OPINIE
Haal een streep door oude misdrijven om het strafrecht weer te laten functioneren

De strafrechtmachine is oververhit, maar niet te stoppen. Nog nooit ontsprongen zoveel daders de dans, nog nooit zagen zoveel slachtoffers het recht niet zegevieren. Het is de hoogste tijd voor een begin van een oplossing: schrap de oude zaken.

Het is even na negen uur als in zittingszaal 14 in het gerechtsgebouw van Groningen de laatste strafzaken van het jaar worden behandeld. Er is een halve dag voor uitgetrokken. Het belooft niet een heel spannende dag te worden, kondigt de politierechter aan. Er staan acht strafzaken op de rol. Het zou de rechter ,,hoogst verbazen’’ als er iemand komt.

Twee mannen zijn gedagvaard die, zo is het vermoeden, al lang niet meer in Nederland zijn. Het zijn zogenoemde ‘veilige landers’. De een heeft anderhalf jaar geleden speakers gestolen bij Expert in Ter Apel, de ander in maart shag en cervelaatworst bij de Aldi, ook in Ter Apel. Het zijn oude zaken. De een krijgt een boete van 200 euro, de ander een week celstraf. Ze zullen er weinig van merken, ze weten het waarschijnlijk niet eens.

De laatste strafzaak van het jaar vangt aan om kwart over twaalf. De verdachte, een man uit Musselkanaal, is tot ieders verrassing toch gekomen, de eerste en enige. Hij zou in juni 2019 zijn vriendin, zijn ex, hebben mishandeld door haar bij de keel te grijpen en haar een klap te geven. De man ontkent dat stellig en de officier van justitie die hem heeft gedagvaard knikt, zegt dat er te weinig bewijs is en eist vrijspraak. De rechter: dan doen we dat.

De mannen stonden terecht omdat het Openbaar Ministerie hun zaken heeft ingevoerd in de strafrechtmachine. Die machine is oververhit, maar niet te stoppen. Eenmaal ingevoerd, is er geen weg terug. Ontsnappen is onmogelijk. De enige manier om aan die voortrazende machine te ontkomen is een oordeel van de rechter. En daar zijn er te weinig van.

De schaarse strafrechters besteden
veel tijd aan relatief oude zaken
waarvan de ernst de aarde
niet uit haar baan doet schieten

De schaarse strafrechters besteden veel tijd aan relatief oude zaken waarvan de ernst de aarde niet uit haar baan doet schieten. Nut en noodzaak van het strafrecht is hier in het geding. Want wat heeft het voor zin een straf op te leggen voor een winkeldiefstal van een jaar oud? Voor een uit de hand gelopen ruzie met een klap erbij van twee jaar geleden? Of voor het hebben van een hennepkwekerij met honderd plantjes van drie jaar terug?

Officieren van justitie – de stokers die het vuur van die doordenderende machine brandende moeten houden – weten als geen ander dat het zo niet verder kan. Een van hen slaakte het afgelopen jaar in de rechtszaal een diepe zucht, wierp de armen in de lucht en riep toen hij weer eens een strafzaak van drie jaar oud moest voordragen: ,,We hebben gewoon veel te veel zaken, we kunnen het niet aan.’’

Het piept en kraakt kortom. Nog steeds, want nieuw is het niet. Corona werkt niet mee, maar het lamleggende virus is niet de enige schuldige. Het strafrecht loopt al een paar jaar achter de feiten aan.

dagblad van het noorden, 9/10 januari 2021

Draaiden de politierechters – met relatief veel eenvoudige strafzaken – de laatste maanden op volle toeren, de meervoudige strafkamer – drie rechters, zaken van ernstige(r) aard – behandelde het afgelopen jaar in Groningen zo’n 150 zaken. Nog nooit was dat zo weinig. In 2019 behandelde die kamer nog 300 strafzaken wat toen al het laagste was in de voorbije 20 jaar.

Het betekent ook dat nog nooit zoveel verdachten (90 procent van hen is dader) de dans ontsprongen. En ook dat nog nooit zoveel slachtoffers het recht niet zagen zegevieren. Misdaad begint te lonen.

Om te voorkomen dat misdrijven die vorig jaar zijn gepleegd in de laatste week van dit jaar aan de rechter wordt voorgelegd, is het de hoogste tijd om met een begin van een oplossing te komen.

Zo’n begin zou kunnen zijn: veeg alle oude zaken van eenvoudige aard bijeen en gooi ze weg. Dat scheelt niet alleen de helft, maar doet ook recht aan de samenleving die moet kunnen vertrouwen op een goed functionerende strafrechtmachine.

rob zijlstra

dit opinieverhaal stond eerder [3 januari] op de site van dvhn