‘Golfballen zijn de
kleine dingen van het leven.’

Er bestaan misdaden die worden gepleegd door slechte mensen, eenvoudigweg omdat er nu eenmaal slechte mensen bestaan. Is altijd zo geweest, sla het verleden er maar op na. Er worden ook misdaden gepleegd door mensen die niet slecht zijn, maar flink in de war. Wie even flink in de war is, kan ook schurkenstreken leveren.

Er zijn nogal wat strafzaken met verdachten die niet zozeer op het verkeerde pad zijn beland, maar die wel volledig de weg kwijt zijn.

Voor het idee: trek nou eens alle misdaden die worden gepleegd door verwarde mensen, door mensen in de war, af van de misdaad die wordt gepleegd door de echte slechteriken, door de rotzakken. De uitkomst? De criminaliteit neemt in een klap met de helft af. Dat zou me toch wat wezen.

Kijk naar Johan, nog maar 23 jaar. Geboren op Curaçao. Hij gaat op een dag naar de woning van zijn moeder in Hoogezand. Bij binnenkomst geeft hij haar, zoals altijd, een kus. Hij zegt dat hij een vervelende mededeling heeft. Daarop loopt hij naar de keuken en pakt een vleesmes uit de lade.

Ook Ingrid is in de woning aanwezig, zij is een vriendin. Johan pakt haar vast en zegt: ‘Jullie gaan dit niet leuk vinden.’ Dan probeert hij haar te steken. Tegen zijn moeder zegt hij: ‘Ik moet van God iemand van de wereld ruimen. Het moet gebeuren, ze moet dood. Het is een opdracht die ik niet kan negeren. Ik kan niet tegen Zijn wil ingaan. Ik ga niet weg voordat ik mijn missie heb volbracht.’

Grote paniek. Moeder weet haar zoon met grote moeite tegen te houden, Ingrid vlucht in doodsangst de woning uit en verschanst zich in de auto op de oprit. Johan springt met het grote mes in de hand woest boven op de auto, vastberaden te doen wat hij moet doen. De politie komt als de verlosser.

De rechters vragen: ‘Wat vindt u er nu van?’
Johan: ‘Best wel heftig.’
Rechters: ‘Als God nu weer iets zegt, u iets opdraagt, wat gaat er dan gebeuren?’
Johan: ‘Dan moet ik oppassen… dan moet ik het negeren.’
Rechters: ‘Bent u ervan overtuigd dat als God iets zegt, dat u het dan moet doen?’
Johan, zachtjes: ‘In de gevangenis ben ik mij er bewust van geworden dat er iets niet klopt.’

De psychiater en de psycholoog zijn eensgezind: een psychose, ontoerekeningsvatbaar, tbs met dwangverpleging is te zwaar, maar een langdurige behandeling in een psychiatrisch ziekenhuis is noodzakelijk. De officier van justitie is het er mee eens. De eis: Johan moet worden ontslagen van alle rechtsvervolging (wel schuldig, maar niet strafbaar) en moet worden opgenomen in een inrichting, om te beginnen voor een jaar.

Of kijk naar Ahmed, 32 jaar. Geboren in Enschede. Surveillerende agenten treffen hem op een nacht aan, bierdrinkend op een grasveldje langs een vijver in de stad Groningen. Ze zien twee mannenfiguren wegrennen in de duisternis, Ahmed blijft alleen achter. Met drie fietsen. De agenten willen weten welke fiets van hem is. Ahmed wijst de Sparta aan, een elektrische. De agenten stellen ter plaatse vast dat het om gestolen fietsen gaat.

In een van de fietstassen van de Sparta zitten golfballen. Laat nou net die nacht zijn ingebroken in een schuurtje waar soortgelijke golfballen buit zijn gemaakt. De rechters willen er van alles over weten, maar Ahmed heeft geen zin in al die vragen. Zegt: ‘Gaan we hier nou de hele tijd over golfballen zitten praten?’ Als wijsneus: ‘Golfballen zijn de kleine dingen van het leven.’

Op de schutting bij het opengebroken schuurtje is een afdruk van een schoen aangetroffen, een afdruk die overeenkomt met de zolen van de schoenen die Ahmed draagt. Zo er bij een andere woning waar is ingebroken een haar is gevonden in een vernield raam, een haar met DNA dat van Ahmed blijkt. En in de Steentilstraat, in studentenhuize Taboe, wordt een man die heel erg sprekend op Ahmed lijkt, betrapt met de playstation van de studenten onder de arm. Met een hockeystick weten de studenten hem te verjagen.

Ahmed zucht. Laat hij juist nu druk bezig zijn de criminaliteit achter zich te laten en dan dit. Hij zegt: ‘Dit is de laatste keer dat ik hier kom. Ik ben er flauw van, ik wil naar het rechte pad. Excuus voor wat ik heb gedaan, zand erover, meer kan ik er niet over zeggen.’

Maar de rechters willen wel meer weten.
Rechter: ‘U moet lef hebben om zo bij mensen naar binnen te gaan.’
Ahmed: ‘Ach, dat valt mee, ze doen toch niks ja.’
Rechter: ‘Hoe weet u dat?
Ahmed: ‘Mensenkennis.’
.
De rechters geven niet op. Of Ahmed het zich kan voorstellen dat je ligt te slapen en dat er dan ineens een wildvreemde kerel in de kamer staat. Dan schrik je je toch kapot?’ Ahmed denkt even na en zegt dan: ‘Ik denk dat het wel meevalt. Mensen in Europa worden sowieso heel anders wakker dan mensen in het Midden-Oosten.’

Vorig jaar werd Ahmed schuldig bevonden aan een mishandeling. Er zou sprake zijn van een psychose. Gevangenisstraf werd niet zinvol gevonden, plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis wel. Daar verblijft hij nu ook, in een instelling in Zuidlaren. Soms gaat hij er even vandoor, bijvoorbeeld om te blowen.

Rechters: ‘Als je gevoelig bent voor psychoses, dan is blowen niet zo verstandig.’ Ahmed betwijfelt dat en vraagt op zijn beurt aan de vragende rechter: ‘Heb jij daarvoor doorgeleerd?’ Het is hem wel duidelijk, hij is er klaar mee. Zegt: ‘Heb het er met elkaar over en maak er maar wat moois van. Ik heb mijn best gedaan voor de stad Groningen.’

De officier van justitie volgt het advies van de deskundigen die van mening zijn dat Ahmed volledig ontoerekeningsvatbaar is, dat tbs met dwangverpleging een stap te ver is en dat plaatsing in een psychiatrische inrichting het beste is, het beste voor iedereen.

De rechters: ‘Begrijpt u de eis van de officier van justitie?’
Ahmed denkt na, alsof hij bedacht is op een strikvraag: Hij antwoordt voorzichtig: ‘Ik focus mij op de rechters.’

Dus. In een klap de helft van de criminaliteit weg, dat zou bijvoorbeeld de politie een lief ding waard wezen. De politie kan zich dan eindelijk, naast het regelen van ons verkeer, concentreren op het echte schoelje.

Rob Zijlstra