Wie een appel steelt – dus de vrucht zonder te betalen meeneemt van de groenteafdeling van de supermarkt naar buiten – maakt zich schuldig aan diefstal. Wie een appel in de supermarkt opeet en bij de kassa daar niet over smoest, is geen dief, maar kan strafrechtelijk worden vervolgd wegens verduistering.

Wie met een pistool een tankstation binnenloopt en met dat ding de medewerker de stuipen op het lijf jaagt, vervolgens een greep in de kassa doet en er met een handvol biljetten vandoor gaat, doet een diefstal met geweld. Wie in een vergelijkbare situatie de medewerker dwingt geld uit de kassa te pakken en aan hem te geven is wederom geen dief. Dan ben je een afperser.

De strafwetgeving kijkt niet alleen naar wat je doet, maar probeert zoveel als mogelijk rekening te houden met de omstandigheden.

Een schop onder de kont kan een kwestie van opvoeding zijn, een gemene rotstreek en verder niks of een mishandeling als het zeer doet. Maar eenzelfde schop maar dan tegen het hoofd mag in de rechtszaal een poging tot moord heten en kan verstrekkende gevolgen hebben.

Nooit vergeet ik de man die na een jarenlange studie zichzelf chirurg in opleiding mocht noemen. In een dronken bui schopte de medicus iemand die voor een kroeg in Groningen op de grond lag tegen het hoofd. Camera’s registreerden het. Hij deed het gewoon zomaar. Het slachtoffer overleefde de aanslag, maar het betekende wel het einde van de beginnende arts die de rest van zijn leven buikpijn heeft als gevolg van zijn onbezonnen misdaad.

Afgelopen week stonden twee mannen in zittingszaal 14 terecht die zich schuldig zouden hebben hebben gemaakt aan een strafbaar feit waar geen woord voor bestaat, maar waarvoor je wel in de gevangenis kunt belanden. En als het aan de officier van justitie ligt, gebeurt dat ook. Eentje moet dan anderhalf jaar zitten, de andere twee volle jaren.

Het riekt naar verkrachting, maar dat is het vanwege omstandigheden niet.

Ko is een man van 38 jaar. Via Facebook had hij kennis gekregen aan Mireille. Ze vonden elkaar leuk. Ze hadden al een paar keer samen gewandeld en ook al eens flink geknuffeld. Ko had aan Mireille verteld dat hij de pest heeft aan mannen die niet aardig zijn voor vrouwen. Mireille vond dat lief.

Op een avond was Mireille bij Ko thuis. Gezellig zou je denken, maar Ko belde Piet, een man uit het dorp van 45.

Rechters: ,,En toen?’’
Ko zegt zachtjes: ,,Toen is er van alles gebeurd.’’

Ruim een maand na die avond stapte Mireille naar de politie om aangifte te doen. Ze had akelige foto’s en filmpjes gezien van die avond bij Ko thuis waar ze geen herinneringen aan had. De filmpjes, vier korte en eentje van tien minuten met geluid, lieten niets aan de verbeelding over. Mireille zegt dat ze is verkracht. Door Ko en Piet.

Piet ontkent.
Hij heeft niet aan Mireille gezeten.
Hij heeft alleen alles gefilmd.
Hij zegt: ,,Ik schaam me wel heel erg.’’
Rechters: ,,Wat zegt u?’’
Piet, iets luider: ,,Ik schaam me wel heel erg.’’
Rechters: ,,Mensen die zich schamen hebben de neiging zachtjes te gaan praten.’’

Ko geeft toe dat hij de seksuele handelingen heeft verricht. Hij kan ook niet anders, want het staat op beeld. Hij zegt dat hij dat toen niet, maar nu wel afschuwelijk vindt. Zegt: ,,Het is heel heftig, dit… dit… dit kan gewoon niet.’’

De rechters vertellen dat ze de filmpjes hebben bekeken. Een van de rechters: ,,Meerdere keren zelf. En dan klopt er iets niet. Ik zie Mireille en ik zie Ko. En vijf handen. Dat is één hand te veel. Het is een linkerhand.’’

Piet filmde met rechts.

Piet: ,,Dat zal dan wel mijn hand zijn.’’
Rechters: ,,Dus dan heeft u toch aan Mireille gezeten.’’
Piet: ,,Ja, maar ik kan me daar niets van herinneren.’’

Dat herinneringen zijn verdwenen valt te verklaren. Ko, Piet en Mireille hadden nogal wat cocaïne en ghb tot zich genomen waardoor de grenzen van het trio behoorlijk waren vervaagd. Het was Mireille zelfs halverwege de nacht, bloot op de bank, teveel geworden. Zij was nokkie gegaan. Out. Piet en Ko gingen toen gewoon door.

En daar is de misdaad. Artikel 243 van het wetboek van strafrecht.

Kort gezegd, vrij vertaald: wie seksuele handelingen verricht met iemand die in staat van bewusteloosheid of in staat van lichamelijke onmacht verkeert, met iemand die niet in staat is zijn wil kenbaar te maken, kan acht jaar de bak in draaien.

Want wie nokkie is, kan geen nee zeggen. De kans bestaat dat er met Mireille die nacht dingen zijn gebeurd die zij nimmer heeft gewild. En dat dat zo is, is zo. Mireille heeft dat immers kunnen zien op de filmpjes van Piet.

Hoewel het erop lijkt, mag het geen verkrachting heten. Bij verkrachting (artikel 242) moet er sprake zijn van geweld, van dwang. Het slachtoffer kan zich verzetten en toch gaat de dader door, wetende dat het een nee is. De wet vindt dit een graad erger dan nokkie. Een verkrachting doet daarom vier jaar meer, je kunt er maximaal twaalf jaar celstraf voor krijgen.

De advocaten van Ko en Piet proberen de scherpe kantjes er vanaf te halen. Ze wijzen naar de sfeer van die avond. Die stond in het teken van seks. De gevangenisstraffen die beide verdachten boven het hoofd hangt zal slecht voor hen uitpakken. Piet is al een tijdje goed bezig om van zijn drugsverslaving verlost te raken. Met een gevangenisstraf is hij terug bij af. En hij zal, net als Ko, zijn baan kwijtraken.

De raadslieden houden de rechters voor dat ze gedrieën drugs gebruikten en wisten wat ze deden, ze wisten dat ze zichzelf kwetsbaar maakten. Dat spreekt de verdachten niet vrij, maar een lagere straf, doe een dikke taakstraf, past beter bij de omstandigheden. De advocaat van Piet merkt nog op dat het best zo zal wezen, maar dat er geen bewijs is dat die vijfde hand van zijn cliënt is. ,,Dat nemen we maar aan.’’

Het brengt de officier van justitie niet tot andere inzichten. Ze zegt dat het inderdaad zo is dat Mireille zichzelf onder invloed heeft gebracht. ,,Maar daarmee heeft ze nog niet het recht op bescherming verspeeld.’’

De advocaat van Mireille – zij claimt een schadevergoeding van 12.500 euro – vult aan: ,,Een beroep op de sfeer van die avond en nacht vind ik ongepast. Mireille was overgeleverd aan de grillen van de verdachten. Zij is nooit schuldig.’’

Rob Zijlstra

→ dit artikel is eerder gepubliceerd in Dagblad van het `Noorden op 15 januari 2022