update / toegevoegd – rectificatie na uitspraak raad voor de journalistiek – 5 augustus 2019

Een op de grond gevallen colaflesje, gevolgd door een onvriendelijke woordenwisseling heeft geleid tot een slepend conflict met tuchtzaken en een echte rechtszaak tussen twee leden van de Groninger Lawn Tennis Bond (GLTB). Het ene lid is ondernemer, de ander is rechter.

Wat is er gebeurd op het lommerrijke tennispark Vorenkamp in Groningen-zuid, de thuisbasis van de oudste tennisclub van Groningen – sinds 1913 – waar meer dan duizend mensen lid van zijn?

Op een zonnige lentedag, op 8 mei 2016, laat Nico Salas op het terras een flesje Pepsi-cola op de grond vallen. Hij ruimt het glaswerk op, maar in de ogen van clubgenoot Joep de Locht – hij zit ook op het terras – doet hij dat niet naar behoren. Tussen beide heren ontstaat een woordenwisseling, die allesbehalve vriendelijk is.

Op het volle terras krijgt Nico Salas te horen dat hij een ’asociale buitenlander’ is die ‘niet eens fatsoenlijk Nederlands kan praten’ en bovendien ‘een hufter is die vrouwen lastigvalt’. De Locht bijt zijn clubgenoot toe: ‘Jij hoort hier niet thuis.’

rectificatie

De Raad voor de Journalistiek heeft op 22 juli 2019 geoordeeld dat Dagblad van het Noorden de hiervoor beschreven scene had moeten toeschrijven aan de waarneming van Nico Salas. Ook vindt de Raad dat deze krant na reclamatie van De Locht terstond had moeten overgaan tot rectificatie. De Raad meent dat Dagblad van het Noorden, verslaggever Rob Zijlstra en hoofdredacteur Erik Wijnholds op dit punt journalistiek onzorgvuldig hebben gehandeld.

In de ogen van de Raad is alleen het toeschrijven van de beschreven scene aan Salas een vereiste. De rest van het artikel wordt niet betwist.

Op het volle terras krijgt Nico Salas, zo beweert hij,  te horen dat hij een ’asociale buitenlander’ is die ‘niet eens fatsoenlijk Nederlands kan praten’ en bovendien ‘een hufter is die vrouwen lastigvalt’. Volgens Salas zou De Locht hem hebben toegebeten: ‘Jij hoort hier niet thuis.’

Nico Salas (63) komt uit Groningen en is ondernemer. Hij heeft een Chileense achtergrond. In 1972 ontvluchtte hij zijn geboorteland en streek neer in Groningen. In 1982 werd hij lid van de tennisclub. Hij spreekt vloeiend Nederlands, met een accent.

Joep de Locht (53) woont in Haren en is behalve een fervent tennisser sinds 2002 als rechter werkzaam bij de rechtbank Noord-Nederland, locatie Assen. Daarnaast is hij voorzitter van de geschillencommissie consumenten en zorg, een landelijke club, in het leven geroepen om conflicten te beslechten.

Nico Salas voelt zich gekwetst door de woorden die De Locht zou hebben geuit, een clubgenoot die hij tot dat moment niet anders kent dan van gezicht.

Het onbeduidende incident met het flesje krijgt drie weken later een vervolg. Beide heren treffen elkaar opnieuw op het terras van hun tennisclub. De Locht gaat naast Salas zitten en vertelt wat hij van plan is te gaan doen: hij zal een juridische procedure beginnen met als doel Salas financieel kaal te plukken. De rechter is boos omdat Salas na het flesjesincident een brief heeft geschreven aan de rechtbankpresident. In die brief beklaagt Salas zich over het gedrag van De Locht.

De Locht vindt dat Salas met die brief ‘ruchtbaarheid heeft gegeven aan valse aantijgingen’. Er is volgens De Locht sprake van ‘onrechtmatig handelen’ waardoor hij als rechter ‘reputatieschade’ lijdt. De Locht wil geld zien.

Nico Salas was al gekwetst en voelt zich nu ook bedreigd. Hij dient een klacht in bij het bestuur van de tennisclub. Het bestuur legt de klacht voor aan de tuchtcommissie. En die oordeelt dat De Locht zich schuldig heeft gemaakt aan wangedrag en daarmee de regels van Fair Play heeft overtreden. De tuchtcommissie schrijft: ’Mede gezien zijn professionele achtergrond had hij zich niet moeten laten meezuigen in een conflict waar hij zelf een grote bijdrage aan heeft geleverd.’

De tuchtcommissie legt ook een straf op. De Locht krijgt een voorwaardelijk verbod om gedurende vier maanden wedstrijden te spelen.

Een rechter is ook maar een mens. Vanwege de bijzondere positie van rechters is er een gedragscode. Daarin staat: ‘Medewerkers van de Rechtspraak realiseren zich dat privégedrag en het publiekelijk uiten van privé-meningen het vertrouwen in de Rechtspraak kunnen schaden.’

Marcel Becker is als universitair docent ethiek verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Mag een rechter zich schuldig maken aan wangedrag? Becker zegt alleen iets in algemene zin te kunnen zeggen: ,,Wij stellen hoge eisen aan rechters en dat is ook algemeen aanvaard, niet in de laatste plaats door rechters zelf. Rechters vinden dat ze onberispelijk en integer moeten zijn. Daar staat tegenover dat een rechter die tijdens een voetbalwedstrijd een rode kaart krijgt, niet een slechte rechter is. Maar in z’n algemeenheid geldt dat rechters terughoudend dienen te zijn, ook buiten de rechtszaal.’’

Joep de Locht is het niet eens met de voorwaardelijke veroordeling door de tuchtcommissie. Hij noemt de uitspraak ‘juridisch lachwekkend’. Hij gaat in hoger beroep bij de Commissie van Beroep. Tijdens die zitting – in Amersfoort – noemt hij Salas een ‘notoire querulant’ die ‘tijdens zijn meer dan dertig jaar verblijf in Nederland een lange staat van afkeurenswaardig en zeer verwerpelijk gedrag heeft opgebouwd’.

Hij krijgt geen gelijk. De beroepscommissie oordeelt: De Locht heeft zich schuldig gemaakt aan wangedrag. Hij krijgt een tuchtrechtelijk berisping. Salas zelf krijgt ook een tik op de vingers in de vorm van een waarschuwing. Hij heeft een van de gesprekken met De Locht heimelijk opgenomen met zijn telefoon. Ook dat valt niet te rijmen met Fair Play.

Het zal daarna niet meer goed komen. In de zomer van 2017 zijn er nieuwe incidenten tussen de twee heren. Opnieuw moet de tuchtcommissie een oordeel vellen. Ditmaal wordt het gedrag van De Locht beoordeeld als ‘discriminerend’, ‘kleinerend’ en intimiderend’. Het lidmaatschap van De Locht wordt voorwaardelijk geschorst (voor een jaar) en ook krijgt hij een voorwaardelijk toegangsverbod, ook voor een jaar.

Nico Salas vindt dat Joep de Locht zijn excuses moet aanbieden middels een rectificatie op de website van de tennisclub. Als De Locht dat weigert, stapt Salas naar de rechter om via die weg een rectificatie af te dwingen. Omdat De Locht voor de rechtbank Noord-Nederland werkt dient de zaak bij de rechtbank Overijssel, in Almelo.

Het verzoek tot een rectificatie wordt afgewezen. Ook Salas is niet brandschoon. De rechtbank in Almelo schrijft wel in het vonnis dat De Locht ‘de grenzen van het toelaatbare heeft overschreden’. Door Salas te dreigen met de ‘financieel-economische ondergang door het leggen van beslag op bezittingen en inkomsten’ handelt De Locht onrechtmatig en is hij te ver gegaan.

Omdat Nico Salas als eiser de verliezende partij is draait hij op voor de kosten van de procedure: 1.747 euro. Om het geld te innen stuurt De Locht deurwaarder Flanderijn naar de woning van Salas.

Tussen de tuchtrechtelijke zaken en de civiele zaak in Almelo door spelen nog twee opmerkelijke kwesties. Tijdens de eerste procedure bij de tuchtcommissie – in 2016 – voert De Locht een getuige op, iemand die hem vrij zou kunnen pleiten van wangedrag. Het is een tennismaat met wie De Locht regelmatig op de tennisbaan is te zien.

Het gaat om Richard W., de man die toen als directeur werd verdacht van miljoenenfraude bij het bedrijf Rendo. Begin dit jaar is W. wegens fraude veroordeeld tot vier jaar gevangenisstraf.

In de periode dat Richard W. als verdachte in de publiciteit komt, ontvangt deze krant anonieme melding. De boodschapper uit zijn ‘stomme verbazing’ dat een rechter van de rechtbank in Assen en een verdachte in een strafzaak, die wordt behandeld door de Assense rechtbank, samen op de tennisbaan verschijnen en dat W. als getuige optreedt in een conflict. De boodschapper vindt dat ‘kwalijke structuren in de maatschappij’ moeten worden blootgelegd.

Ook tijdens de procedure in hoger beroep is er iets opmerkelijks. De Locht laat zich bijstaan door een raadsman en niet de eerste de beste: hoogleraar algemene rechtswetenschap Jan Brouwer, verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen. Een zwaargewicht.

Jan Brouwer noemt Salas een ‘arme drommel’ om vervolgens fel uit te halen naar het bestuur van de tennisclub, de club waar hij zelf ook lid van is. Brouwer beticht het bestuur van STASI-praktijken. Het bestuur zou een conflict hebben met een medewerker (‘niet toevallig het belangrijkste tennismaatje van De Locht’, aldus Brouwer) en wil nu op ‘intimiderende wijze’ haar gelijk halen.

In de procedure in hoger beroep is de toenmalige voorzitter van de GLTB, Jelco Caro, gehoord. Hij laat aan de commissie weten dat Nico Salas niet bekendstaat als leugenaar en ook nooit voor problemen heeft gezorgd. Letterlijk: ‘Salas is, wellicht ook door zijn voor onze club ongebruikelijke achtergrond, een kleurrijk en temperamentvol lid dat op vele manieren zijn steentje heeft bijgedragen aan het bestaan van de club en haar talloze activiteiten’.

Binnen de Groninger Lawn Tennis Bond ligt het conflict tot op de dag van vandaag zeer gevoelig. Rechter De Locht vindt dat hij door de tuchtzaken reputatieschade heeft geleden. Hij heeft leden schriftelijk aansprakelijk gesteld voor deze schade en dreigde met beslagleggingen op hun woningen tot 20.000 euro.

Het huidige bestuur laat in een reactie weten ,,niet inhoudelijk op kwesties van individuele leden’’ te willen reageren. Over de uitlatingen van Jan Brouwer: ‘Wij betreuren de onjuiste beschuldigingen en insinuaties aan het adres van het toenmalig bestuur van de GLTB. Deze schaden het belang van de vereniging, haar leden en vrijwilligers.’

De Locht is gevraagd te reageren. Een gesprek wil hij niet. Voor vragen verwijst hij naar de afdeling communicatie van de rechtbank Noord-Nederland. Een voorlichter laat vervolgens weten dat De Locht de gang van zaken betreurt en dat hij er beter aan had gedaan zich aan de situatie te onttrekken.

Er wordt verwezen naar het vonnis van de rechtbank in Almelo waarin Nico Salas volgens De Locht op alle punten in het ongelijk is gesteld. Voor hem is daarmee de zaak afgedaan. Op het feit dat de rechtbank Almelo hem beticht van wangedrag en onrechtmatig handelen waarmee hij ‘de grenzen van het toelaatbare’ heeft overschreden, komt geen reactie.

Ook het gerechtsbestuur van de rechtbank Noord-Nederland is om een reactie gevraagd. Rechtbank-president Maria van de Schepop laat weten: ‘Het kan gebeuren dat een rechter in zijn privésituatie, zoals het ieder mens kan overkomen, een geschil kan krijgen. Een geschil waar op enig moment zelfs een rechter aan te pas moet komen.’ Volgens Van de Schepop realiseert De Locht ‘zich terdege dat hetgeen destijds is voorgevallen afbreuk doet aan het aanzien van zijn ambt’.

Het gerechtsbestuur laat verder weten dat De Locht zijn contacten met Richard W. na diens veroordeling heeft verbroken.

Joep de Locht heeft het lidmaatschap van de GLTB opgezegd en is lid geworden van tennisvereniging Cream Crackers. Deze vereniging is gehuisvest op hetzelfde park Vorenkamp.
Ze delen ook het terras.

Rob Zijlstra

dit artikel is ook gepubliceerd in Dagblad van het Noorden

→ uitspraak van de Raad voor de Journalistiek: onzorgvuldig