Rowan zit al vijftien maanden in voorarrest. Dan zit je met instemming van rechters onschuldig opgesloten in je cel te wachten op de behandeling van de strafzaak. Eerlijk gezegd begint hij er langzamerhand genoeg van te krijgen. Rowan denkt dat hij detentieschade heeft. ‘Het begint me op te breken. Maar goed, ik zit hier niet als slachtoffer, maar als dader. Dan heb je niet veel te willen.’

Rowan is 25 jaar en een bijzondere verdachte dader. Want dat hij heeft gedaan wat de officier van justitie beweert, dat is zo. Hij heeft in oktober 2016 de Primera aan de Korreweg in Groningen overvallen en een week later maar met een ander pistool de Cigo in Lewenborg. Voor de Primera was het de vierde keer.

Halverwege de strafzaak vragen de rechters aan Rowan hoe hij het ziet, qua straf bedoelen ze. Ze vragen: ‘Wat moet er nu met u gebeuren?’ De officier van justitie heeft tbs met dwangverpleging in het hoofd en dat weten de rechters. Rowan zegt: ‘Ik laat het in het midden.’ Hij weet ook waar de aanklager aan denkt.

Over een ding is hij duidelijk. Hij wil als het even kan niet naar de forensisch psychiatrische kliniek – de fpk – in Assen. Rowan heeft het gehoord van de jongens die er zijn geweest, hij heeft het op het internet gelezen, gelezen dat de kliniek in de boordelingen slecht scoort. Een twee op de schaal van vijf. Tegen de rechters: ‘Dat is niet goed en ik heb maar één kans.’ Zachtjes: ‘En mijn vogel mag ik daar ook niet mee naartoe nemen.’

Het leven is tot nu toe niet op de hand geweest van Rowan. Zwak uitgedrukt. Moeder verslaafd aan heroïne, ook toen hij werd geboren. Vader leefde dronken, latere stiefvaders waren gemeen en gewelddadig. Er volgden boze pleeggezinnen, nare instellingen en tal van mislukte trajecten.

Een keer moest hij vanwege zo’n traject naar Frankrijk, om er te werken bij de boer. Maar de Franse boer bleek alcoholist die zijn dieren niet verzorgde. Toen Rowan de uitgehongerde beesten te eten gaf, gaf hij het verkeerde voer en gingen alle dieren dood. Einde traject. Terug in Nederland belandde hij in de jeugd-tbs. Hij werd een diehard blower.

Deskundigen in het Pieter Baancentrum observeerden hem en trokken conclusies. Nogal wat stoornissen, een geschonden basisvertrouwen, geen zelfcontrole, verhoogde impulsiviteit met als gevolg dat hij snel negatieve conclusies trekt en dan vaak de aanval zoekt. Eenmaal in de problemen beschikt hij niet over vaardigheden om die problemen op te lossen. Komt bij dat hij een onrealistisch beeld heeft van hulpverlening wat weer leidt tot teleurstellingen en onverschilligheid.

Rowan luistert aandachtig en geeft dan zijn mening: ‘Het is meer gezond wantrouwen.’
Rechters: ‘We hebben gelezen dat u goed heeft willen meewerken aan de onderzoeken in het Pieter Baancentrum.’
Rowan: ‘Het was meer een kwestie van transparantie en eerlijkheid.’

Waarom overviel hij de Primera en een week later de Cigo? Bij de Primera maakte hij 390 euro buit, de overval op de Cigo mislukte. De medewerkster vertikte het – ondanks het op haar gerichte vuurwapen – geld te geven. In plaats van de kassa te openen, riep ze om hulp waarop Rowan het verstandiger vond de zaak snel te verlaten. Agenten herkenden hem aan de hand van camerabeelden en hij werd gearresteerd.

Waarom?

Rowan heeft een verhaal. Hij vertelt: ‘Om een groot verhaal klein te houden, ik had mij aangesloten bij een outlaw motorclub. Ik moest de clubinleg betalen, 10.000 euro. Dat geld had ik niet. Ik probeerde hen te ontvluchten, maar dat ging niet. Ik heb twee dagen opgesloten gezeten in een kelder. Ik werd bedreigd. Toen moest ik een overval plegen.’

Rechters: ‘U werd gedwongen.’
Rowan: ‘Ik ga niet zomaar laconiek een overval plegen. Ik stond er niet achter. De laatste keer dat ik een overval pleegde was in 2010.’
Rechters: ‘Van wie was het wapen?’
Rowan: ‘Van hun.’

Rowan zegt dat zijn motorvrienden niet blij waren met de buit. Maar 390 euro. Daarom moest hij een week later nog een keer. De opdracht was om de kluis leeg te halen bij de Cigo. Hij zegt dat hij die vrouw die hem geen geld wilde geven ontzettend dapper vond. ‘Ik heb een brief geschreven met excuses.’

Tijdens de politieverhoren repte hij met geen woord over outlaws. Waarom toen niet en nu wel? Rowan laat niets meer los. Hij vertelt nog dat leden van de motorclub meegingen en om het hoekje stonden toen hij de overvallen pleegde. Dat moet het zijn. Zegt: ‘Ik zit liever acht jaar vast dan dat ik nog één ding zeg over die club.’

Een van de rechters wil weten of hij die 10.000 euro nu al heeft betaald. Rowan schudt van niet. ‘En ik heb daar behoorlijk last van in de gevangenis want veel van die gasten zitten vast.’ Wat als ze zich straks melden, wat gaat u dan doen? Rowan: ‘Dan ga ik proberen een betalingsregeling te treffen.’

De officier van justitie past de eis aan. Tbs met dwangverpleging is gezien de coöperatieve opstelling van Rowan wellicht een brug te ver. Ook omdat hij Rowan een paar keer heeft horen zeggen dat hij aan alles wil blijven meewerken (alleen niet naar Assen) en dat hij beseft dat dit wel eens zijn allerlaatste kans kan zijn. Daarom mag het een TBS met voorwaarden worden – TBS-light zeg maar. Drank en drugs worden taboe. Dat is de eis. Plus de lange maanden die hij al heeft uitgezeten.

Rechters: ‘Hoe ziet uw leven er over vijf jaar uit?’
Rowan, zonder twijfel: ‘Dan heb ik een vaste baan en ben ik op een normale manier trots op mezelf.’

Dat had een mooie afsluiting kunnen zijn van dit toch treurige verslag, een afsluiting met een sprankje hoop. Alleen is nog niet alles verteld. Rowan zou ‘via listige kunstgrepen en door een samenweefsel van verdichtsels’ ook nog eens tientallen mensen via marktplaats.nl voor duizenden euro’s hebben besodemieterd. Punt is dat het onderzoek in deze kwestie nog niet klaar is. Hoewel de oplichterij zich afspeelde in 2015 kan de Rabobank – daar kwam de buit binnen – in verband met iets interns en digitaals vereiste documenten niet scannen en ondanks de vele telefoontjes niet verstrekken aan justitie.

Een mindere afsluiting, maar zo lelijk is het.
Rowan wordt nog een keer vervolgd.

Rob Zijlstra