Er gaat weleens iets niet helemaal goed bij de rechtbank. Zo kan het nu en dan een eeuwigheid duren voordat een verdachte zich mag komen verantwoorden (en de straf die dat uiteindelijk oplevert is in enige ogen dan weer veel te kort). Het rechtsbedrijf piept en kraakt, er wordt zichtbaar bezuinigd op de schoonmaak en de koffie van firma Douwe Egberts die aan rechtbankbezoekers gratis ter consumptie wordt aangeboden is ronduit smerig.

Aan veel kan de rechtbank ook niets doen. Nog niet zo lang geleden moest een 47-jarige man uit Winschoten terechtstaan omdat hij lelijke dingen over Mark Rutte had geschreven en dat vervolgens op Facebook had geplaatst. Iets met geaardheid en doodschieten. De verdachte was niet komen opdagen en dat was al de tweede keer. De politierechter baalde daarvan en besloot dat er een nieuwe zitting moet komen want het recht moet links- of rechtsom z’n beloop krijgen.

Toen zij hierover een formaliteit wilde toevoegen aan het digitale strafdossier weigerde de computer voortgang te maken. Het systeem is weer eens trager dan traag, mopperde de politierechter tegen niemand in het bijzonder. Daarna zei ze: ‘Thuis bij de voorbereidingen print ik altijd van alles uit. Dat is veel handiger.’

Op het moment dat de rechter dat zei – ‘veel handiger’ – was net het rapport ‘kwaliteit en innovatie’ van de Raad voor de Rechtspraak vrijgegeven. In dat rapport staan verschrikkelijke dingen. De rechtspraak wil straks zonder papier werken en om dat voor elkaar te boksen zijn ICT’ers aan het werk gezet. En wat? Er is al meer dan 200 miljoen euro (!) uitgegeven en er moet nog meer geld bij. Het meest verschrikkelijke: het opgetuigde systeem werkt niet.

Daar kan de politierechter noch heel de rechtbank Noord-Nederland iets aan doen. Dit is algeheel overheidsfalen en dat is – uiteindelijk – de schuld van minister-president Mark Rutte. Ook toevallig.

Ondertussen vraagt een stem in mij al weken of de redenering klopt dat als de rechtspraak al meer dan 200 miljoen euro heeft uitgegeven, dat er dan ook mensen zijn die dat geld hebben ontvangen? En zo ja, wie zijn dat dan? En waar zijn ze? Zij zullen vroeg of laat wel niet verschijnen in de zalen van het strafrecht, want het leveren van wanprestaties is geloof ik niet strafbaar.

Wie deze week wel in de rechtszaal zat om zijn welverdiende loon te ontvangen was Kabul, een 27-jarige praatgraag uit Afghanistan. Hij had zich schuldig gemaakt aan het teweegbrengen van een hevig onlust veroorzakende gewaarwording aan het lichaam. Pardon? Kabul had twee vrouwen op straat in het gezicht gespuugd. Zomaar.

De officier van justitie zei tegen de drie strafrechters dat hij dit geval graag zou willen kwalificeren als mishandeling, maar dat hij in de vakliteratuur had gelezen dat dat er niet inzit. Iemand spugen is ontzettend vies, maar juridisch gezien moet het een belediging heten.

Kabul dacht dat hij niet raak had gespuugd. Of dat het per ongeluk was gebeurd. Daarna gaf hij het toe en zei zich voor te kunnen stellen dat zo’n gewaarwording zeer onprettig is. Dat een van de vrouwen een schadevergoeding wil van 200 euro vindt hij minder logisch. Beetje arrogant van die Nederlandse vrouw ook. Hij had toch direct sorry gezegd? Hij verzocht de rechters niet al te drastische maatregelen tegen hem te nemen.

De eis van de officier van justitie behelst dat Kabul 99 dagen gevangenisstraf moet krijgen, gelijk de tijd die hij in voorarrest heeft gezeten. In deze eis zijn ook twee vuistslagen verwerkt die Kabul zou hebben uitgedeeld in de daklozenopvang toen hij hoorde dat hij de eerstvolgende nacht buiten moest slapen.

Nu is het strafrecht niet alleen bedoeld om spugende mannen uit Afghanistan tot de orde te roepen, maar moeten er ook normen worden gesteld ter beteugeling van de misdaad. Ook dat gebeurde deze week. Dat wil zeggen, het was de bedoeling. Een heuse drugsbende met leden uit Duitsland, Turkije en Zweden zou zich in zittingszaal 14 moeten verantwoorden voor ondermijnende criminaliteit: hennepteelt in vakantiehuisjes op het park Emslandermeer bij Vlagtwedde. Hoewel hennep een rustgevend product heet te zijn, zijn vakantiehuisjes niet bedoeld voor de teelt.

Vier van de vijf mannen kwamen niet opdagen. Twee niet omdat ze misschien geen zin hadden tekst en uitleg te komen geven en twee niet omdat het Openbaar Ministerie had verzuimd hen correct uit te nodigen om terecht te staan. Niet de schuld van de rechtbank.

De 66-jarige Berend uit Bellingwolde is er wel. Hij zou als verhuurder van de huisjes de misdaad hebben gefaciliteerd. Hij heeft geen advocaat meegenomen. De bode had tegen hem gezegd, zo vertelt hij aan de rechters, dat hij dan de kans loopt levenslang te krijgen. Hij zegt: ‘Maar dat zou zonde wezen. Ik ben brandschoon en dat wil ik graag zo houden.’

Berend zegt dat hij er uiteraard niets mee te maken heeft. Aan de huurders had hij niets gemerkt. Ze betaalden altijd op tijd, contant, niet ongebruikelijk. Eentje hield zelfs duiven, die betaalde keurig de huisdierentoeslag van een tientje per beest per week.

Rechters: ‘Nooit iets geroken?

Berend: ‘Ik heb geen reuk, u kunt een scheet laten, ik ruik niks.’

De rechters vertellen hem dat hij als verhuurder een zorgplicht heeft. Heeft hij die plicht wel voldoende vervuld? Berend zegt dat hij jarenlang ervaring heeft met huisjesverhuur. Is het buiten rondom netjes, dan is het binnen ook netjes. Hij had geen reden tot argwaan. Keek hij weleens naar binnen? Nee, niet dagelijks. Er bestaat ook nog zoiets als privacy, zegt Berend tegen de rechters die dat horen te weten.

Berend zegt dat hij als verhuurder niet dagelijks op het park kwam. De mensen van parktoezicht wel. Waarom hebben die nooit iets gemerkt? En als ze dat wel hadden, waarom hebben ze dan niets tegen hem gezegd, formeel of informeel? Berend is duidelijk: ‘Ik verdien geen straf.’

De officier van justitie ziet dat anders. Hij heeft keihard bewijs. Tegen de rechters: ‘Meneer de verdachte verhuurt vijf huisjes op het park. In drie daarvan wordt hennep geteeld. Dat kan niet toevallig zijn want toeval bestaat niet en dus is meneer schuldig.’ De eis luidt een werkstraf van 120 uur en een maand voorwaardelijke celstraf als waarschuwing.

Berend: ‘Ik ben teleurgesteld.’ Hij zegt dat hij de waarheid heeft gesproken: ‘Ik lieg niet. Ik heet geen Zijlstra.’

Rob Zijlstra

update – uitspraak Berend – 5 maart 2018
Berend is vrijgesproken. Hij had, zo vinden de rechters, niet kunnen weten wat hij volgens de officier van justitie wel had moeten weten. Berend verliet als een tevreden mens het gerechtsgebouw.

 

→ meer van tekenaar Heleen van den Broek:  krebh.blogspot.nl/