Iemand had een vals foefje bedacht om een klein beetje geld te verdienen. In de supermarkt pakte die iemand een krat bier uit het schap, zette dat in het winkelwagentje en reed daarmee naar de automaat voor lege flessen. Het krat zette hij op de emballageband, het ontvangen statiegeldbonnetje verzilverde hij bij de kassa. De buit was gering, zij het dat een vakkenvuller in diezelfde supermarkt er een uur voor moet werken.
Welk misdrijf is hier gepleegd, vroeg afgelopen week een advocaat zich af op Twitter. Diefstal? Oplichting? Of beide?
In rechtszalen moet al het kwade, al het boze gedrag van de mens worden gevangen in juridische begrippen. Wie een pak melk uit de supermarkt zonder te betalen meeneemt naar buiten, maakt zich schuldig aan diefstal. Dat is nog te doen. Maar welk strafbaar feit pleegt de mens die dat pak melk niet geniepig meeneemt, maar in de winkel dorstig leegdrinkt? Is dat dan verduistering?
Wapens. Nepwapens zijn strafbaar, maar speelgoedwapens niet. Wat als de aangelijnde hond een kat doodbijt? Is de hondenbaas dan strafbaar? Schuldig aan de vernieling van een kat? En kun je iets stelen dat in het echt niet bestaat? Hoe zit het met zweetvoeten? Kun je voor zweetvoeten voor de rechter worden gedaagd? En wat als je de lokfiets van de politie steelt? Is dat een echte diefstal of is het uitlokking?
Iemand bedreigen met een gebalde vuist, met een knuppel van hout kan heel bedreigend overkomen. Maar dreigen iemands kop van z’n romp te trekken? Dus dreigen met iets wat feitelijk schier onmogelijk is, is dat ook strafbaar?
Op alle dagen en nachten en dat al eeuwen achtereen stellen rechtsgeleerden dit soort vragen. Jawel, je kunt vandaag de dag worden veroordeeld voor diefstal van enig goed dat niet bestaat.
Omdat de mens van nature grillig en onvoorspelbaar is, is het een hele kluif om ons doen en laten juridisch te duiden. Het komt ook hierdoor dat het strafrecht achter de feiten aanhobbelt. Helemaal niet erg. Zorgelijk zou het pas zijn als het strafrecht voor de muziek uitloopt.
Dat – als voorbeeld – op een dag ineens gedachten strafbaar zijn. Vooralsnog is dat niet zo. Je mag zo strafbaar denken als het maar kan. Zolang die gedachten, verwerpelijk en weerzinwekkend, niet verder komen dan de beslotenheid van de kleine kring, is er niet zoveel aan de hand.
Wat als een snode gedachte een intentie wordt?
Albert is van 1954. Vanwege zijn belabberde gezondheid is de kans niet bijster groot dat hij de leeftijd haalt die hij oogt te hebben. In zijn hoofd gaan langzaam de zenuwcellen dood, wat is gediagnosticeerd als dementie. Albert kan nog wel wat in z’n eentje, maar de aftakeling is onmiskenbaar. De dementie maakt dat zijn karakter verandert, hij raakt wat ontremd. Langzaam verliest Albert de regie over zijn leven.
Op Marktplaats had hij op een dag in 2016 een ietwat wilde advertentie geplaatst. Hij zocht seks. Vrouwen tussen de 11 en 99 jaar konden zich bij hem melden. Dan was hij de therapeut, de masseur of wat ook maar.
De wilde advertentie kwam onder ogen van de immer alerte redactie van een televisieprogramma dat niet alleen misstanden aan de kaak stelt, maar Nederland ook wil redden van de ondergang. Dus, stelde de redactie vast, ergens in Groningen leeft een verderfelijke man die seks zoekt met vrouwen tussen de 11 en de 99 jaar. Dat moet dan wel een smerige pedo zijn, een mens dus die in aller belang moet worden ontmaskerd.
En zo geschiedde, zo werd dit verhaal afgelopen week geschetst in zittingszaal 14. Lang verhaal kort. Een medewerkster van het tv-programma – ze noemt zich Sarah Mensinga – reageert op de advertentie van Albert. Er ontstaat een uitwisseling van pikante e-mails. Sarah wil weten wat Albert voor haar op seksueel gebied kan betekenen en Albert gooit alle remmen los.
Er wordt een afspraak gemaakt. Ze zullen elkaar ontmoeten in een vakantiehuisje op Suyderoogh bij Lauwersoog.
Dan e-mailt Sarah Mensinga dat ze een nichtje heeft, een nichtje van 14 jaar, met problemen. Ze heet Anouk. Of het nichtje mee mag? Want dat wil ze graag.
Albert vindt het een geweldig idee. Hij e-mailt terug dat ‘we’ er dan met z’n drietjes een nudistische avond van maken, een avond ook waarop alles mag. Hij laat zijn ongeremde fantasie de vrije loop.
De redactie van het televisieprogramma is opgewonden. Dit wordt onthullende sensatie, want hun prooi trapt in de val van Sarah Mensinga. Op een dag in november 2016 zal de ontmoeting in het vakantiehuisje plaatshebben. Albert verschijnt als afgesproken op het toneel, evenals Sarah. De camera’s draaien. In de vakantiewoning zegt Sarah dat haar nichtje Anouk iets is verlaat. Ze komt zo.
Maar Anouk komt niet.
Want Anouk bestaat niet.
Anouk is verzonnen, bedacht.
Wie komt is de tv-presentator met camera. Groninger pedofiel ontmaskerd, heet het dan opeens. De pers van papier neemt het televisieverhaal over.
Het tv-programma had vooraf, geheel volgens het draaiboek, de politie ingeseind. Twee echte agenten hadden buiten om het hoekje staan wachten. Nadat de cameraploeg had gefilmd wat gefilmd moest worden, kregen de agenten een seintje van de regisseur. Politie mag misdadiger nu aanhouden. De politie laat zich dan graag filmen.
De rechters vragen aan de verdachte – geen strafblad – of hij vindt dat hij er is ingeluisd. Ja, dat vindt de verdachte. ‘Ik heb nooit de intentie gehad om seks te hebben met een minderjarige. Nooit. Dat zou ik niet eens kunnen.’
Het Openbaar Ministerie zegt dat het niet uitmaakt of Anouk nu wel of niet bestond. Verdachte had de intentie om seks met een minderjarige te hebben. Hij was komen opdagen op de afspraak, fake of niet fake. Hij had snode gedachten, snode intenties.
Wat heeft Albert misdaan?
Het Openbaar Ministerie vindt dat Albert zich schuldig heeft gemaakt aan het voorbereiden van een misdaad, zijnde ontucht. De eis: een jaar gevangenisstraf. Maar omdat Albert een erkende dementerende is, mogen van die twaalf maanden negen voorwaardelijk. Dan hoeft hij er maar drie uit te zitten.
Beetje bij beetje worden we allemaal dement en qua lust ontremd. Maar gelukkig bestaat SBS6, bestaat Undercover Nederland, gelukkig de presentator Stegeman.
De tv-kijker bedotten. Is dat strafbaar?
Rob Zijlstra
Over het recht om te stinken en ander gedoe
UPDATE – 18 JUNI 2018 – UITSPRAAK
Geen onvoorwaardelijke celstraf, wel zes maanden voorwaardelijk.
Dat het meisje niet bestond, is volgens de rechters niet relevant. De man had criminele intenties en dat is in dit geval strafbaar. In de e-mail-uitwisseling had hij te kennen gegeven niet alleen seks met de tante Sarah, maar ook seks met nichtje te willen hebben. Ook had hij spullen meegenomen als een massagetafel en condooms.
De uitzending leidde ertoe dat de man zijn woonplaats – een dorp in Noord-Groningen – heeft moeten ontvluchten. Reden voor strafverlaging, vinden de rechters. Ook vinden ze dat de tv-makers wel erg vasthoudend waren om de afspraak te arrangeren. Een normaal mens was al lang afgehaakt, schrijven de rechters.
De dementie is ander argument om de man geen onvoorwaardelijke celstraf op te leggen. Hij moet zich wel laten begeleiden, omdat de kans op herhaling vanwege zijn ziekte groot is.
Het verweer van advocaat Evert van der Meer dat de politie de regels heeft overtreden, wat zou moeten leiden tot vrijspraak, werd door de rechtbank verworpen.
zie hier het complete vonnis (zodra beschikbaar)
zittingszaal 14 | 2004 - 2022 
Voor mij al langer geen tv.
Reality tv staat mij tegen.
Kijkcijferkanonnen bederven onze goede smaak.
Verontruste groet,
Ben het voor een groot deel met je eens in dit geval. Het mooie van dergelijke tv programma’s is dat er soms wel personen en instanties in beweging worden gezet. Ik kan mij ook herinneren dat hij menig pedofiel in het buitenland heeft ontmaskerd. Dat was zonder dit programma niet gelukt.
Denk bijvoorbeel ook aan Peter de Vries met de Puttense moordzaak. Naturlijk is het allemaal om de kijkcijfers te doen en soms richten dergelijke programma’s helaas ook schade aan. Toch ben ik van mening dat ze nodig zijn, om sommige luie mensen hun werk naar behoren te laten uitvoeren. De baten wegen naar mijn mening, zeg maar op tegen de kosten.
Ik bedenk mij net dat het ook in dit geval wel goed is dat de intenties van deze man blootgelegd zijn. Dement of niet, hij vormt een gevaar. Hij weet zijn weg te vinden op het internet, te reizen naar een eiland en wellicht is hij wel in staat om seks te hebben met een minderjarige. Nu is het Alberto Stegeman die reageeerd maar het had net zo goed “de kwaadaardige multitasker” uit je vorige onderwerp kunnen zijn. Albero heeft in tegensteling tot de politie alle ruimte om criminelen uit te lokken. Dit heeft zeker grote voordelen en heeft zoals ik eerder aangaf zijn nut al regelmatig bewezen.
Tot het laatste moment had deze meneer de stekker eruit kunnen trekken. Dan toch doorgaan en komen opdagen geeft mij toch het gevoel dat als inderdaad er een 14jarig meisje was geweest, hij all the way zou zijn gegaan. Als hij onherkenbaar blijft en SBS het in context zet het ik hier niet echt een probleem mee, de rechter zal er wel rekening moeten houden met de omstandigheden (strafkorting, toerekeingsvatbaarheid)?
Overigens mocht ik zelf mijn geestvermogens verliezen, dan zou ik meteen voor zelfmoord of euthanasie gaan.
Dat laatste bedoel ik overigens niet cynisch – ik zou zelf gewoon niet zo willen leven. Mijn ziel vernietigd en mijn lichaam dat als een lege huls uit zichzelf doorgaat en die dingen doet waar ik normaal gesproken niet achter zou staan-….. never ever nooi.
Beste M,
Dat is veel te makkelijk gezegd.
Ten eerste: Het dementieproces is geen “aan / uit” verhaal. Dit gaat met soms zeer langzame glijdende voortgang. Hoe langzamer het proces, hoe minder drastisch de verschillen dag per dag en hoe makkelijker men er zelf aan gewend raakt “dat men nu zo eenmaal is”.
Ten tweede: Het perceptie kader verandert. M.a.w. men gaat daadwerkelijk anders denken en anders voelen. Dus dat kader (de normen en waarden) wordt voor die persoon anders.
Wat dat betekent: het zou heel mogelijk is dat deze man uit Groningen in zijn jeugdiger jaren er absoluut niet aan moest denken om met vrouwen van 99 of kinderen van 11 sexuele handelingen te verrichten (dat soort fantasieën waren wellicht door aan de sociale en morele normen te willen voldoen, verbannen naar het onbewuste of het onderbewuste). Maar nu met het dementeerproces de remmingen van de sociale normen vervagen (zeg maar veranderingen op “hersencel” niveau) komen die fantasieen wel naar het “bewustzijn”. De remmingen door de sociale en morele normen beginnen weg te vallen op hersencel-niveau.
Dus wanneer jij zelf binnen in dat veranderde kader komt te leven, dan denk je heel anders. Dan voel je heel anders dan nu. En dus zal jouw overlevingsinstinct het – ten minste voor lange tijd, zo niet altijd – winnen van wat jij nu denkt te willen tegen die tijd.
“Never say never”..
Waarom wordt een demente man (deels wel terecht want het mag nu eenmaal niet) wel vervolgd, maar een wethouder uit een grotere Noord Nederlandse plaats niet die ook iets met een 14 jarig niet bestaand meisje had?