Dit is een verhaal zonder grote woorden.
Eigenlijk zou dit een verhaal van stilte moeten zijn, maar ik weet niet hoe je dat schrijft.

Op 20 augustus 2017, dat is nog geen jaar geleden, gebeurde er zomaar ineens iets verschrikkelijks in de veerhaven van Lauwersoog. Een automobilist reed in op voetgangers. De 44-jarige Peter Luttikhuizen uit Groningen was op slag dood. Zijn 9-jarige dochter Aminga overleed twee dagen later in het ziekenhuis aan de verwondingen. Zoontje Pelle van 8 raakte gewond, maar is nu bijna 9.

De automobilist heet Ingrid, een 64-jarige vrouw die op weg was naar haar werk in een winkeltje op Schiermonnikoog. Zij kende de weg naar het eiland als geen ander.

Twee weken geleden stond ze terecht. In de rechtszaal zaten de nabestaanden en vrienden van Peter en Aminga. Zij zaten naast de familieleden en vrienden van de vrouw die het vreselijke ongeluk veroorzaakte. Niemand wilde die dag de 64-jarige Ingrid zijn, schreef ik in de krant.

Was het een ongeluk in de zin van per ongeluk? Niet verwijtbaar, maar een verschrikkelijk noodlot? Iets wat je overkomt? Of was Ingrid als bestuurster van de grote Volvo onvoorzichtig? Keek ze niet goed uit omdat ze haast had?

In de rechtszaal is de vraag: overtrad zij artikel 6 van de Wegenverkeerswet? Als dat zo is, dan heeft ze zich schuldig gemaakt aan een misdrijf. Het Openbaar Ministerie vindt dat dit laatste het geval is.

De rechters zien het anders, zo werd deze week duidelijk toen uitspraak werd gedaan. Een verkeersmisdrijf – daar kun je gevangenisstraf voor krijgen – vereist dat je flink de fout in moet gaan. Eén fout is niet voldoende. En volgens de rechters heeft Ingrid één fout gemaakt, met vreselijke gevolgen weliswaar, maar het blijft een enkele fout: ze verleende geen voorrang.

Ingrid werd daarom vrijgesproken van het misdrijf, van het overtreden van artikel 6. Wel is ze schuldig aan artikel 5: door geen voorrang te verlenen heeft ze het overige verkeer in gevaar gebracht. Het is een overtreding die talloze keren per dag wordt gemaakt. De opgelegde straf: een taakstraf van dertig uur en een rijontzegging van drie maanden.

Dat is het, daar moeten we het mee doen.
Uit de samenleving: dus je krijgt een taakstraf als je twee mensen, een vader en een kind, doodrijdt?
Terwijl nabestaanden levenslang hebben?
Ja.
Eline Kroeze uit Winsum reageerde publiekelijk via Facebook.
Zonder vraagteken: ‘Waar is men mee bezig in Nederland’.

Verkeerszaken zijn rotzaken. Achteraf moet worden vastgesteld wat er is gebeurd en wie daar al dan niet schuld aan heeft. En als er sprake is van schuld, wat is dan een passende straf, een straf waarvan je weet dat die altijd in schril contrast staat met het leed?

Verkeerszaken zijn ook rotzaken omdat er niet veel voor nodig is om verdachte in de rechtszaal te worden. Je hoeft geen crimineel te zijn om je schuldig te maken aan onoplettendheid in het verkeer. Zou slecht verkeersgedrag keihard via de strafrechter worden aangepakt, dan moeten er gevangenissen worden bijgebouwd. Autorijden is nu eenmaal niet ons sterkste punt.

Het kan niet, maar iedereen die zijn rijbewijs haalt (heeft) zou verplicht een verkeerszaak in de rechtszaal moeten bijwonen. Bijvoorbeeld die van de 65-jarige man uit Drenthe die bellend en Whats-append met honderd kilometer per uur inreed op een stilstaande rij auto’s, wachtend voor de geopende brug. Hij had de stilstaande auto’s niet opgemerkt, want te druk met zijn telefoon en de afspraak waarvoor hij te laat was.

Een 74-jarige mevrouw zat in de achterste auto en was op weg naar Ameland. Ze overleed kort na aankomst in het ziekenhuis. En de drukke man is voor het leven getekend.

Zat Ingrid ook te appen?
Nee.
Had zij haast?
Ze zegt van niet.

Ze wilde haar auto parkeren in de parkeergarage bij de veerhaven, maar zag dat die vol was. Ze keerde, om elders een plek te zoeken. De boot naar Schiermonnikoog ging om half een. Het ongeluk gebeurde even na twaalf uur. Genoeg tijd. Dat zegt ze. De politie noteerde een ander tijdstip van het ongeluk: 12.18 uur. Als dit laatste klopt, zou de bestuurster met nog twaalf minuten voor de afvaart gehaast kunnen zijn.

Het Openbaar Ministerie laat het tijdstip van het ongeluk in het midden en de rechters willen het niet weten. Dat vind ik wel raar.

Enfin.

Ingrid zoekt dus een parkeerplek. Ze wil de Zeedijk (voorrangsweg) oprijden. Van links komt een bus. Die ziet ze niet. Maar de bus is er wel. Ze schrikt. In plaats van te remmen, geeft ze gas. Een reactie in de schrik. Ze schiet voor de bus – wel vol in de remmen – langs. Daar lopen Peter, Aminga en Pelle.

Gehaast of niet, de rechters schrijven in het vonnis: ‘Verdachte had naar het oordeel van de rechtbank de tijd kunnen en moeten nemen om zich er beter van te vergewissen dat geen verkeer op de voorrangsweg naderde.’

Aminga vertelde mopjes toen het gebeurde.

Peter Luttikhuizen – werkzaam in de verslavingszorg – was een trouwe lezer van deze column, vertelde zijn partner aan de rechters in de rechtszaal. ‘Nooit hadden wij kunnen bevroeden dat Peter in zittingszaal 14 zelf onderwerp van gesprek zou worden.’

In zittingszaal 14 hangen vijf panelen aan de muur. Het zijn kunstwerken. Wie kijkt kan de contouren van de provincie Groningen waarnemen.

De vijf werken zijn in zachte pasteltinten geschilderd. De schilder, kunstenaar Jaap Hillenius, beoogde daar iets mee. De zachte kleuren moeten tegenwicht bieden aan de harde en rauwe werkelijkheid die in de zaal van het recht wordt besproken. De niet altijd te bevatten werkelijkheid die zomaar kan gebeuren, kan met de zachtheid van kleur een beetje in balans worden gebracht.

Dat was zijn boodschap.

In augustus 1999 werd Jaap Hillenius, vrolijk fietsend door zijn stad Amsterdam op een trambaan door een automobilist aangereden. Hij was op slag dood. De schilderijen hingen toen nog maar pas in de Groninger rechtszaal.

Vanuit de stilte schreeuwen zijn zachte pastelkleuren het soms uit.
Het valt niet mee om boven het lawaai van de onverstoorbare werkelijk uit te komen.

Rob Zijlstra

update  – 22 mei 2018 – hoger beroep
Het Openbaar Ministerie gaat niet in hoger beroep → dvhn.nl