Een van de meest voorkomende misdaden in zittingszaal 14 is de poging tot doodslag.
Dan is er wel gepoogd iemand van het leven te beroven, maar is de uitvoering van het voorgenomen misdrijf niet voltooid, heet dat dan.

Een poging tot doodslag kan van alles inhouden.
Officieren van justitie spreken altijd van een zeer ernstig feit.
De rechtbank in Groningen legde in de twintig zaken die dit jaar rond dit thema dienden, straffen op die varieerden van een werkstraf van 30 uur tot vijf jaar gevangenisstraf.

Udo (45) uit Oude Pekela hoorde maandagmiddag vier jaar gevangenisstraf tegen zich eisen.
Hij zucht diep als hij dat hoort.
Hij had met de rug tegen de muur gestaan en zich verdedigd.
Wat anders had hij kunnen doen?
Zich dood laten slaan?

Zijn advocaat Greetje van der Zee is het er ook niet mee eens.
Zij verzucht op haar beurt: ‘Laten we nou de poging tot doodslag reserveren voor misdaden waar dit echt een rol speelt.’
Niet te pas en te onpas, niet bij elke klap.

Udo heeft een oude vriend met een houten balk op het hoofd geslagen.
De balk – 5 bij 10 centimeter – ligt in de rechtszaal en is afgebroken bij de knoest.
Hij sloeg zomaar ineens, had Edward, het slachtoffer, tegen de politie gezegd.
Udo tegen de rechters: ‘Hij viel mij aan met een hamer.’

Ze waren aan het klussen in Winschoten.
Edward deed timmerwerk, Udo zou helpen bij het schilderen buitenom.
Op 27 juli was het te warm om buiten te schilderen.
Zo kwam het dat Edward wel aan het werk was en Udo niet.
De afspraak was dat Edward hem nog zou bellen.
Omdat hij dat maar niet deed, ging Udo even kijken op de werkplek.

Edward had tegen de politie gezegd: ‘Toen ik hem zag komen aanlopen, zag ik aan zijn houding dat het niet goed was.’
Udo zegt dat hij dat niet snapt: ‘Ik was gewoon, vrolijk zoals ik ben.’

Op de werkplek hadden ze woorden gekregen over dat bellen.
Volgens Edward sloeg Udo hem toen vanuit het niets met die balk loeihard op het hoofd.
Udo zou door de dolle heen zijn geweest.

Udo schudt het hoofd: ‘Hij kwam op me af met die hamer, maakte slaande bewegingen. Ik pakte die balk, die lag daar. Het was een hachelijke situatie. Met die balk wilde ik mij verdedigen. Ik heb er toen eenmaal mee gezwaaid. Ik raakte hem op z’n arm en toen op z’n hoofd, maar dat was niet de bedoeling. Dat ik hem heb geraakt op het hoofd, is een vervelende bijkomstigheid.’

De rechters zeggen dat ze er niet bij zijn geweest en vragen wat er vervolgens gebeurde.
Udo: ‘We waren beide verbouwereerd. Hij liep toen weg en ik ben ook weggegaan.’

Udo rijdt naar het politiebureau dat gesloten blijkt.
Wel ziet hij een politieauto rijden die hij met getoeter tot stoppen maant.
Aan de agenten vertelt hij dat hij een oude vriend heeft geslagen en dat hij aangifte wil doen omdat hij is aangevallen met een hamer.
De agenten zijn op weg naar een melding dat er iemand met een houten balk op het hoofd is geslagen.
Ze zeggen dat Udo maar achter hen aan moet rijden, maar dat vindt hij geen goed idee.
Niet veel later wordt hij aangehouden.

Het vermoeden dat wie het eerst de politie belt, het slachtoffer is, ontstaat wel eens in de rechtszaal. Er bestaan ook onderzoeken die uitwijzen dat slachtoffers van geweld niet zelden de agressors waren.
Het zou kunnen en ook niet.
In deze zaak staan de lezingen van Udo en Edward lijnrecht tegenover elkaar.

Edward verblijft momenteel in Australië.
Udo zit sinds zijn aanhouding in de gevangenis van Ter Apel.
Niet voor het eerst overigens.
Hij genoot als voormalig lid van de Club van het Marktplein te Winschoten enige reputatie.
Dat is verleden tijd.
De laatste zeven jaar gaat het redelijk tot goed.

De officier van justitie kiest voor Edward.
Ze zegt dat geweldsfeiten uit het verleden voorspellers zijn voor geweld in de toekomst.
De officier gelooft ook de psycholoog niet die (in de zittingszaal) zegt dat Udo een aardige, tolerante man is en emotioneel stabiel.
Ze zegt dat ze zich dat niet kan voorstellen.

Dat Udo met die balk heeft gezwaaid om slagen met de hamer af te weren, vindt ze ongeloofwaardig.
Edward had bovendien een wond op het hoofd.
De verwonding past bij het verhaal van het slachtoffer.
Bovendien was het plafond een beetje beschadigd.
Dat zou best eens kunnen zijn aangericht door die balk, op het moment deze verdachte als een dolle uithaalde.

De officier van justitie eist voor dit zeer ernstige feit – een hoofd is kwetsbaar, erop slaan kan de dood tot gevolg hebben – dus vier jaar celstraf.

Advocaat Greetje van der Zee zegt dat er geen enkele reden is om het slachtoffer wel te geloven en de verdachte niet.
Edward was aan het timmeren en daar past een hamer bij.
Ze zegt ook dat niet elke klap een poging tot doodslag moet heten.
En dat een hoofd best wel wat kan hebben: Edward had een wondje van twee bij twee centimeter.
Hoezo, passen de verwondingen bij het verhaal dat Udo als een dolle met die balk op het hoofd heeft geslagen?
Hij had niet eens een hersenschudding.
Plafond beschadigd? Nauwelijks te zien.

De advocaat zegt dat er in deze rechtszaal maar heel zelden strafzaken worden behandeld waarbij het geweld vanuit het niets komt, zoals het slachtoffer beweert.
Dat er altijd iets aan vooraf gaat.
Dat de rechters dat ook wel weten.

Rob Zijlstra

.

UPDATE – 22 november 2010 – uitspraak
Udo mag vanmiddag nog naar huis. Volgens de rechtbank heeft hij zich schuldig gemaakt aan een poging tot zware mishandeling en niet aan een poging tot doodslag. Maar er volgt geen straf. De rechtbank stelt dat uit het dossier niet duidelijk naar voren komt wat er nou precies is gebeurd.  Wij tasten in het duister, aldus de rechter. De lezingen van Udo en het slachtoffer lopen uiteen.  Noodweer valt niet uit te sluiten. De twijfel moet leiden tot een beslissing die in het voordeel is van de verdachte: ontslag van alle rechtsvervolging.