Halverwege de zitting kan Tommie eventjes niks meer zeggen.
Het stokt in de keel. Niet omdat hij verstrikt is geraakt in leugens en halve waarheden, maar het wordt hem gewoon even te veel.
Hij vecht tegen de tranen en als die toch rollen veegt hij ze snel weg.
Al dat gevraag ook.

Tommie is een enorm liegbeest, buldert de officier van justitie.
Of dat waar is weet ik niet.
Tommie is in ieder geval een jongen van 20 jaar uit Stadskanaal.
Hij is, zegt hij, geen neo-nazi, zoals sommige van zijn vrienden dat wel zijn
Zegt: ‘Ik ga met iedereen om die respect voor mij heeft.’

De officier van justitie, harde lijn, zegt dat hij zich dan niet kan voorstellen dat er mensen zijn die met hem willen omgaan. Want: ‘Hoe kun je nu iemand respecteren die zoveel strafbare feiten pleegt?’

Tommie is ook een man die het tot zijn zestiende redelijke rooide. Daarna kwamen er wat aanrakingen met de politie. Maar vooral het laatste jaar is hij hard aan het afglijden geslagen.
Hij maakt voortdurend ruzie met mensen en gaat dan slaan. Er is veel drank en ook drugs in zijn leven.
Zegt: ‘Ik drink als ik verdrietig ben.’
De officier van justitie: ‘Hij heeft ook veel reden om zich slecht te voelen.’
Met zijn moeder en tweeling zus heeft hij geen contact, met zijn vader verloopt het moeizaam. Weer tranen.
De officier van justitie: ‘Kijk, hij is goed in het belazeren van de boel. ‘

De dagvaarding schetst een beeld van het leven van Tommie.
Een jaar geleden maakte hij zich schuldig aan openlijk geweld in de vroege ochtenduren, ergens in Stadskanaal. Iemand riep: homo. Vervolgens werden er mensen van hun fietsen getrokken en geschopt en geslagen. De naam van Tommie werd veelvuldig genoemd.

Twee maanden later slaat hij een ruit van een woning in. Tommie zegt van niet. ’t Was Patrick, want die kreeg nog 50 euro van die bewoner. Patrick en drie getuigen: Klopt, maar Tommie deed het.

Een week later. Tommie berooft met geweld een plaatsgenoot. Tommie ontkent. ‘Ik heb geen geweld gebruikt. Hij had mijn bankpas gestolen. Ik moest een nieuwe aanvragen en dat kostte dertig euro. Die heb ik van hem gepakt. Ik was boos en zo. Daarom.’

Twee weken later wordt Tommie door zijn vader het huis uitgeschopt. Zonder geld. In drie dagen tijd weet hij, samen met Bartje, het personeel van supermarkt Jumbo te belazeren met een bonnetje van de flessenautomaat. Hun winst: 11,70 euro. In diezelfde periode steelt hij drie gasflessen van een terrein van de gemeente Stadskanaal. Die flessen moesten ergens voor de gein ontploffen.

Aan het einde van de zomer is hij stomdronken op een feestje van zijn eveneens dronken vader die ruzie maakt met de buurman. Volgens de buurman staat de muziek te hard. De politie komt uiteindelijk en Tommie moet mee. Hij verzet zich en wel zo dat de knie van een van de agenten niet alleen lelijk, maar ook blijvend beschadigd raakt. De politieman zal nooit meer kunnen voetballen.

Het wordt herfst. Tommie steelt voor de Hema de aangepaste snorfiets van een gehandicapte vrouw. Doet hij samen met Martin. Hij zegt dat hij de schade wel wil betalen, maar niet in een keer, want dat kan hij niet. In diezelfde week mishandelt hij P. omdat die hem zwart zou hebben gemaakt. P. moet dat bekopen met een gebroken neus. Drie dagen daarna steelt hij bij de C1000 twee flessen Safari Senza. Nietwaar, zegt Tommie. Niet ik, maar iemand anders deed dat.’

Het jaar loopt ten einde. In de Berkenstraat in Stadskanaal klinkt ’s nachts een luide knal. Bewoners zien hun autoruit stuk, de TomTom eruit en een man hard weglopen. Agenten zien diezelfde nacht Tommie op straat met een zere hand. Alsof hij daarmee een autoruit stuk heeft geslagen.

Op Tweede Kerstdag beveelt hij dat T. voor hem op z’n knieën moet gaan zitten. Als T. zo zit, haalt hij keihard met zijn hand in het gips uit. Dat is niet waar, zegt Tommie. Op de vierde dag van dit jaar slaat hij E. voor diens woning in elkaar. Omdat E. hem vals heeft beschuldigd van die TomTom. Dat klopt, geeft Tommie toe. ‘Dat was de druppel van de emmer.’

Het wordt 10 januari als Tommie in café Chaplin de nieuwjaarsborrel bezoekt van het werkproject waar de gemeente hem heeft ingestopt. Al snel wordt het gezellig en roept
iedereen Sieg Heil in koor. En iets met Joden omdat er op de radio een liedje schalt over Ajax. Het wordt zo gezellig dat stoelen en krukken door de lucht vliegen en op het laatste heel het interieur aan diggelen ligt en Sjors bewusteloos op de grond.
Tommie ontkent te hebben geslagen. Hij heeft alleen geduwd.

Eind januari gaat Tommie naar een verjaardagsfeestje. Maar eerst gaat hij nog even langs de sporthal, rondje kleedkamer. Deed hij wel vaker. Uit een jaszak verdwijnt een sleutelbos en even later buiten op de parkeerplaats de bijbehorende auto. Tommie ontkent dat hij heeft gereden. Ja, hij heeft wel in de auto gezeten.

De officier van justitie telt de hele mikmak bij elkaar op, zegt dat het beter is dat Tommie nooit meer terugkeert naar Stadskanaal en eist dan twee jaar gevang waarvan acht maanden voorwaardelijk.

Tommie zegt dat hij wel wil veranderen.
Maar dat hij dat wel moeilijk vindt.
Heel zachtjes: ‘Te moeilijk.’

Rob Zijlstra

UPDATE – 11 juni 2009 – uitspraak

De rechtbank is milder: achttien maanden celstraf waarvan zes voorwaardelijk.