Op de Hoofdweg in Zuurdijk, zo stond het in de krant, had op zondagmorgen een ernstig ongeluk plaats. Het was om half zeven in de ochtend geweest, Eerste Kerstdag.

De automobilist had de macht over het stuur verloren, oorzaak onbekend. Een inzittende, een 23-jarige man uit Kloosterburen, is met ernstige verwondingen naar het ziekenhuis gebracht.

Twee andere inzittenden bleven ongedeerd, de bestuurder raakte lichtgewond, had  gedronken, geen rijbewijs.

Op het internet staan 112-foto’s en een filmpje (crash met Volvo).

De 23-jarige man uit Kloosterburen is Roy Reitsma, visverkoper te Groningen.
Hij droomde van een eigen vishandel.
Zes dagen na het ongeluk, op oudejaarsdag, bezwijkt hij aan de verwondingen.
In de straat waar hij woonde, in het huis van zijn ouders, wordt die nacht door buurtbewoners geen vuurwerk afgestoken.

De automobilist die wel had gedronken, maar geen rijbewijs bezit is de nu 39-jarige Martinus.
Martinus is geen prater, zegt de advocaat die naast hem zit,
Sociaal, zegt zij, is Martinus nogal onhandig.
Advocaat: ‘Hij kan zijn gevoel niet uitdrukken. Het lijkt alsof het hem allemaal niet raakt. Maar in zijn hoofd is het nu ongelofelijk druk, hij kan het niet allemaal verwerken.’

Martinus mompelt dat hij wel spijt heeft natuurlijk.

De advocaat rept van cognitieve beperkingen, beperkingen in het denken.
Zegt: ‘Hij heeft schuld aangenomen omdat anderen zeggen dat hij schuldig is.’

De blauwe Volvo crashte aan de Hoofdweg, de weg door het dorp, juist daar waar het wegdek iets smaller wordt.
Daar is de auto tegen drie bermpaaltjes gereden, toen tegen een lichtmast geknald en over de kop geslagen.
De Volvo bleef stil liggen vlak voor een woning, nog net niet door de gevel naar binnen.
De politie ter plaatste zag direct dat het niet goed is met de man die is bekneld.
De andere drie mannen stonden iets verderop, bebloed en verschrikt te kijken.

‘Ik’, zei Martinus op de vraag van de agenten wie er had gereden.
‘Ja’, zei hij op vraag twee of hij had gedronken.
Gecertificeerd werd vastgesteld: 1,83 milligram alcohol per milliliter bloed.
Dat is nogal wat.

Nu, bijna een jaar later, vragen de rechters: ‘Wat is er gebeurd?’
Martinus weet het niet meer.
Hij weet nog dat hij bier had gedronken en daarna was er ineens een klap.
Tussen het eerste biertje en de klap zit tien tot twaalf uur.

Martinus zegt dat hij achter het stuur zat omdat de anderen zeggen dat dat zo was.
Wanneer anderen dat zeggen, dan zal het zo zijn, denkt hij.

Rechters: ‘Met zo veel drank op en dan achter het stuur.’
Martinus: ‘Ik snap het zelf ook niet.’

Hij had die dag, dag voor kerst, hard gewerkt, in de garnalen, Zoutkamp.
Eindelijk thuis, een jointje, misschien later nog eentje.
En bier.
Martinus drinkt al bier sinds zijn vijftiende en bijna altijd veel.
Dat was hij van huis uit zo gewend.
Met al dat bier kon hij zijn problemen op afstand houden.
Vanwege de drank was hij nooit toegekomen aan het nemen van rijlessen.

De anderen waren die avond bij hem gekomen.
Om te drinken, wat te praten en muziek te luisteren.
Op een moment stapten ze in de auto, dat moet wel.
Waarom?
Waarheen?
Martinus weet het niet.
Was er ruzie geweest, in een café?
Het verhaal gaat.

En hoe kwamen ze erbij om over de Hoofdweg door Zuurdijk te rijden?
Dat ligt nergens op een route.
Martinus snapt ook dit niet.

De anderen konden het ook niet vertellen.
De anderen hadden gezegd dat ze lam waren geweest, zo dronken.
Ja, ook Roy was zo dronken geweest.
Een van de twee had gezegd dat ze alle vier hadden gereden, maar later weer niet.

De advocaat van Martinus begrijpt dat wel.
De anderen hebben er belang bij dat Martinus de schuldige is.
De anderen hebben wel een rijbewijs om kwijt te raken.
De anderen willen hier bovendien ook niet zitten.

De rechters vragen aan de beklaagde of hij nog steeds zo veel drinkt?
Martinus zegt dat het minder is geworden, vooral de laatste drie, vier maanden niet zo veel meer.
Rechters, bozig: ‘Oh. Dus u kijkt niet in de spiegel – als u dat al kunt – en zegt dan, na wat er is gebeurd, drink ik geen druppel meer?’

Dat was geen echte vraag van de rechters.
Martinus antwoordde ook niet.

Ook de blikken van de officier van justitie beloven weinig goeds.
Hij zegt dat hij niet kan bewijzen dat Martinus roekeloos heeft gereden.
Zegt: ‘Daar kom ik niet aan toe.’
Wel: ‘Zeer onvoorzichtig.’

Ook dat is artikel 6 van de Wegenverkeerswet 1994, gekwalificeerd als een misdrijf.
En dan nog de drank.
Geen rijbewijs.

De officier van justitie eist een gevangenisstraf van vier jaar, daarvan een jaar voorwaardelijk.
En hoewel geen rijbewijs, toch ook nog een rijontzegging voor een periode van vier jaar.
Proeftijd twee jaar.

Na het ongeluk laat Martinus niets van zich horen.
Op oudejaarsdag verneemt hij dat Roy in het ziekenhuis is overleden.
Hij weet het niet zeker.
Hij belt de ouders.
Om vier uur ’s nachts.

Martinus: ‘Ja, dat was een beetje dom.’
Zijn advocaat: ‘Zoals ik al zei, hij is onhandig.’
De officier van justitie: ‘Ik heb daar een ander woord voor: schaamteloos.’

Ik dacht of hopeloos.
Radeloos.
Dat kan natuurlijk net zo goed.

Rob Zijlstra

• crash met Volvo

Update – 21 december 2012 – uitspraak
Martinus is veroordeeld tot 3 jaar celstraf waarvan een jaar voorwaardelijk. Nadat hij zijn straf heeft uitgezeten treedt de rijontzegging van 4 jaar in werking.  Artikel 6 van de Wegensverkeerswet is wettig en overtuigend bewezen. En ook artikel 8 van die wet: rijden onder invloed.