De leugen regeert. Ministers en zittende presidenten doen alsof het de gewoonste zaak van de wereld is, bankiers weten naar het schijnt niet beter, in het grote bedrijfsleven is liegen een noodzaak, niet alleen om de concurrent, maar ook om de consument een loer te draaien. Zelfs de slimsten onder de braveriken zijn niet eerlijk; die verzinnen sjoemelsoftware of snappen algoritmes waarmee Facebook en Google (onze) miljarden binnenhalen.

Het moet daarom merkwaardig heten dat van verdachten – de slechteriken – wordt verwacht dat zij de waarheid spreken.

Ontkennende verdachten krijgen nogal eens voor de voeten geworpen dat ze geen verantwoordelijkheid nemen. Goed voor extra straf. Hier kronkelt iets.

Want liegen is menselijk. Het is onderzocht: bij alle culturen en op alle continenten komt het voor. Dus is het raar dat van een slechterik bovenmenselijk gedrag wordt verwacht zodra hij in handen is gevallen van de braveriken.

In rechtszalen wordt ontzettend gelogen.

Zou ik een top tien maken van de meest markante leugenaars in zittingszaal 14 en omstreken, dan is Reinier S. uit Hoogezand al jaren onovertroffen lijstaanvoerder. Zijn leugenachtige verklaringen golden als bewijs. Hij verklaarde dat uitgerekend op de dag dat zijn lieve vrouw werd vermoord, de klok de tijd terug tikte en de aarde plat was en dat hij het dus nooit gedaan kon hebben.

Reinier S. bracht in 1996 zijn partner Gonda Drent om het leven. De rechtbank veroordeelde hem in 2008 tot twaalf jaar cel, in hoger beroep kwamen er nog wat leugens bij en kreeg hij vijftien jaar. Reinier S. komt volgende maand op vrije voeten.

Maikel S. (43) uit Groningen staat op het punt de eerste plek op de lijst der liegbeesten over te nemen. De verklaringen die deze man twee weken geleden ten overstaan van het gerechtshof in Leeuwarden aflegde hadden volgens de aanklager ‘geen enkele relatie met de waarheid’. En daar komt-ie: ‘Dat verdachte geen verantwoordelijkheid neemt, maakt de feiten des te erger.’ Dat zei de advocaat-generaal (dat is officier van justitie in hoger beroep).

Maikel S. werd door de rechtbank in Groningen veroordeeld tot twintig jaar celstraf wegens dubbele doodslag. In januari 2013 bracht S. op één dag twee mensen om het leven. In een woning aan de Oliemuldersweg in Groningen stak hij ’s ochtends de 66-jarige Gudrun Küster met een mes in de hals, zeven uur later vermoordde hij op gruwelijke wijze de 71-jarige Trevor Griffiths in diens woning aan de Waldeck Pyrmontstraat.

Maikel S. kende beide slachtoffers. Beide slachtoffers kenden elkaar niet. Waarom werden ze vermoord? Het Openbaar Ministerie: veel wijst op roof. Maikel S. had geld nodig om drugs te kopen. Geld dat hij dacht te halen bij de vrouw en de man bij wie hij een tijdje als huurder van een kamer had ingewoond.

Veel ernstiger kan een misdrijf niet wezen. Daarom was er dertig jaar cel geëist. Toen de rechtbank daar twintig jaar van maakte, ging het Openbaar Ministerie in hoger beroep. De nieuwe strafeis: dertig jaar en tbs met dwangverpleging. Dat is op het nippertje geen levenslang.

Wie 43 jaar oud is en na een rekensom vaststelt dat de vrijheid pas na je zeventigste verjaardag terugkeert, heeft weinig te verliezen. Dan grijp je alles aan wat de mens eigen is om het ergste te voorkomen.

En dus ontkent Maikel S. ondanks de onomstotelijke bewijzen dat hij Gudrun Küster en Trevor Griffiths om het leven heeft gebracht.

Het leven van Maikel S. is al jaren een leugen, noodzakelijk om te overleven. De onafhankelijkheid van Suriname bracht hem als een onbeschreven blad naar Nederland. Maar de jeugd ging gepaard met problemen, diploma’s bleven uit en toen hij 21 was, zat hij voor het eerst in een afkickkliniek. Drugs en bijbehorende criminaliteit, veroordelingen inclusief, werden vaste ingrediënten van zijn leven. Zijn kinderen wonen in Amsterdam, Rotterdam, Eindhoven en Peru.

Nee. Niet hij, maar ene Mo en ene Kees, mannen uit Amsterdam die hij ook niet kent, hebben de twee moorden op één dag in Groningen gepleegd. Mo en Kees deden dit in opdracht van de doodgeschoten beroepscrimineel Muljaim Nadzak. Met hem had hij 35 kilo wiet gestolen ‘in de buurt van Norg bij Drachten’. De wiet had hij verstopt bij mevrouw Küster en meneer Griffiths en toen ineens waren de drugs verdwenen en toen was de doodgeschoten Nadzak boos, toen kwamen ene Mo en ene Kees hem bedreigen en toen had hij bang de woningen van de verstopplaatsen aangewezen. Mo en Kees belden de volgende ochtend en toen moest hij het lichaam van mevrouw Küster dat op straat lag naar haar woning tillen, vandaar dus zijn DNA op het slachtoffer.

Bij zijn aanhouding, in de nacht na de moorden, had hij een plastic tas bij zich met boodschappen. Boodschappen die kort daarvoor bij de Albert Heijn waren gekocht door Trevor Griffiths. Maikel S. zei dat hij die tas met inhoud voor een tientje had gekocht van ene junk op straat. Bloed op het pedaal van de fiets van het slachtoffer? Kan, zegt Maikel S., ‘want ik heb ook nog met hem gevochten.’

In een heimelijk opgenomen telefoongesprek vanuit de gevangenis horen rechercheurs Maikel S. tegen zijn vriendin zeggen: ‘Onder Küster kom ik wel uit, daar word ik van vrijgesproken, maar Griffiths is een groot probleem. Ik ga zeggen dat we hebben gevochten, dat ik hem heb geslagen en dat toen ik wegging hij nog leefde.’

Een van de rechters: ‘Wat u als waarheid beweert, dat kan toch helemaal niet? Of u moet Hans Kazan erbij hebben gehad.’

Maikel S. zegt dat hij in de gevangenis – hij zit vast sinds januari 2013 – christen is geworden. Andere rechter: ‘Als je christen bent, betekent dat dat je eerlijk moet zijn’ (kennelijk heeft deze rechter de eerste zinnen van dit verhaal niet gelezen).
Maikel S. antwoordt: ‘Ik ben eerlijk.’
De rechter (‘wij zijn maar aardse rechters’) ‘Nou… nou…’

Maikel S. zegt dat hij niet weet hoe hij de dagen door moet komen in de gevangenis. Dat is tamelijk heftig als je nog twintig tot dertig jaar voor de boeg hebt. Ik geloof het ook niet. Maikel S. heeft in detentie een nieuwe liefde ontmoet. Ik weet niet hoe, maar het kan. Eind dit jaar hoopt hij weer vader te worden.

Dat laatste is niet waar.
Dat liegt de rechtbankverslaggever.
Toch?

Nee.
Verslaggevers liegen niet.

Rob Zijlstra

→ De strafzaak tegen Maikel S. wordt in augustus voortgezet. Omdat er tbs is geëist moet er, op last van het hof, een rapport komen over de geestesgesteldheid van S.