Het zal de meeste slachtoffers een rotzorg zijn, maar de ene diefstal met geweld is de andere niet.
Een diefstal met geweld is bijvoorbeeld een gewapende overval of een roof.
Voor de ene diefstal kun je zomaar een gevangenisstraf krijgen van 105 dagen waarvan 100 voorwaardelijk met een werkstraf erbij van 120 uur, maar voor de andere ook net zo goed vier lange jaren celstraf.

Krijgt de voice of Holland het ooit voor het zeggen, dan denk ik dat een vrijheidsbeneming van vier jaren populairder zal zijn dan een straf van een paar daagjes in zo’n cel met een lullig werkstrafje van niks erbij.
Dat mag naar huis.

Gelukkig – aan het einde van dit verhaal zal hoop ik duidelijk zijn waarom – bestaan er nog rechters.
Rechters zijn geen productiemedewerkers, maar professionals die een kwalitatief hoogstaand product leveren in de vorm van een vonnis (uitspraak).
Daarbij geldt: rechtspraak is maatwerk.
Wanneer het nodig is dat een strafzaak acht uren achtereen moet duren, dan duurt het acht uren achtereen.
Alle aan rechters voorgelegde zaken krijgen de aandacht die ze verdienen.

Nou ja, dat zeggen rechters altijd tegen verdachten wanneer een zitting weer eens veel te laat begint.
De oorzaak is meestal dat een eerdere zitting meer tijd verdiende dan was gepland.

Maar nu blijkt dat dat helemaal niet waar is.
Rechters uit Leeuwarden hebben een pamflet geschreven waarin zij onder meer stellen dat de hedendaagse rechtspraak zo onder druk staat dat veel zaken niet de aandacht krijgen die ze verdienen.
Nog erger: ‘Er worden onverantwoorde keuzes gemaakt om aan de productie-eisen tegemoet te komen…’
Inmiddels hebben meer dan 500 rechters aangegeven het ‘Pamflet van Leeuwarden’ te onderschrijven.

Dit verhaal gaat verder over een vest en een fles wodka.

Eerste het ene: een fles wodka.
Het leven van Johan bestaat uit vallen en opstaan.
Het vallen doet hij zelf, bij het opstaan krijgt hij altijd een beetje hulp.
Johan is van april 1972.
Hij had begin dit jaar drie maanden in de gevangenis gezeten, ten onrechte bleek achteraf.
Daardoor was hij van alles kwijtgeraakt, terwijl de schulden opliepen.
Toen een paar vrienden maar niet heus hun geld terug wilden hebben en een pistool op zijn hoofd zetten, kreeg hij het benauwd.

Johan zocht een uitweg.
Op 15 september, even na half vier, stapte hij gewapend met een mes een slijterij in Veendam binnen met de mededeling dat hij de kassa wilde hebben.
Er ontstond een worsteling, waarbij Johan de slijter eerst met een fles wodka en toen met een fles rode wijn op het hoofd sloeg.
Buiten stond een kleine rode Suzuki Alto, de auto van zijn ouders, te wachten.
Niet heel veel later werd Johan bij zijn ouderlijke woning in Musselkanaal aangehouden met 784 euro in de broekzak.

De slijter dacht dat er 1600 euro buit was gemaakt en wil nu de dagopbrengst terug.
En schadevergoeding.
Logisch, zegt Johan die geen geld heeft.

De slijter, een hardwerkende ondernemer, meldt de officier van justitie, is niet alleen zijn geld kwijt, maar ook zijn onbevangenheid.
Komt nog bij, zegt de aanklager, dat verzekeraars hem niet meer willen.
Voor veel kleine middenstanders betekent dat vaak het einde.

Johan ontkent dat hij met flessen heeft geslagen.
Hij zegt dat hij tijdens de vlucht in paniek twee flessen naar de slijter had gegooid, raak of niet, dat weet hij niet meer.

De officier van justitie: ‘Ik eis vier jaar gevangenisstraf.’

Nu het andere: een vest.
Joey is van maart 1993.
Hij had Rick bij hem thuis uitgenodigd om te chillen.
Jerry en Tom waren er ook.
Rick was gekomen, met een fles whisky en voor dertig euro aan wiet.

Rechters: ‘Het was gezellig, maar na een uur sloeg de sfeer om, hè?’
Joey: ‘Klopt.’
Rechters: ‘Vertel.’
Joey: ‘Ik heb hem een vlakke hand gegeven. Ja, klopt. Meerdere keren. Nee, niet negen keer. ‘
Rechters: ‘Maar u heeft hem behoorlijk toegetakeld.’
Joey knikt.

De politie had Rick buiten op straat aangetroffen.
Met een opgezwollen gezicht.
En in zijn blote onderbroek.

Joey: ‘Hij kwam vaak bij ons over de vloer. We ontdekten dat hij kleding uit ons huis had gestolen. We zagen dat op foto’s op Facebook. Op die foto’s droeg hij de kleding die wij misten. Mijn vest. En een shirt van Jerry. We wilden hem daarmee confronteren. Hij loog. Daar was ik best van in shock, want ik had hem altijd gezien als een goede vriend.’

Na de vlakke hand, meerdere keren, niet negen, hadden ze Rick gesommeerd zijn kleren uit te trekken om daarna op te donderen.
De officier van justitie rept van een ernstig feit.
Zegt: ‘Want wat is dit nou voor een manier?’
Joey kijkt berouwvol.
Hij vindt het zelf ook niet kunnen.
Dat had hij later ook tegen Rick gezegd.

Ja, het gaat goed.
Hij gaat weer naar school.
Trots: ‘Ik ben de beste van de klas.’

De officier van justitie: ‘Ik eis 105 dagen gevangenisstraf, waarvan 100 dagen voorwaardelijk en daarnaast een werkstraf van 120 uur. In deze straf zitten de vijf dagen die u al heeft gezeten verdisconteerd.’

Rechters maken, mits zij de tijd krijgen zich te verdiepen in de achtergronden van ook deze twee misdaden, het verschil.

Rob Zijlstra

• het pamflet [manifest]

UPDATE – 10 januari 2013 – uitspraken
Johan is veroordeeld tot 3 jaar celstraf waarvan een jaar voorwaardelijk. Aan de slijter moet hij 1794 euro betalen. Nadat hij zijn straf erop heeft zitten, moet hij zich laten behandelen in een kliniek in Franeker. Die behandeling mag maximaal een jaar duren.
Joey is conform de eis veroordeeld wegens mishandeling en bedreiging.

de vonnissen zijn niet door de rechtbank gepubliceerd