Van de verdachten die in de rechtszaal verantwoording komen afleggen is ieder jaar opnieuw negentig procent schuldig aan het misdrijf waarvan hij – niks diversiteit – wordt beticht. De kunst van de strafrechtspraak is om de onschuldigen bij die resterende tien procent te krijgen. Dat dus niet de verkeerde mensen aan de schoffel worden gezet of worden opgesloten.

Van de schuldige verdachten doet een deel niet moeilijk. Die geven in de rechtszaal toe wat ze bij de politie ook al hadden gezegd: ik was het. Er zijn er ook die zeggen dat ze het wel waren, maar dat het ietsje anders is gegaan dan de officier van justitie wil doen geloven. Minder vaak, minder erg, minder veel. De inzet: minder straf.

Er is een derde groep: de verdachten die het wel hebben gedaan, maar dat ontkennen. Die willen dat ze ten onrechte worden vrijgesproken. Hier zitten de slechteriken. 

Worden vrijgesproken terwijl je het wel hebt gedaan, is niet eenvoudig. Van goeden huize komen is allang niet meer voldoende. Een topadvocaat? Echt niet. Een goede advocaat zorgt voor de juiste balans in het strafproces, die zorgt ervoor dat de hand van justitie niet doorschiet.

Het probleem van de verdachten in de derde groep is dat ze moeten liegen. Dus niet jokken of de boel wat verdichten of verdraaien, nee, echt liegen. Dus keihard niet de waarheid vertellen. Mensen zijn daar niet goed in, al helemaal niet in de rechtszaal ten overstaan van rechters die erop beducht zijn dat ze worden beduveld.

Er was eens een strafrechter in Groningen – hij werkt nu in Assen – die een hekel had aan kletspraat van verdachten. Was de maat vol, dan leunde hij iets achterover, het hoofd een beetje schuin, vinger aan de kin, om vervolgens de verdachte te sommeren dat ‘ie beter z’n best moest doen. ,,Want je denkt toch niet dat ik deze klets geloof? Ik ben toch niet gek? Probeer nou eens wat geloofwaardiger te liegen.’’

Ik denk dat Joop en Menno slechte leugens vertelden. Dat de een storingsmonteur is en de ander pijpfitter dat zal best waar zijn. Maar onschuldig zijn ze niet.

De officier van justitie zegt dat Joop en Menno een oudere man eerst hebben opgelicht en hem twee dagen later hebben overvallen in zijn woning in Winschoten.

Eerst de oplichting. 

Menno ontkent, Joop heeft een verhaal. Hij had geld noch drugs en dat is voor hem een onwenselijke  situatie. Joop ging dus op Chatgirl op zoek, op een site waar mannen en blote vrouwen met elkaar praten en afspraken met elkaar kunnen maken. Hij zag dat een oude kennis van hem uit Winschoten op de site actief was. Joop typte dat hij Anneloes was en zin had in een stevig gesprek. De kennis in Winschoten lustte daar wel pap van. De afspraak was in een wip gemaakt. 

In de Peugeot van Menno reden ze naar Winschoten. Joop belde aan, de oude kennis opende de deur. Joop zei dat hij Anneloes kwam brengen, maar dat hij alvast honderd euro moest hebben. De rest moest hij later maar aan Anneloes geven. De man betaalde en Joop wenste hem een fijne avond toe en vertrok. Nooit kwam die avond een Anneloes opdagen. Er was geen Anneloes.

Joop: ,,Het was mijn idee, maar Menno wist ervan. We hebben er drugs voor gekocht.’’
Menno: ,,Ik heb er niets mee te maken.’’

Dan de overval, twee dagen later.

Joop vertelt weer een heel verhaal. Dat hij drugs had gekocht bij zijn vaste dealer aan de Bedumerweg in Groningen. Toen was hij Menno tegengekomen en bij hem in de auto gestapt. Joop: ,,Menno zei dat ‘ie een klant had. In Winschoten.’’

Zelfde straat, zelfde woning. Joop bleef nu in de Peugeot zitten, het was de beurt van Menno. De afspraak was ook nu weer via Chatgirl gemaakt. Ditmaal had Menno zich voorgedaan als een lichte dame van wilde zeden die tot en met het ontbijt in de ochtend zou blijven praten, in ruil voor 750 euro. 

Bij de voordeur duwde Menno de oude kennis naar binnen, pakte hem vast en griste een stapeltje bankbiljetten uit diens borstzakje. Het was 870 euro.

Menno: ,,Ik heb er niets mee te maken.’’
Joop: ,,De oplichting heb ik gedaan, maar dat Menno twee dagen later mijn oude kennis ging overvallen, dat wist ik niet. Ik zat in de auto, dat het om een overval ging hoorde ik pas later.’’

Dat later was zes maanden later toen het tv-programma Opsporing Verzocht aandacht besteedde aan de woningoverval. Er werden beelden getoond, signalementen verstrekt, er kwamen tips binnen, ook uit het prostitutiecircuit: het zijn Joop en Menno, twee vreselijke kerels.

De twee afspraken via Chatgirl zijn gemaakt met een en hetzelfde account. Bij het borstzakje op het overhemd van de oude kennis zijn dna-sporen aangetroffen. Van Menno. Joop heeft een reputatie: in 2018 werd hij veroordeeld voor uitbuiting van een Tsjechische vrouw op de tippelzone in Groningen. Wat zij verdiende was voor hem.

De officier van justitie: ,,Ik kan de oplichting niet los zien van de overval.’’
Joop: ,,De oplichting wel, de overval niet.’’
Menno: ,,Mijn dna is naar dat overhemd gesleept. Ik word erin geluisd. Ik ben onschuldig.’’

Joop: ,,Mijn  baas hoopt dat ik zo snel mogelijk weer aan het werk kan.’’ Hij zegt dat hij daarom naar huis wil en een goed voorbeeld wil zijn voor zijn vriendin die zeven kinderen heeft.
Menno: ,,Ik kan ook zo weer aan het werk” Hij zegt dat zijn probleem is dat hij niet weet wanneer hij beschikbaar is.

De officier van justitie heeft een verrassing in petto. Hij zegt dat er richtlijnen bestaan. Voor een woningoverval staat drie jaar celstraf. Doe je dat samen met een ander, in vereniging, komt daar één jaar bij. En dan is de overval gepleegd in de voor de nachtrust bestemde tijd, na tien uur ’s avonds. Dat is nog eens zes maanden erbij. Opgeteld: 4,5 jaar celstraf. 

Meestal komt een officier van justitie daarna met de verzachtende omstandigheden, waardoor de strafeis weer naar beneden gaat. Maar nu: ,,Ik zie geen reden om van de richtlijnen af te wijken. Ik eis tegen beide mannen 4,5 jaar celstraf.’’

Menno schrikt, zichtbaar, maar zegt niets. Joop is ontzet. Vraagt zich hardop af in wat voor een land we leven? ,,Dit is toch te triest?” Nog luider: ,,Als ik iemand vermoord, wat moet ik dan wel niet krijgen? 200 jaar?’’

Als je niet goed kunt liegen wel ja.