De politie heeft veel tijd en energie in deze zaak gestoken, zegt de officier van justitie tegen de rechters. Ga maar na. Het strafdossier telt ruim 1.500 pagina’s, het is de weerslag van een uitvoerig en zorgvuldig onderzoek. De misdaad vereiste dat: Sonja (49) heeft geld gepikt uit de kassa van haar werkgever.

Op camerabeelden is te zien hoe zij heimelijk bankbiljetten uit de lade haalt.
De officier van justitie spreekt van een doordachte misdaad.

Sonja deed het op 20 juli 2014.
Volgens de camera pikte ze geld tussen 8.02.45 uur en 15.43.40 uur.
In totaal 320 euro.
Sonja is met de camerabeelden geconfronteerd en dat betekende het einde van haar loopbaan bij het bedrijf waar ze negen jaar werkte en waar ze een vooraanstaande positie had verworven.
Ze kon goed overweg met de gasten.

Sonja had de ellende kunnen afkopen. De eigenaar van het bedrijf stelde haar voor de keuze: 15.000 euro betalen of we bellen de politie.

De drie strafrechters hebben er zin in. Ze zagen Sonja twee uur lang door. Van alles willen ze weten. Ook of ze kan verklaren waarom ze tussen 2011 en 2014 zo vaak op vakantie ging, soms wel twee keer per jaar. Mexico. Egypte. Een paar zelfs keer naar Curaçao. Nou?

Ik luister goed naar wat Sonja zegt en hoe ze de zenuwen de baas probeert te blijven. Ze zegt zacht dat tegenwoordig toch heel veel mensen twee keer per jaar op vakantie gaan? Dat haar man een goede baan heeft. En dat ze steeds maar een weekje gingen.

De rechters willen weten of haar man nog bij haar is of dat ze al is gescheiden. Sonja, hoorbaar verrast door die vraag: ‘Gescheiden? Nee hoor.’ Haar man steunt haar. Evenals de kinderen. En vrienden.

Ze had tegen haar baas gezegd: ‘Bel de politie maar.’
Tegen de rechters: ‘Ik heb dat geld niet gestolen.’

Terwijl de rechters door blijven vragen, bekijk ik de website van het gedupeerde bedrijf. Het is een sjieke nering aan fraai Friese water. Je kunt er eten, slapen, met je bedrijf feesten en zelfs vergaderen met een flipover (inclusief gratis gebruik van papier en stiften). Ik lees dat de eigenaar in 2014 is onderscheiden.

Hij is toen benoemd tot Lid van Verdienste van de Vereniging Koninklijke Horeca Nederland.

Ineens moest ik aan Pim Fortuyn denken. In november 1995 was hij in Groningen, als spreker op het jaarcongres van de Vereniging Koninklijke Horeca Nederland in de Martinihal. In de zaal zaten een staatssecretaris en honderden geslaagde horecaondernemers uit heel het land. Ik zat als stadsverslaggever op de achterste rij.

Fortuyn zou spreken over imago en gastheerschap, het thema van het koninklijke congres. De voorzitter verkondigde ter inleiding enthousiast dat het imago van de Nederlandse horeca onberispelijk is en dat het gastheerschap tot het beste van de wereld behoort.

Daarna gaf hij de microfoon aan een geamuseerd glimlachende Fortuyn. Die zei terwijl hij de zaal inliep (vrij vertaald): ‘De pot op met je gastheerschap. Ik ga het hebben over het zwarte geld dat in jullie sector omgaat.’

De voorzitter ging staan.
Ontzet.
Protesterend.
Gebarend.

Maar Fortuyn (‘Ik heb de microfoon, dus ik ben de baas en moet jij nu je mond houden’) begon aan willekeurige ondernemers te vragen hoeveel werknemers zij zwart aan het werk hadden en hoeveel zij zwart uitbetaalden.
En waarom.
Het werd geen saaie middag.

Daar moest ik aan denken. Sonja vertelt aan de rechters dat ze verantwoordelijk was voor het uitbetalen van de lonen van werknemers met de 0-uren contracten. Met geld uit de kassa. Steeds aan het einde van de dienst. Alles contant en zonder loonstrookjes. Op diezelfde manier moest ze zichzelf betalen.

De advocaat van Sonja voegt toe: ‘En ze was niet de enige die geld uit de kassa mocht halen. Ook koks deden het, om bijvoorbeeld boodschappen te kunnen kopen. De kassa werd nooit opgemaakt. Administratief was het er een zooitje.’

Regelmatig onaangekondigd, vertelt Sonja, kwam de eigenaar langs om de kassa af te romen. Dan was er te weinig geld om het personeel te betalen. Daarover was vaak gedoe. Ze zegt: ’En er viel niet over te praten. Het moest op zijn manier. Hij zei, ik bepaal wanneer jullie loon krijgen.’

Een van de rechters merkt op dat de werkwijze van het bedrijf vast een fiscale reden heeft. Tegen Sonja: ‘Een jongen die bij mij in het dorp woont kon ook zwart werken. Maar dat weigerde hij, dat wilde hij niet. Maar u deed het wel.’

Sonja knikt. Zegt: ‘Het waren zijn regels. Als je niet meedeed, had je geen werk. Achteraf had het anders gemoeten, maar ja, achteraf weten we het allemaal wel.’

De officier van justitie zegt dat het hotel-restaurant er dan een rommelige bedrijfsvoering op mag hebben nagehouden, verdachte heeft haar werkgever wel flink benadeeld. Ze heeft gepikt en daarmee het vertrouwen dat in haar was gesteld ernstig beschaamd. Het voorstel aan de rechtbank: geef haar een werkstraf van 120 uur (eis).

Vanwege 320 euro?

Het vermoeden was dat ze meer geld uit de kassa heeft gegrist. Niet alleen op die ene dag in juli, maar ook in jaren daarvoor. Opgeteld wel 40.000 euro denkt de ondernemer van verdienste. Het zorgvuldig politiespeurwerk ten spijt, bewijs daarvoor is niet gevonden. De misdaad blijft daarom beperkt tot inderdaad die 320 euro.

Maar dan toont de strafrechtspraak een lelijke kant. Een diefstal moet wettig en overtuigend worden bewezen. Een vermoeden vereist geen bewijs, maar het Openbaar Ministerie mag van de wet op grond van een vermoeden wel een ontnemingsvordering (‘pluk-ze’) indienen. De hoogte van het bedrag mag zijn gebaseerd op dat vermoeden.

 

En zo kan het dat de officier van justitie op grond van uitvoerig en zorgvuldig onderzoek zegt te kunnen bewijzen dat Sonja 320 euro heeft gestolen, maar dat het niet te bewijzen vermoeden 18.240 euro bedraagt. En dat bedrag moet Sonja naast die werkstraf betalen, aan de Staat der Nederlanden.

Hoe het met de strafzaak is afgelopen rond het zwarte geld bij het gerenommeerde hotel-restaurant aan het water?
Ken je die mop?
Er was nooit een strafzaak.
Koninklijke Horeca zei in 2014 trots dat het Lid van Verdienste ‘op geheel eigen wijze het aanzien en functioneren van de horeca in Friesland positief heeft beïnvloed’.

Zo iemand val je natuurlijk niet lastig met onbeduidende zaken.

Rob Zijlstra

 

update – 9 oktober 2017 – uitspraak
Sonja is vrijgesproken. De rechters vinden de verklaringen van haar aannemelijk. Er is geen bewijs dat het is gegaan zoals het Openbaar Ministerie zegt.

het vonnis:

zie ook: Koninklijke Horeca Nederland

vragen die zeker nog moeten worden gesteld:

Wat doet de branche-organisatie met aangesloten leden die een chaos-administratie bijhouden om fiscale redenen?

Wat doet het Openbaar Ministerie met informatie die strafbare feiten doen vermoeden en zo ja, wat is er in dit geval gedaan?

update / 11 oktober 2017
De vragen zijn  gesteld, het wachten is op de antwoorden.

update / 12 oktober 2017
Koninklijke Horeca Nederland heeft gereageerd. De reactie zoals ik die per e-mail ontving:

Beste Rob,

Zoals we gisteren telefonisch afspraken, heb ik je mail intern besproken.

Zoals ik aan de telefoon al aangaf, vinden wij dat horecaondernemers en dus ook onze leden de wet moeten naleven. Eén van onze kernwaardes is dat we van onze leden vragen dat ze zich goed (laten) informeren over geldende wet- en regelgeving en dat zij deze ook zullen respecteren.

KHN heeft niet de ambitie om zelf wet- en regelgeving te handhaven. Daar zijn officiële instanties voor. Maar KHN adviseert haar leden wel over hun verantwoordelijkheden. Die verantwoordelijkheid blijft echter bij de individuele ondernemer liggen.

In onze statuten is vastgelegd dat een lid door de vereniging uit het lidmaatschap kan worden gezet, wanneer gelet op houding, doen en laten van het lid in en/of buiten verband van de vereniging redelijkerwijs niet kan worden gevergd het lidmaatschap te laten voorduren. Het moedwillig, ernstig overtreden van de wet (en daarvoor veroordeeld zijn) is een reden voor opzegging.

Los van het bovenstaande doen wij geen uitspraken over individuele leden en dus ook niet over deze horecaondernemer en deze zaak. Overigens is hier ook de vraag welk – bewezen – verwijt hier wordt gemaakt. Het gaat om vermoedens.

Ik hoop dat je hiermee uit de voeten kunt. Als je ons citeert in je artikel, zou je de tekst van het artikel dan voor publicatie naar me willen mailen? Dan kunnen we meelezen op feitelijke onjuistheden.

Met vriendelijke groet,

Bernadet Naber
woordvoerder KHN

 .

 

update / 13 oktober 2017
Het Openbaar Ministerie heeft ook gereageerd. Een terechte vraag, zegt de woordvoerster. Het antwoord dat de officier van justitie laat weten: tijdens het onderzoek zijn geen concrete aanwijzingen naar voren gekomen die duidden op zwart geld-gerommel (mijn typering). Daarom is daar geen nader onderzoek ingesteld of contact gelegd met de Fiod, de club die aan de bak moet bij verdenkingen van zwart geld.

 

.