‘Een overval? Mwah, vind ik tamelijk overdreven. Een te groot woord voor wat er is gebeurd. Nee, het was meer ’n ruzie. Eigenlijk wilden we hem alleen maar even op z’n nummertje zetten. Oké dan, het was een ruzie die een beetje uit de hand is gelopen. Ja, jammer voor die jongen, ik snap wel dat-ie aangifte heeft gedaan.’

Zegt Peter uit Groningen. Peter is een man van 40 jaar die anderhalf jaar geleden aan lager wal is geraakt. Heel lang ging zijn leven vol narigheid toch goed. Hij had een gezin met twee kinderen, altijd een baan om hard voor te werken, een eigen woning.

Op een slechte dag ging het goed mis. Waarom? Tja, zeg het maar. En toen? Gezin weg, baan weg, woning weg. Alles weg. Eerst kwam daar te weinig geld voor in de plaats, al snel daarna de onvermijdelijke knellende schulden.

Gedragsdeskundigen keken hem diep in ogen en concludeerden dat Peter ‘best wel’ een goed normbesef heeft. De pest is alleen dat hij daar in stressvolle omstandigheden niet naar kan handelen. Heel veel drank en drugs in alle variaties – maar nooit heroïne – deden aan lager wal ook geen goed.

In rechtszalen verschijnen behalve onschuldigen, verdachten die bekennen, verdachten die ontkennen en verdachten die bekennen en ontkennen tegelijkertijd. Die geven toe dat ze het hebben gedaan, maar minder erg dan wordt beweerd.

Peter spreekt de conclusies niet tegen, hij neemt het leven zoals het is. Maar dat hij betrokken was bij een woningoverval in Delfzijl, dat is dus gewoon dikke onzin. Zegt: ‘Die jongen is ook niet in elkaar getrapt of zo. Hij viel zelf.’ Peter zegt dat hij was meegegaan met ene Trevor, omdat hij, Peter dus, een auto kon regelen.

De beschuldiging is dat Peter met die Trevor een jongeman in Delfzijl in zijn woning heeft overvallen. In februari vorig jaar. Vanuit Groningen zouden ze met de auto naar Bornholm, Delfzijl zijn gereden omdat die Trevor een appel te schillen had met ene Ron. Deze ene Ron is een gamer die online een grote bek had gehad. En beter kon gamen dan Trevor dat kon. Daarom. Of zoiets. Welkom in de wereld van nu.

Ze hadden aangebeld, ze hadden Ron een smerige optater gegeven, gezegd ‘als je wat doet, dan steken we je neer’ en vervolgens hadden ze ter vergelding de Samsung Galaxy S5 en de Playstation van Ron meegenomen. Peter: ‘Wat ik zei, een ruzie die een beetje uit de hand liep. Nee, dat we ook spullen zouden meenemen, dat wist ik niet.’

Trevor werd vier maanden later – als enige – opgepakt en vorig jaar oktober veroordeeld tot twaalf maanden straf. Hoewel hij toen al een volwassen mens was, met stemrecht, want 20 jaar oud, was hij in het hoofd nog maar een kind. Daarom mocht jeugddetentie, die is milder dan grotemannendetentie.

Trevor ontkende toen overigens dat hij iets met die woningoverval te maken had. Hij was niet eens in Delfzijl. Hij was in Groningen. Aan het barbecuen. Buiten. Met vrienden. In februari.

Afgelopen week. Weer zit Trevor in zittingszaal 14, naast Peter. Tussen hen in is een veiligheidszone van anderhalve meter. Trevor draagt hetzelfde blauwe krijtstreeppak als een half jaar geleden. De nieuwe verdenking tegen hen samen: ze zouden in maart vorig jaar, dus een maand na ‘Delfzijl’, een man hebben overvallen in zijn woning in Groningen.

Dat ging zo. In het café hadden ze geïnformeerd naar iemand die in goud handelt. De kroegbaas – kroegbazen weten dat soort dingen – verwees hen naar Dikke Daan. Bij hem moet je wezen, had de kroegbaas naar eer en geweten gezegd.

Rond elf uur op een avond bellen ze aan. Dikke Daan, slecht ter been vanwege de leeftijd en daarmee gepaard gaande ongemakken, ligt al te bed. Het duurt daarom even voordat hij de deur opent. Als hij dat uiteindelijk doet, krijgt hij direct de loop van een koud wapen in de nek geduwd. Hij moet vertellen waar de kluis is. Doet hij dat niet, dan schieten ze hem dood. De overvallers gooien alvast een kast omver.
Maar dan. In de slaapkamer zien de twee overvallers de vrouw van Dikke Daan liggen, ongemakkelijk ziek te bed. Ze schrikken. En gaan er vandoor. Zonder kluis. Einde overval.

Trevor: ‘Klopt. Zo is het gegaan. Behalve die bedreiging van dat doodschieten, dat klopt niet. En dat de man letsel zou oplopen (rode striem in de nek), dat was natuurlijk niet de bedoeling.’
De rechters vragen: ‘Waarom, waarom doe je zoiets?’
Trevor: ‘Peter, hij hier naast mij, heeft mij gedwongen het te doen. Het was zijn idee. Hij had geld nodig of zo.’
Rechters: ‘Gedwongen?’
Trevor: ‘Hij bedreigde mij met een wapen. En hij bedreigde m’n moeder. En mijn moeder is ook ziek. Ik was bang.’
Rechters: ‘Nog steeds?’
Trevor: ‘De dingen gaan nog steeds als een ratel door mijn hoofd.’

Ik zie dat Peter met een dodelijke blik opzij kijkt. Ik kijk op mijn beurt met een schuin oog naar de vier potige parketwachters in de rechtszaal. Zij stellen als altijd gerust. Ordebewaarders zijn alert, zien alles, zitten klaar om in te grijpen als Peter onverhoeds dwars door de veiligheidszone knalt en bovenop Trevor springt. Maar zo spannend wordt het niet.

Peter zegt: ‘Dit is natuurlijk grote onzin allemaal. Trevor moet wel eerlijk zijn, we hebben het samen gedaan.’
Rechters: ‘Waarom?’
Peter: ‘Ik zat in een slechte periode van mijn leven.’
Rechters: ‘Was het uw idee?’
Peter: ‘Ja hallo, het idee kwam van de opa van Trevor.’

Zoals zo vaak in de rechtszaal ligt de ware waarheid weer eens ergens in de een of de andere hoek.

De dochter van Dikke Daan spreekt de rechters toe, ze spreekt namens haar vader. Ze zegt dat haar vader voor de duvel niet bang is. Ze zegt: ‘Maar ik zie de pijn, ik zie zijn kwetsbaarheid.’

Trevor: ‘Als ik dat had geweten dan had ik het niet gedaan.’
Peter: ‘Ik schaam me dood, een groot drama dit.’
Trevor krijgt een eis van 24 grotemensenmaanden aan de kont. Daarvan acht voorwaardelijk. Peter krijgt – ook voor ‘Delfzijl’ – vier jaren, eentje daarvan mag voorwaardelijk.

Als Trevor in zijn blauwe rechtbankpak opstaat en de parketwachters hem willen afvoeren, vraagt hij met zijn kinderhoofd aan de rechters of hij oma – zij zit op de tribune – heel even een knuffel mag geven.

Het mag niet.

Rob Zijlstra

uitspraak eind maart

→ het rechtbankverslag van de zitting van Trevor, september 2017: Game over