OPINIE

Er was eens een bakker die de hele dag koekjes bakte.
Hij deed dat naar verluidt op vakkundige wijze.
Maar er was wel iets merkwaardigs: wie zijn koekjes wilde kopen, stelde hij teleur.
De koekjes die hij bakte, waren niet te koop.
De bakker zei dan: ‘Ze zijn echt heerlijk, geloof me, maar verkopen dat doe ik niet. Daar heb ik geen tijd voor.’

.

Rare bakker.

Maar hij is de enige niet die zo redeneert.
De strafsector van de rechtbank Groningen doet het ook.

De strafrechters spreken de hele dag recht, maar wie een vonnis – het eindproduct van de strafrechtspraak – wil lezen, komt bedrogen uit.
Vonnissen – uitspraken – worden heel summier gepubliceerd op de eigen (landelijke) website die daar voor is bedoeld (rechtspraak.nl).

De meervoudige strafkamer van de rechtbank Groningen deed dit jaar uitspraak in 131 strafzaken (opgeteld 122 jaar celstraf).
Van die 131 vonnissen zijn er welgeteld acht gepubliceerd.
Groningen is daarmee hekkensluiter van de 19 rechtbanken in Nederland.
De rechtbank Leeuwarden deed het net iets beter: 15 gepubliceerde vonnissen.
De kleinere rechtbank in Assen is met 51 vonnissen middenmoter.
De rechtbank Utrecht, groter en meer zaken, zette dit jaar de meeste uitspraken online: 225.

Er is een reden dat verreweg de meeste uitspraken ongelezen in de archieven verdwijnen: een vonnis dat wordt gepubliceerd moet worden geanonimiseerd.
Namen van de verdachten, getuigen en slachtoffers moeten worden verwijderd en dat kost tijd.
De Groninger rechtbank wil wel, maar door een gebrek aan capaciteit (lees geld) beginnen ze er niet aan.

Dat is een verkeerde keuze.
De strafrechtspraak is openbaar en niet zonder reden.
Het is een van de pijlers van het strafrechtsysteem.
Iedereen moet kunnen zien dat er recht wordt gesproken, om te voorkomen dat we voor eigen rechter gaan spelen.
Iedereen kan daarom een strafzaak bezoeken, een mogelijkheid waar overigens nauwelijks gebruik van wordt gemaakt.

Dat laatste is een feit, maar juist een extra reden vonnissen waarin rechters motiveren waarom iemand voor schuldig of onschuldig wordt gehouden, wereldkundig te maken.
In de vonnissen wordt ook gemotiveerd waarom een verdachte een lagere (soms een hogere) straf krijgt dan het openbaar ministerie had geëist.

Rechters geven nooit publiekelijk commentaar op een zaak, want rechters spreken enkel en alleen via het vonnis dat zij in de openbaarheid van de rechtszaal uitspreken.
Daarin staat wat zij te melden hebben.
Hoe raar is het dan, gelijk de bakker, dat geïnteresseerde buitenstaanders er geen kennis van kunnen nemen.

Met enige regelmaat ligt de strafrechtspraak onder vuur.
Namens de rechters meldt de Raad voor de Rechtspraak dan dat het product wel deugt, maar dat het vuur steeds maar weer wordt aangewakkerd door onjuiste beeldvorming. Door vonnissen toegankelijk te maken middels publicatie kan het beeld worden bijgesteld en kan een realistischer beeld van de strafrechtspraak ontstaan.
Ook kan dan worden afgerekend met de hardnekkige idee dat vonnissen onleesbaar zijn en alleen voor juristen te begrijpen.
Ik kan u verzekeren dat in vonnissen geen woord Spaans staat en dat menigeen er bij lezing rode oortjes van zal krijgen.
Vonnissen van strafrechters zijn begrijpelijker dan gebruikershandleidingen van mobiele telefoons of televisietoestellen.

In 2007 is bij alle rechtbanken in Nederland voor veel geld het Promis-vonnis ingevoerd.
Een project dat als doel had (heeft) te komen tot een betere bewijs- en strafmotivering, met als uiteindelijke doel ‘een betere communicatie tussen strafrechter en samenleving’. Zonder publicatie moet dit een wassen neus heten.

Iedereen heeft een mening over het strafrecht dat ook grote belangstelling geniet.
Media besteden er daarom veel aandacht aan.
Maar zonder journalistieke belangstelling zou de strafrechtspraak in grote delen van Nederland vooral onzichtbaar zijn.

Rob Zijlstra
dit artikel staat vandaag  ook  in Dagblad van het Noorden

.

Onderstaande geeft een overzicht van het aantal gepubliceerde vonnissen per rechtbank dit jaar. Bron: rechtspraak.nl. Het geeft een scheef beeld, omdat de ene rechtbank meer zaken behandelt dan de andere. Cijfers die per rechtbank de verhouding aangeeft tussen het aantal gepubliceerde en ongepubliceerde vonnissen heb ik niet.
Groningen geldt net als Leeuwarden als een middelgrote rechtbank, Assen is een van de kleinere.
De telling op rechtspraak.nl is gedaan op woensdag 15 mei,’s ochtends tussen negen uur en half tien.