Een ontkennende verdachte krijgt in de rechtszaal nog wel eens te horen dat hij geen verantwoordelijkheid neemt. Of nog erger, dat ‘ie geen zelfinzicht heeft. Dat zegt dan de officier van justitie die niet twijfelt aan de schuld van de verdachte. Een stevige strafeis is dan gepast en zeker ook geboden.

Wat staat daar tegenover?

Daar staat tegenover dat spijt betuigen pluspunten oplevert. Wie lijdt aan zielskwelling, is de gedachte, bedenkt zich misschien wel duizend keer alvorens het verkeerde pad opnieuw te bewandelen. In de rechtszaal vertalen pluspunten zich doorgaans in een lagere straf. Bij een misdaad met oprechte spijt mag het een onsje minder.

Nu heeft de ene verdachte meer last van spijt dan de andere. Wat is oprecht?

Max is een 35-jarige Groninger met een Friese tongval die wegens omstandigheden in de bossen van Drenthe woont. Hij is op gezette tijden dronken en dan gaat hij uit stelen. In Leek gapte hij met gemak een beamer en een printer uit een kerkgebouw, van een bedrijventerrein in Roden roestvrijstaal. Uit een bedrijfsauto van de corporatie waarvan hij een huis had gehuurd, haalde hij het dure gereedschap.

Ach ja, zegt Max. Zo moet het natuurlijk niet. Trouwens… dat met die bedrijfsauto was meer een kwestie van wraak dan van diefstal. Hij wilde Wold & Waard een hak zetten omdat hij het huis was uitgezet in verband met een huurachterstand. Niet goed, maar toch…

En de diefstal van de televisie uit het huis van zijn toenmalige buurvrouw dan? Max veert op. Dat spijt hem helemaal niet. Geen donder. Integendeel. Het zat zo. Hij was Omar tegen het lijf gelopen. Omar wilde een mooie televisie, zo eentje voor aan de muur. Hij had toen gezegd dat hij daar wel voor kon zorgen. Hij ging naar de woning van zijn buurvrouw, ze lag toch in het ziekenhuis en had het tv-toestel meegenomen en aan Omar verkocht. Tegen de rechters: ’t Was hem helemaal naar het zin.’

Maar je haalt toch niet zomaar een televisie uit het huis van je buren? Max mompelt en mokt wat. Hij leeft al jaren in onmin met buurvrouw. Zij is een naar mens. Dus…

Geen spijt?
Nee!
Dan ook geen pluspunten.

Na Max moet Ubel (42) uit Bedum. Zijn rechtszaak is nog niet begonnen of Ubel richt zich tot het slachtoffer dat achter hem op de publieke tribune zit. Om met de droefste theaterogen duizend maal spijt te betuigen.

Ubel is geen doorgewinterde crimineel, hoewel hij eerder in zittingszaal 14 zat. Dat was in 2007 geweest, vanwege handel in cocaïne en xtc. Ubel was destijds taxichauffeur en dan moet je soms wat. Hij had voor de handel moeten boeten met een werkstraf van 240 uur.

Nu zit hij er voor een veel minder fraaie kwestie: hij heeft met een dronken kop een voetganger op het zebrapad aangereden. Dat gebeurde even na middernacht op het Gedempte Zuiderdiep, Groningen, in augustus 2016. Een mooie zomeravond. De voetganger – de man op de tribune – overleefde de klap, maar raakte flink gewond.

Het is niet een ongeluk in de zin van per ongeluk. Het is een ongeluk dat aan de schuld van Ubel te wijten is. Dat vindt het Openbaar Ministerie. Vandaar een rechtszaak. Het is ook niet alleen de drank, maar tevens de snelheid en wat er daarna gebeurde.

Ubel kijkt een film bij een vriend en drinkt vijf flesjes Heineken. Na de film wil hij voor vertier naar de binnenstad, maar eenmaal daar bedenkt hij zich. Hij wil naar huis. Hij doet het rondje Haddingestraat, de Pelsterdwars, Pelsterstraat en rijdt dan het Zuiderdiep op. Daar ziet hij wel mensen staan, maar niet hoe een man de oversteekplaats oploopt, weer wel hoe de voetganger twee seconden later door de lucht vliegt.

Hij snapt het niet. Hij, voormalig taxichauffeur, 16 jaar lang, hij die goed kan autorijden, dat hij die voetganger niet heeft gezien. Hij reed nog geen dertig. Omstanders: harder dan vijftig.

Met het telefoontoestel van een omstander belt hij 112 en vraagt om een ambulance. Daarna wil hij zijn BMW aan de kant zetten, de bussen moeten er ook weer langs. Eenmaal achter het stuur, geeft hij plankgas en scheurt weg. Verbouwereerde omstanders noteren nog net het kenteken.

Nachten heeft hij er wakker van gelegen. Steeds maar die vraag: hoe kan het, hoe kan het? En waarom reed ik weg? Ubel sluit niet uit dat het te maken heeft met stress. En met dingen uit zijn verleden.

De gewaarschuwde politie signaleert hem op de noordelijke ringweg en zet de achtervolging in. Als Ubel in de spiegels blauwe zwaailichten ziet opdoemen, geeft hij extra gas. Via de oostelijke ringweg knalt hij met 110 kilometer per uur woonwijk Beijum in. Tegen de rechters: ‘Ik wist dat ik op dat moment zo’n 2000 meter voorsprong had op de politie.’

Alle (voormalige) taxichauffeurs weten dat er aan de rand van Beijum een sluipweggetje verscholen ligt dat je naar Zuidwolde brengt. Ubel ruikt zijn kans. Na Zuidwolde is het niet ver meer naar Bedum, naar zijn huis. Maar hij heeft pech, want de politie kent het weggetje ook en rijdt hem tegemoet. Als de agenten een auto met gedoofde lichten zien rijden, weten ze dat het de man is die ze moeten hebben. Met getrokken wapens wordt Ubel gesommeerd uit de auto te stappen. Hij wordt in de boeien geslagen en afgevoerd. Op het politiebureau krijgt hij te horen dat het slachtoffer nog leeft.

Een werkstraf van 200 uur en een rijontzegging van een jaar waarvan een half jaar voorwaardelijk. Dat mag de eis zijn.

Nee, met het slachtoffer heeft hij nooit contact gezocht. Rechters: ‘Waarom niet?’ Ubel: ‘Misschien is hij heel boos op mij, en dat kan ik mij ook goed voorstellen.’ Maar zelf heeft hij ook een heel moeilijke periode gehad. Hij heeft zijn rijbewijs terug, maar zes maanden lang had hij niet kunnen autorijden. Ubel: ‘Zes lange maanden, heel moeilijk was dat. Ik heb geen hobby’s en ik mag graag autorijden.’

Dat het geweten Ubel kwelt, dat geloof ik wel.
Maar oprechte spijt?
Het kwam er gelijk zijn rijstijl net even te snel uit.
Max was eerlijker.

Rob Zijlstra

update – 17 november 2017 – uitspraken
Max is veroordeeld tot een werkstraf van 240 uur en 6 maanden voorwaardelijke celstraf. Misschien heeft de betuigde spijt geholpen. Dat geldt ook voor Ubel. De rechters vinden de spijt van Ubel ook oprecht. Dat staat in het vonnis. Ook zijn straf is conform. Ik denk dat Ubel zich daarmee in de handen mag knijpen.

 

Soms gaat het zo

Rechters: ‘Hoe kijkt u er nou op terug?
Verdachte: ‘Terug? Ja, ik wou dat ik het terug kon draaien.’
Rechters: ‘Bedoel, heeft u spijt?’
Verdachte: ‘Ja hoor. Het spijt me verschrikkelijk.’
Rechters (ook niet gek): ‘Maar waar heeft u dan spijt van? Dat u hier zit?’
Verdachte: ‘Ja. Dat ook.’
Rechters: ‘En verder?’
Verdachte: ‘Nou voor het slachtoffer en zo.’