevangenisstraf waarvan 4 voorwaardelijk
vonnis: 4 maanden voorwaardelijk + werkstraf van 200 uur