met het keurige wordt het vuil bedekt

Rechtbankverslaggevers krijgen wel het verwijt dat ze slechts oog hebben voor het strafrecht, terwijl er zo veel meer moois te beleven valt in een rechtbankgebouw.

Wat heet.
Er was een zitting van de bestuursrechter over een bestuurlijke kwestie.
Klinkt saai, maar niets is minder waar.
Bij een strafzaak gaat het er keurig netjes, bijna altijd heel beleefd en vooral eerlijk aan toe.
Je mag iemand beschuldigen van de meest vreselijke daden, maar die moet je dan wel onderbouwen.
Kun je dat niet, dan hou je je mond.

Zo niet bij de bestuursrechter.
Daar geef je knietjes en kopstoten en zeg je valse dingen tegen elkaar, uit je beschuldigingen zonder dat het waar hoeft te zijn.
Het maakt niet uit, alles is toegestaan.

De kwestie is een slepende.
In de Steentilstraat in Groningen is al meer dan twintig jaar coffeeshop Upper Ten gevestigd.
Zolang de zaak bestaat heet de eigenaar Guno.
Hij heeft een Porsche, of dat nou leuk is of niet.
De burgemeester van Groningen wil de vergunning intrekken omdat de onderneming met z’n gedoogde handel moet worden gesloten.
De ondernemer wil blijven ondernemen.

Het standpunt van de burgemeester – verantwoordelijk voor de openbare orde – wordt verwoord door advocaat Rens Snel.
Hij zit rechts in de ring.
De coffeeshophouder laat zich bijstaan door advocaat Geert-Jan Knoops.
Links.
Ze dansen eerst wat om elkaar heen, maar beuken er dan lustig op los.
De drie bestuursrechters luisteren aandachtig en stellen tussen het geweld door af en toe een vraag.

Waarom moet de coffeeshop na twee decennia sluiten?
Advocaat Snel legt het aan de rechters uit met een gedrevenheid van een crimefighter waar menig officier van justitie een punt aan kan zuigen.
Knoops incasseert, is vast wel wat gewend.

Snel: de coffeeshop moet dicht omdat de burgemeester van Groningen denkt, vindt en zegt dat de eigenaar zich bezighoudt met internationale drugshandel en met het witwassen van crimineel geld.
Hij is al eens veroordeeld, dus dat zegt genoeg.
En hij overtreedt ook stelselmatig de Opiumwet.
De burgemeester van Groningen denkt, vindt en zegt dat de coffeeshop een dekmantel is en dat de afgegeven vergunning fungeert als een paraplu waaronder ernstige misdaden worden gepleegd.
En omdat de burgemeester het niet gepast vindt misdaad te faciliteren, moet de coffeeshop worden gesloten.

Advocaat Geert-Jan Knoops slaat terug: ‘Mijn cliënt is geen drugshandelaar, maar een ondernemer die al twintig jaar een coffeeshop runt zonder noemenswaardige invloeden op de openbare orde.
De veroordeling waarover tegenpartij rept, dateert van 1999 en had betrekking op het te weinig betalen van premies over betaald loon.
De aantijgingen zijn gebaseerd op anonieme tips, op informatie van een politie-informant, op vermoedens en wat aannames.’

Snel: ‘Afzonderlijk stelt het misschien niet zo heel veel voor, maar je moet kijken naar het geheel. We praten hier over schendingen van de openbare orde. In de illegale hennephandel gaat 760 miljoen euro om, een groot maatschappelijk probleem. De burgemeester van Groningen wil dit soort uitwassen tegengaan.’

Knoops zegt dat de coffeeshop de boekhouding keurig op orde heeft en daarover ook afspraken heeft met de fiscus.
Die kijkt mee.
De burgemeester vindt zoiets logisch.
Namens hem zegt advocaat Snel: ‘Een keurige boekhouding is juist een indicatie dat er wordt gerotzooid.’
Met het keurige wordt het vuil bedekt, wil hij maar zeggen.

De advocaat van de burgemeester: ‘De eigenaar bemiddelt bij drugstransacties.’
Advocaat Knoops: ‘Dat klopt. Hij heeft een keer geregeld dat iemand een doos met hennepplanten kon kopen.’
De burgemeester zegt dat de coffeeshophouder drugs bewaart in woningen in woonwijken voor de handel met Duitsland en Spanje.
Knoops: ‘Dat blijkt nergens uit.’

Advocaat Snel tegen de bestuursrechters: ‘Maar wij hebben gelijk want wij hebben alles heel zorgvuldig onderzocht. Wij hebben in deze zaak namelijk erg veel tijd en heel veel geld geïnvesteerd.’
Advocaat Knoops: ‘Wij ook.’

Mijn waarnemingen, zo vrees ik, zijn vertroebeld door het zo beschaafde strafrecht.
Want hoe kan een burgemeester van een grote stad nou een stadsgenoot van nog grotere misdaden beschuldigen?
Moet de burgemeester dan niet de politie bellen in plaats van een vergunning intrekken?

Er zijn eerdere zittingen geweest in deze slepende kwestie en de besluiten die tot nu toe zijn genomen pakten allemaal uit in het voordeel van de coffeeshophouder.
De shop is daarom ook nog gewoon geopend en er wordt nog maandelijks belasting betaald.

Het wordt mij uitgelegd.
De burgemeester hoeft de harde aantijgingen niet te onderbouwen met harde bewijzen.
Bij de bestuursrechter mag je iemand voor rotte vis uitmaken, zonder aan te tonen dat zo iemand ook stinkt.
Bij de bestuursrechter hoef je niets te bewijzen.
Daar geldt: als het zou kunnen, dan zou het best ook eens zo kunnen zijn.

De strafrechter doet over aantijgingen veel te moeilijk want daar draait alles om de waarheid.
Ligt de waarheid dwars, dan pak je iemand via de bestuursrechter aan.
Dat gebeurt ook steeds vaker.
Wie de aantijgingen niet kan weerleggen – de onschuld niet kan bewijzen – of wie zich geen internationaal vermaarde strafpleiter als Knoops kan veroorloven – is de pineut.

Werkt het zo buiten het strafrecht?
Ik heb het stadhuis van de burgemeester gebeld.
Moet de burgmeester of een van zijn ambtenaren niet onverwijld aangifte doen nu zij kennis dragen van vermeende misdaden?
De woordvoerder van de burgemeester zegt dat er geen aangifte is gedaan.
De burgemeester baseert zijn aannames op informatie van de politie.
Die weten het dus al wat een aangifte overbodig maakt.
Oh.

Ik vraag hoeveel tijd en geld de gemeente Groningen in deze zaak heeft gestoken, relevante vraag dacht ik, omdat het door de advocaat is aangevoerd als een argument voor zorgvuldigheid.
De woordvoerder: ‘Hoeveel tijd en geld? Dat weten we niet, dat houden we niet bij. Van dit soort zaken maken wij geen kosten- en batenanalyse. Wat het kost is van secundair belang.’

In Groningen worden dus kosten noch moeite gespaard een coffeeshop die al meer dan twintig jaar bestaat, te sluiten.
De drie vriendelijk glimlachende bestuursrechters doen binnenkort, ergens in januari, uitspraak.
Dat er dan een andere burgemeester in de stad is, doet niet ter zake.

In verwarring luister ik naar het slotbetoog van advocaat Snel.
De advocaat zegt dat de sluiting van de coffeeshop niet gezien moet worden als een strafmaatregel.
Nee, het is preventief bedoeld.
De advocaat, in alle ernst: ‘De burgemeester wil voorkomen dat de coffeeshophouder in de toekomst strafbare feiten gaat plegen.’

Ik ben toen van mijn stoel gevallen.

Rob Zijlstra

update – 25 maart 2015 – uitspraak
De gemeente Groningen heeft onvoldoende kunnen aantonen dat eigenaar Holder betrokken is bij internationale drugshandel cq criminaliteit en bij fiscale delicten. De exploitatievergunning van Upper Ten kan dan ook niet worden ingetrokken. De gemeente vangt hiermee voor de derde keer bot en moet wederom de kosten van het proces betalen.

update – 6 mei 2016 – raad van state
De Raad van State stelt de gemeente Groningen in het gelijk. Upper Ten moet na twintig jaar binnen twee weken de deuren sluiten.

uitspraak volgt zodra beschikbaar