Na zeventien jaar lijkt er meer dan tevoren beweging te komen in de onopgeloste moord op de destijds 15-jarige Andrea Luten uit Ruinen. Maandag maakte justitie wereldkundig dat er een DNA-match bestaat tussen haren die destijds op het lichaam van Andrea zijn gevonden en een 41-jarige man uit Hoogeveen.

Wat betekent een DNA-match in een strafzaak?
Het is geen tovermiddel, maar levert wel een sterke aanwijzing op.

Op het lichaam van Andrea Luten zijn sporen (een schaamhaar) gevonden die nu hebben geleid tot een match met verdachte Henk F. Hiermee is een relatie aangetoond tussen Andrea en de verdachte, maar het zegt niets over de prangende vraag wat er op 10 mei 1993 in de bossen van Gijsselte is gebeurd.

De match betekent dat Henk F. iets heeft uit te leggen.
Maar hij is daartoe niet verplicht.
Anders gezegd: F. kan zich tijdens de politieverhoren beroepen op zijn zwijgrecht. En in het strafrecht geldt niet dat wie zwijgt toestemt, in dit dat hij door te zwijgen een bekentenis aflegt.

Niet uitgesloten moet worden dat de advocaat van F. – die heeft hij – hem dringend adviseert zijn mond te houden.
In dat geval zal de politie met aanvullend bewijs moeten komen.
Vooralsnog is niet bekendgemaakt dat de politie over meer aanwijzingen – over een troef – beschikt die wijzen in de richting van F.

Wat de politie hierbij parten speelt is de tijd.
Mocht F. bijvoorbeeld geen alibi kunnen verschaffen, dan is dat niet heel erg belastend: wie kan nog vertellen waar hij op 10 mei 1993 was?

Het kan ook veel eenvoudiger lopen: Henk F. legt een bekentenis af en zijn verhaal – dat gecontroleerd zal moeten worden – past in de puzzel die de politie de afgelopen zeventien jaar van de zaak heeft gemaakt.
Het zal niet de eerste keer zijn dat een verdachte van een ernstig misdrijf na jaren zwijgen, plotseling gaat praten.

Het bekennen kan na zeventien jaar zelf een opluchting zijn.
Met een kloppend verhaal van F. in combinatie met de DNA-match kan het wettige bewijs in de rechtszaal tamelijk eenvoudig worden gepresenteerd.

In 2001 werd de toen 32-jarige Henk S. veroordeeld voor doodslag op de Groninger studente Anne de Ruiijter de Wildt. Drie jaar nadat Anne om het leven was gebracht, kwam er een DNA-match (afkomstig van nagelvuil) waardoor S. in verband kon worden gebracht met de studente.
Hij bekende.

Zes jaar later stond S. opnieuw terecht, ditmaal voor de moord op Shirley Hereijgers uit Groningen.
De vrouw was in hetzelfde weekeinde (1997) vermoord als Anne.

Op het lichaam van Shirley waren haren aangetroffen, waarvan een overeenstemde met het profiel van Henk S.
Hij ontkende iedere betrokkenheid.
En werd vrijgesproken.

In dit geval ging het om een zogenoemd mitochondriaal DNA-profiel dat een geringe bewijskracht heeft: de kans dat het van iemand anders is, is 1 op 3.000.
Bij een autosomaal DNA is de kans een op de miljard dat het aangetroffen profiel van iemand ander is.
Naar verluidt beschikt de politie in de zaak van Luten over een autosomaal DNA-profiel.

Zolang F. zwijgt, is de weg naar de oplossing nog lang.
Daarbij geldt wel dat het vandaag de dag niet eenvoudig is om in een politieverhoor te blijven zwijgen.
Er wordt met behulp van verhoordeskundigen en gedragswetenschappers grote psychische druk op de verdachte uitgeoefend.

Rob Zijlstra

UPDATE – 6 mei 2010 – bekentenis
De verdachte Henk F. heeft een bekentenis afgelegd. Dit heeft het openbaar ministerie in Assen donderdagmiddag bekendgemaakt. Nu moet zijn verhaal dus nog kunnen kloppen.