Het woensdag genomen besluit van het Openbaar Ministerie Noord-Nederland om de Engelse crimineel Robert Dawes (49) in Groningen voor de rechter te brengen is niet alleen opmerkelijk, maar tot op zekere hoogte ook een moedig besluit, een besluit dat recht doet aan waarheidsvinding.

De verdenking luidt dat Dawes in 2002 opdracht heeft gegeven voor het liquideren van de Groninger onderwijzer Gerard Meesters. Meesters werd op 28 november 2002 in zijn woning aan de Uranusstraat in Groningen in koelen bloede vermoord.

Robert Dawes geldt als een van de grootste drugscriminelen van Europa. In februari 2016 zond de BBC een reportage uit waaruit blijkt dat Dawes binnen Europa zowel zaken deed met de Italiaanse maffia als met drugskartels in Zuid-Amerika en Azië.

Aan zijn arrestatie in 2015 in Spanje ging een onderzoek van acht jaar vooraf. Hij werd uiteindelijk in december 2018 in Parijs veroordeeld tot 22 jaar celstraf. De cocaïne die hij vanuit Venezuela naar de luchthaven Charles de Gaulle (Parijs) had laten vervoeren had een waarde van 200 miljoen euro. Het proces in de Franse hoofdstad gold als het grootste drugsproces in Frankrijk ooit. Dawes ontkende en vertelde dat hij wat geld verdiende met tegelzetten.

Het is goed mogelijk dat Robert Dawes tot voor kort nog nooit van Groningen had gehoord. Dat zal nu anders zijn: hij weet waarvan hij wordt verdacht en hij weet ook wat hij kan verwachten als de verdenking in de rechtszaal hard gemaakt kan worden: levenslang.

Hij zal zich in zijn Franse cel – waarin hij in ieder geval tot 2030 vastzit – misschien wel voor zijn hoofd slaan. In 2002 gaf hij leiding aan een criminele organisatie die actief was in Spanje. Toen twee van zijn drugskoeriers, twee Nederlandse vrouwen, zichzelf verrijkten met zijn drugs, met duizend kilo hasj, greep hij keihard in.

Om duidelijk te maken dat met hem niet te spotten viel moest een onschuldig familielid van een van die koeriers worden vermoord. Zo werkte het binnen zijn organisatie. Dit onschuldige familielid was Geard Meesters (52), de broer van Janette, drugskoerier te Spanje.

Dat Meesters werd vermoord in opdracht staat nauwelijks ter discussie. De man die Meesters doodschoot is Daniel S., een soldaat van Robert Dawes. Landgenoot ook. Hij kreeg levenslang. Tijdens de rechtszaken viel de naam van Dawes met regelmaat. Daniel S. ontkent echter de moordenaar te zijn. Tijdens de zitting in hoger beroep vroeg hij aan het hof begrip voor zijn ontkenning. Ietwat cryptisch zei hij niet in de gelegenheid te zijn om te bekennen: dat zou ernstige gevolgen kunnen hebben voor zijn familie in Engeland.

Het gerechtshof noteerde in de uitspraak (in 2006): ‘De moord op Gerard Meesters is gepleegd in opdracht van een organisatie die zich richt op het plegen van misdrijven en die daarbij in het kader van een afrekening het plegen van moord op een onschuldig slachtoffer als middel heeft ingezet.’ En ook schrijft het hof dat de liquidatie van Meesters ‘getuigt van een in ons land tot dusver nog zelden getoonde wreedheid, die kenmerkend is voor de allerergste vormen van criminaliteit’.

Met de veroordeling van de schutter, maar met het met rust laten van de (vermeende) opdrachtgever werd het dossier Gerard Meesters gesloten. Dat was onbevredigend voor het rechtsgevoel en onacceptabel voor de nabestaanden. Maar het OM wilde er niet aan. Het standpunt van het OM luidde steevast: er is geen directe link tussen de moord op Meesters en Robert Dawes.

Rechercheurs die bij het onderzoek betrokken waren verklaarden in 2017 tegenover deze krant dat het voor de politie ‘klip en klaar was’ dat Robert Dawes de opdrachtgever was, maar dat de wil de man te vervolgen er bij het OM niet was.’’ Gesuggereerd is dat Dawes toentertijd ‘een maatje te groot’ was voor Groningen.

In november 2017 – 15 jaar na dato – stapten zoon en dochter Koen en Annemarie Meesters naar het Openbaar Ministerie om aangifte te doen. En dat leidde tot nieuwe inzichten bij het OM. Rechercheurs die het onderzoek hadden geleid werden gevraagd de zaak nog eens te belichten ten overstaan van officieren van justitie die niet eerder met de zaak te maken hadden gehad.

Dat leidde tot het besluit een vooronderzoek in te stellen. Het doel was om te kijken of strafrechtelijk vervolging haalbaar zou zijn. Twee ervaren rechercherus werden daarmee belast. Zij deden (onder meer) onderzoek in Engeland, benaderen Daniel S. in de gevangenis en verhoorden Robert Dawes in Parijs. De optelsom van hun bevindingen leidden woensdagochtend tot het besluit om Dawes te vervolgen, dus voor de rechter te brengen.

Het mag opmerkelijk heten dat deze stap wordt gezet in een zaak die volgend jaar 20 jaar oud is. Het zou een signaal kunnen zijn richting de criminele wereld: ook al is het lang geleden, als we een kans zien, pakken we je alsnog. Ook als je van het kaliber Robert Dawes bent. Het feit dat Dawes al sinds 2015 vastzit en nog flink wat jaren in detentie heeft te gaan, maakt het wellicht iets eenvoudiger.

Met het besluit komt het OM terug op een standpunt dat jarenlang werd aangehangen. Dat getuigt van enige moed, zij het tot op zekere hoogte. Want het zijn in eerste instantie de nabestaanden geweest die het OM in beweging wisten te krijgen.

Het is een besluit dat recht doet aan de waarheidsvinding: het hele verhaal rond de wrede en kille liquidatie van Gerard Meesters was immers nog niet verteld. Als zowel de rechtbank als het hof concluderen dat Meesters in opdracht is vermoord, dan is er niet alleen een schutter, maar logischerwijs ook een opdrachtgever.

De grote vraag is of de verdenking tegen Robert Dawes wettig en overtuigend bewezen kan worden. Dus dat het zonder twijfel is dat Dawes in 2002 de opdrachtgever is geweest. Over het antwoord op deze vraag gaan alleen de rechters.

Dawes heeft al enige tijd een Nederlandse advocaat. Het Openbaar Ministerie heeft aangekondigd dat er een regiezitting komt waar de verdediging verzoeken tot nader onderzoek kan indienen. Een inhoudelijke behandeling zou dan naar verwachting volgend jaar kunnen plaatshebben.

Dawes kan tijdelijk vanuit Frankrijk naar Nederland worden gebracht om het proces bij te wonen. Het OM heeft hierover al eerder, op basis van internationale verdragen, afspraken gemaakt met de Franse autoriteiten. Een tijdelijke overlevering zal gepaard gaan met veel veiligheidsmaatregelen.

Mocht Robert Dawes worden veroordeeld, dan zal hij eerst zijn Franse straf moeten uitzitten. Pas daarna kan hij zijn Franse cel verruilen voor eentje in een Nederlandse gevangenis.

rob zijlstra

→ dossier Gerard Meesters

fragmenten uit het arrest (uitspraak) van Daniel S. – gerechtshof Leeuwarden, 22 december 2006

‘ De organisatie wilde met de zus van Gerard Meesters afrekenen in verband met de diefstal van de partij drugs, waarvan de organisatie haar verdacht. Nu zij onvindbaar was, heeft de organisatie een voorbeeld willen stellen door een onschuldig familielid te (laten) liquideren. Gerard Meesters  had niets te maken met de criminele organisatie en de eventuele activiteiten van zijn zus met betrekking tot die organisatie. 

‘ De moord op Gerard Meesters  is gepleegd in opdracht van een organisatie die zich richt op het plegen van misdrijven en die daarbij in het kader van een afrekening het plegen van moord op een onschuldig slachtoffer als middel heeft ingezet. Het bestaan van een dergelijke organisatie is naar het oordeel van het hof maatschappelijk intolerabel en vormt een ernstige aantasting van de gevoelens van veiligheid in de samenleving. 

‘ Hij (Daniel S.) heeft verklaard, dat hij geen vragen heeft gesteld over het hoe en waarom van de opdrachten die hij van de leiding kreeg – en dus kennelijk ook niet over de morele merites daarvan – en dat hij zich houdt aan de afgesproken gedragscodes. Die codes brengen onder meer mee dat hij over de identiteit van zijn opdrachtgevers geen informatie verstrekt en weinig tot niets loslaat over de precieze bedoelingen en activiteiten van de organisatie.

‘ Verdachte heeft als een ware desperado aangetoond uiterst koelbloedig en gewetenloos te kunnen zijn bij het uitvoeren van de opdrachten die hij kreeg. Het na eerdere bedreigingen in de hal van zijn eigen woning neerschieten van een onschuldige burger onder de omstandigheden van dit geval getuigt van een in ons land tot dusver nog zelden getoonde wreedheid, die kenmerkend is voor de allerergste vormen van criminaliteit. 

| het volledige arrest is te vinden in het dossier