En toen mocht de rechter geen stukjes meer schrijven van de president

Een rechter van de Rechtbank Noord-Nederland mag van rechtbankpresident Maria van de Schepop geen stukjes meer schrijven op het interne netwerk van de rechtbankorganisatie. Een kritische column over het salaris van leidinggevenden en over een ontslagvergoeding van een bestuurder bij de rechtbank deed de deur dicht.

Rechter in kwestie is Edzard van Weringh, werkzaam in de sector civiel op de locatie Assen. Voorheen was hij jarenlang strafrechter in Groningen. Zijn columns staan op Intro en zijn te lezen door medewerkers van alle rechtsinstanties in Nederland. De columns zijn in het bezit van deze krant.

Het columnverbod gaat om meer dan een intern brandje. Er heerst al langere tijd onvrede onder rechters. De werkdruk is mede door een rechterstekort hoog, overwerk is structureel, rechters zeggen niet meer de kwaliteit te kunnen leveren die van hen wordt verwacht. Rechtbankpresident Van de Schepop vindt dat zelf ook. In een speech stelde zij dat kabinetsbeleid de kerntaak van de rechtspraak – samenleven mogelijk maken – uitholt. Eerder keerden rechters uit Friesland zich openlijk tegen het eigen bestuur naar aanleiding van bezuinigingsplannen. In Assen gingen rechters zelfs in toga als demonstranten de straat op.

In mei van dit jaar publiceerde rechter Edzard van Weringh een column onder de titel ‘reisleiding’. Hij schrijft dat leidinggevenden qua salaris leven in het land van melk en honing en waar de bergen van goud zijn. De bestuurders van de rechtbank Noord-Nederland staan in de boeken voor 1,11 fte, wat neer zou komen op een 40-urige werkweek.

Van Weringh stelt dat hij en veel van zijn collega’s vaak meer dan 40 uur per week werken, maar een dienstverband hebben van 1,00 fte.

Hij schrijft ook over het salaris van de president van de rechtbank Noord-Nederland: ‘Geen president van een rechtbank was zo duur als de president van de rechtbank Noord-Nederland.’ Het blijkt uit het jaarverslag. Van de Schepop is de best betaalde rechtbankpresident van het land. Zij verdient bijna net zoveel als de ‘echte’ president: 175.236 euro in 2018.

Ook hekelt Van Weringh een ontslagvergoeding van een bestuurder die in september 2018 opstapte. Reden voor dat vertrek, zo luidde intern de mededeling: voor de bestuurder was ‘een natuurlijk moment aangebroken’ om ‘een nieuwe stap in de loopbaan te zetten’. In de column schrijft Van Weringh: ‘Uit de berichtgeving kan ik alleen maar afleiden dat hij toe was aan iets nieuws; geen reorganisatie dwong hem tot vertrek.’ De bestuurder kreeg desondanks een ontslagvergoeding van 70.905 euro mee.

Ook dat staat vermeld in het jaarverslag. Heel kort na het vertrek was de nieuwe stap al gezet: de man werd directeur bedrijfsvoering bij de gemeente Almere, een carrièreswitch van topbaan naar topbaan.

Van Weringh stelt dat hij bang is dat leidinggevenden binnen de rechtbank Noord-Nederland de weg kwijt zijn.

Tamelijk onschuldig is nog zijn hartekreet om kunst in het gerechtsgebouw in Assen – ‘lukraak opgehangen knutselwerkjes’ – weg te halen. ‘Is groep 8 bezig geweest de school te versieren voor de musical?’ Het kunstbudget bedroeg volgens de rechter ’in elk geval 20.000 euro’ Zijn hartkreet: ‘Haal die rommel weg!’

Steviger wordt het als hij de fusie tussen de rechtbanken Groningen, Assen en Leeuwarden (tot de huidige rechtbank Noord-Nederland) aanhaalt. In 2018 bestond de nieuwe organisatie vijf jaar en dat moest, vonden de leidinggevenden, met trots worden gevierd. Volgens Van Weringh is de fusie uitgedraaid op een ramp. ‘Wat valt er, als we eerlijk zijn, nou helemaal te vieren?’

In de column ‘Bullshit jobs’ vraagt de rechter zich af of er op de rechtbank ook onzinbanen bestaan? Zijn conclusie: ja. Om opnieuw uit te halen naar de ‘duurbetaalde leidinggevenden’ die inspirerende sessies beleven en streven naar ‘een cultuur van sterke verbondenheid en een heldere visie op leiderschap’. Dat doen ze op ‘vage kletspraatbestemmingen’ of buiten de deur, in het Fletcherhotel in Paterswolde (‘aan geld hebben we immers geen gebrek’).

Van Weringh heeft een ‘inspirerend idee’ voor de eerst volgende dag van leidinggevenden in 2019: ga truien breien.

In de column ‘Deep democracy’ suggereert Van Weringh dat de rechtbank geen veilige werkomgeving is, met name niet voor het ondersteunende personeel dat lange tijd in onzekerheid zat in verband met een aangekondigde reorganisatie. De rechter schrijft: ‘Leidinggevenden die weten dat ze gevoelens van onveiligheid op de werkvloer veroorzaken, moeten zich diep schamen. En die gaan niet onder leiding van een extern adviseur praten met angstige werknemers, maar die bieden hun excuses aan.’

In juni vorig jaar kondigde Van Weringh zijn column aan. Voorheen reageerde hij vaak ‘kritisch en soms scherp’ op berichten die op het interne netwerk verschenen. Hij vond dat een organisatie ‘tegengeluid’ nodig had. Aanvankelijk hekelde hij vooral het managementjargon (‘met trots presenteren we jullie de gouden gedragsprincipes…’). Hij noteerde: ‘Ja, wat hebben we het druk met elkaar…’

Toen hij als ‘huiscolumnist’ begon, als goedgekeurd tegenspreker, waarschuwde hij wel. Hij schreef dat hij zich zou blijven verbazen en opwinden en zou blijven zeggen wat hij denkt. Hij kreeg de ruimte, maar na een jaar was de maat kennelijk vol.

Als strafrechter in Groningen stond Van Weringh bekend als een rechter met een enorme dossierkennis. Maar ook als een rechter die in de rechtszaal geen blad voor de mond neemt en om zijn soms harde en directe manier van vragen stellen aan verdachten. In een interview met deze krant, in november 2010, uitte hij al stevige kritiek op de gang van zaken binnen de rechtspraak.

Het rechtbankbestuur is gevraagd om een reactie.

Over de gang van zaken met betrekking tot de ontslagvergoeding van het vorig jaar vertrokken lid van het gerechtsbestuur zijn door deze krant twee maanden geleden vragen gesteld. Het bestuur wilde toen geen toelichting geven. De vraag is nu opnieuw gesteld, nu blijkens een column van Van Weringh intern is meegedeeld dat het vertrek kennelijk een eigen keuze was. De reactie van nu: ‘Hierover doen wij geen mededelingen omdat dit is afgesproken met ons voormalig bestuurslid.’

Op de vraag waarom Edzard van Weringh – als rechter voor het leven benoemd – als huiscolumnist geen stukjes meer mag schrijven voor medewerkers van de gerechten luidt het schriftelijke antwoord: ‘Dhr. Van Wering is uitgenodigd voor een gesprek om het besluit om te stoppen met de column toe te lichten. Dit gesprek moet nog plaats hebben. Wij communiceren hierover dan ook niet via de media.’

Ook Van Weringh laat desgevraagd weten even niets te willen zeggen.

Rob Zijlstra

extra