Wat een bijzondere zaak. Sowieso. De verdachte is een politieagente, dat gebeurt niet ieder jaar. De agente wordt bij aanvang van de strafzaak beschuldigd van een poging tot doodslag. Ze heeft met haar dienstwapen op een burger geschoten en dat had ze volgens het Openbaar Ministerie niet moeten doen.

Zelf denkt ze daar anders over.

De agente zit in vol ornaat in de verdachtenbank, met alle attributen aan de koppel. Alleen de holster die met riemen vastzit aan haar bovenbeen is leeg. Zo’n twintig collega’s, meestens ook in uniform, zijn meegekomen voor ondersteuning.

Het lijkt wel of de politie terechtstaat wat natuurlijk niet zo is. Wie terechtstaat is Ellie uit Emmen, 41 jaar en al 21 jaar bij de baas. Toen het gebeurde was ze in opleiding. Ze wil operationeel expert worden, een functie waarin je moet initiëren, bouwen, onderhouden en regisseren. Ze zat in de auto naast haar mentor Jaap die al operationeel expert is.

Het volgende gebeurde. Gedoe in de stad. Een man bedreigt zijn ouders en zwaait met wapens. De politie wordt gewaarschuwd en de meldkamer maakt er een prio 1-melding van. Dan is het serieus en is haast geboden. Vijf politieauto’s spoeden richting het gedoe.

Ter plaatse blijkt zoonlief niet meer aanwezig. Hij is met zijn vader in een auto vertrokken. Moeder zegt dat zoonlief weer kalm en rustig is. Ja. Hij heeft de wapens, twee, in een plastic tasje meegenomen. De operationeel expert vindt vooral dat laatste niet fijn. Besloten wordt om vader en zoon op te sporen.

Vrij snel wordt de auto getraceerd en door Jaap en Ellie aan de kant van de weg gedirigeerd. Zoonlief blijkt kort daarvoor te zijn uitgestapt. Ja. Met de wapens. Het is dan 20.33 uur. Op dat moment komt er een man op een scooter aangereden.
Zou dat ‘m zijn?

Ellie initieert. Ze legt haar hand op haar wapen, ze scant de scooterrijder (zo zegt ze dat), wijst met een vinger naar voren, roept: ‘stop of ik schiet’ en schiet. Drie keer in dezelfde richting. De scooterrijder wankelt even, geeft gas en rijdt verder. Een vierde schot.
.
Operationeel expert Jaap is met stomheid geslagen. Ellie: ‘Ik moest hem aansporen. Ik riep, rijden! Ga achter die scooter aan!’ Maar de scooterrijder is sneller en verdwijnt zigzaggend in de avond.

Niemand die het zei, maar ik denk dat agent Jaap even na 22.00 uur die avond een half politiebureau bijeen heeft gevloekt. Experts kunnen dat. Want wat? Zoonlief heeft zich gemeld. Met de wapens. En dan wordt ook duidelijk dat hij niet (niet) de man was op de scooter. Ellie heeft op een onschuldige burger geschoten.

Drie dagen na het incident meldt ook de scooterman zich. Het is Mario, de snelste scooterrijder van heel de stad, zegt hij. Hij is ongedeerd gebleven, maar zijn scooter toont twee kogelinslagen, eentje in de uitlaat, eentje aan de zijkant, in het motorblok. Hij doet aangifte.

Het Openbaar Ministerie is tot de conclusie gekomen dat Ellie in strijd met de geweldinstructies heeft gehandeld. Ze had er – het signalement was vaag – niet vanuit mogen gaan dat de scooterrijder de gezochte persoon was. Er was geen sprake van een zo dreigende situatie dat het vege lijf gered moest worden. In niets gaf de scooterrijder aanleiding: Mario had de beide handen aan het stuur.

Ellie zegt dat ze weloverwogen schoot, tijd voor een waarschuwingsschot was er niet geweest. Waarom ze schoot? Om de verdachte aan te houden. Ze zegt: ‘Het was aanhoudingsvuur.’

De rechters willen weten of Ellie een goede schutter is?
Dat is ze, zegt ze. Ze is A.
Rechter, heul voorzichtig want het is een wat gekke maar wel relevante vraag: ‘Waarom schoot u dan niet raak?

Ellie zegt dat ze in haar 21-jarige carrière nooit eerder heeft hoeven schieten, dat op trainingen niet veel wordt geoefend om op rijdende voertuigen te schieten. Geleerd wordt dat dat zelden leidt tot gewenst resultaat en dat het gevaarlijk is bovendien vanwege afketsende kogels. Maar, zegt ze: ‘Niets doen was geen optie.’

Rechters: ‘Was u niet bang dat u hem dodelijk zou treffen?’
Ellie zegt dat ze bewust laag schoot, op de banden.
Rechter: ‘U wilde de scooter uitschakelen, maar niet de bestuurder?
Ellie: ‘De intentie van laag schieten is verwonden.’

Mario wil ook wat zeggen, maar dat mag niet. Hij heeft zich niet als slachtoffer gemeld. Rechters: ‘U bent dus toehoorder.’ Op de gang vertelt Mario dat de lezing die de agente geeft niet klopt. Ze zegt dat ze schoot toen ik kwam aanrijden. Maar dat is niet zo. Ze schoot toen ik haar gepasseerd was.’
Ik vraag of hij een bloemetje van de politie heeft gekregen. Of een brief desnoods, met excuses.
Mario: ‘Niks. Ik heb nooit iets van de politie gehoord.’

De officier van justitie zegt dat de agent strafbaar is en dus ook een straf verdient. En daar zit hij mee in de maag. ‘Voor een agent is niets zo erg dan om een verdachte te zijn.’ Hij laat vervolgens de poging tot doodslag varen. Ellie heeft zich nu schuldig gemaakt aan een poging tot het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel. De daarbij passende eis in haar geval: een voorwaardelijke werkstraf van 120 uur. Dat is een waarschuwing.

Advocaat Hans Anker wil nog minder. Hij is het met de politie eens, want dat is de klant. Anker zegt dat Ellie in de gerechtvaardigde veronderstelling verkeerde dat de scooterrijder de verdachte was en dat het schieten een rechtmatige uitoefening van haar bediening is geweest. Geen opzet, dus niks straf.

Er zijn vaker verdachten die zeggen onschuldig te zijn. Die krijgen dan het verwijt van een gebrek aan probleembesef. En dan neem je dus geen verantwoordelijkheid voor wat je hebt gedaan. Verdachten van geweldsmisdrijven krijgen ook vaak te horen dat het niet aan hen te danken is dat het niet erger is afgelopen. Dat verdachte van geluk mag spreken dat het slachtoffer niet ernstig verwond is geraakt. Of dood, nog erger.

Tegen de verdachte Ellie wordt dit niet gezegd, terwijl zij wie dan ook op blote knieën mag danken dat haar vier weloverwogen schoten Mario niet raakten. Zo ze ook het rechtssysteem mag omhelzen en knuffelen omdat bij de straf(eis) rekening wordt gehouden met omstandigheden.

Maar wat zegt de operationeel expert in spe in haar laatste woord tegen de rechters?
Ze zegt: ’Ik zou het zo weer doen.’

Rob Zijlstra

>>  operationeel expert

> > geweldsinzet

UPDATE – 15 OKTOBER 2018
Elly is conform de eis van het Openbaar Ministerie veroordeeld tot een voorwaardelijke taakstraf van 120 uur: een waarschuwing dus. Ik sluit niet uit dat de agente in hoger beroep gaat. Voor de overwegingen van de rechtbank, klik op onderstaande afbeelding voor het vonnis.

update – 22 oktober 2018 – dvhn
De agente gaat in hoger beroep. Tussen de visie van de rechtbank en de praktijk van de politie gaapt een grote kloof, zegt advocaat Wim Anker. Hij en zijn broer staan al jaren politiemensen bij die verdacht worden van een misdrijf.

update – 24 oktober 2018 – dvhn

update 2 – 24 oktober 2018 – politie aan de deur